Čanadski sandžak
Čanadski sandžak (tur. Çanad sancağı) je bio sandžak (administrativnih jedinica) Osmanskog carstva, sa centrom u tvrđavi Čanad, u donjem Pomorišju. Osnovan je sredinom 16. veka, u vreme turskog osvajanja Temišvara (1551-1552). Nalazio se u sastavu Temišvarskog pašaluka, a obuhvatao je područje bivše ugarske Čanadske županije (širi prostor oko tromeđe današnjih država Srbije, Rumunije i Mađarske). Čanadski sandžak je ukinut 1707. godine, a njegova teritorija je priključena Temišvarskom sandžaku. Na području ovog sandžaka živeli su Srbi, Mađari i Rumuni. Stanovništvo je bilo rimokatoličke i pravoslavne veroispovesti, a u većim mestima živeo je i znatan broj muslimana.[1][2][3]
| Čanadski sandžak Çanad sancağı | |||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| 1552.—1707. | |||||||||
 Utvrđeni grad Čanad kao tursko uporište u Temišvarskom pašaluku (1700) | |||||||||
| Glavni grad | Čanad | ||||||||
| Regija | Srednja Evropa | ||||||||
| Zemlja |  Osmansko carstvo | ||||||||
| Događaji | |||||||||
| Status | Bivša pokrajina | ||||||||
| Vladavina | |||||||||
| • Oblik | begovat | ||||||||
| Istorija | |||||||||
• Uspostavljeno | 1552. | ||||||||
• Ukinuto | 1707. | ||||||||
| |||||||||
Osnivanje sandžaka uredi
Nakon turskog osvajanja Beograda (1521) i ugarskog poraza u Mohačkoj bici (1526), stara Čanadska županija je bila izložena sve češćim turskim upadima. U septembru 1551. godine, glavni županijski grad Čanad pao je po prvi put u ruke Turaka, koji su neposredno pre toga zaposeli Bečej i Bečkerek, gde su postavili i prvog sandžak-bega. Iako je Čanad već krajem iste godine vraćen pod ugarsku vlast, konačno tursko osvajanje tog grada izvršeno je tokom naredne 1552. godine, u vreme velikog pohoda na Temišvar. Od tada se ustalio i naziv za Čanadski sandžak, koji je obuhvatao područje od Čanda na severu do Bečkereka (današnji Zrenjanin) na jugu.[4][5][6]
Vidi još uredi
Reference uredi
- ^ Pača 2007, str. 87-103.
- ^ Pejin 2010, str. 133-168.
- ^ Lemajić 2013, str. 7-27.
- ^ Zirojević 1970, str. 23-24.
- ^ Káldy-Nagy 2000, str. 5-13.
- ^ Dávid 2000, str. 265-297.
Literatura uredi
- Dávid, Géza (2000). „An Ottoman Military Career on the Hungarian Borders: Kasim Voyvoda, Bey, and Pasha”. Ottomans, Hungarians, and Habsburgs in Central Europe: The Military Confines in the Era of Ottoman Conquest. Leden-Boston-Köln: Brill. str. 265—297.
- Đere, Zoltan (2002). „Od Mohačke bitke do smrti cara Jozefa II”. Istorija Mađara. Beograd: Clio. str. 184—380.
- Zirojević, Olga (1970). „Upravna podela današnje Vojvodine i Slavonije u vreme Turaka”. Zbornik za istoriju. Matica srpska. 1: 11—26.
- Ivić, Aleksa (1929). Istorija Srba u Vojvodini od najstarijih vremena do osnivanja potisko-pomoriške granice (1703). Novi Sad: Matica srpska.
- Káldy-Nagy, Gyula (2000). A csanádi szandzsák 1567. és 1579. évi összeírása. Szeged: Csongrád Megyei Levéltár.
- Krstić, Aleksandar (2010). „Banat u srednjem veku”. Banat kroz vekove: Slojevi kultura Banata: Zbornik radova. Beograd: Vukova zadužbina. str. 65—90.
- Lemajić, Nenad (2013). „Srpsko stanovništvo Banata i Pomorišja u XV i XVI veku” (PDF). Srednjovekovna naselja na tlu Vojvodine: Istorijski događaji i procesi. Sremska Mitrovica: Istorijski arhiv Srem. str. 7—27.
- Pača, Arpad (2007). „Srbi i Mađari u Čanadskom sandžaku u drugoj polovini XVI veka”. Srpsko-mađarski odnosi kroz istoriju. Novi Sad: Filozofski fakultet. str. 87—103.
- Pejin, Jovan (2010). „Banat pod turskom okupacijom”. Banat kroz vekove: Slojevi kultura Banata: Zbornik radova. Beograd: Vukova zadužbina. str. 133—168.
- Rokai, Peter (2002). „Istorija Mađara od najstarijih vremena do Mohačke bitke 1526. godine”. Istorija Mađara. Beograd: Clio. str. 7—183.
- Samardžić, Radovan (1993). „Srpski narod pod turskom vlašću”. Istorija srpskog naroda. 3 (1). Beograd: Srpska književna zadruga. str. 5—114.