Čejeni
Čejeni su algonkvinski narod, starosedeoci su Severne Amerike. Govore čejenskim jezikom koji pripada prerijskoj grupi algonkvinskih jezika. U vreme prvog kontakta sa Evropljanima sredinom 17. veka bili su naseljeni na teritoriji današnje američke države Minesote. Početkom 18. veka napustili su to područje i naselili oblasti zapadno od reke Misisipi, na teritoriji današnjih država Severna Dakota i Južna Dakota. Sredinom 19. veka Amerikanci su ih proterali u rezervate.
 Zastava Severnih Čejena | |
 Portreti Čejena | |
| Ukupna populacija | |
|---|---|
| 22.970 Severni 10.840 Južni 12.130 | |
| Regioni sa značajnom populacijom | |
| SAD (Montana, Oklahoma) | |
| Jezici | |
| čejenski, engleski, znakovni jezik prerijskih indijanaca | |
| Religija | |
| Tradicionalna plemenska religija, crkva američkih domorodaca, hrišćanstvo | |
| Srodne etničke grupe | |
| Arapaho, Blekfut i ostali algonkvinski narodi |
Severni Čejeni danas žive na rezervatu u jugoistočnoj Montani. Pleme je 2014. imalo 10.840 pripadnika, od kojih 4.939 živi na rezervatu. Približno 91% stanovništva rezervata Severnih Čejena su američki domoroci, od kojih su 72,8% Čejeni. Nešto više od 25% stanovništva govori jezikom koji nije engleski.[1]
Južni Čejeni danas zajedno sa Južnim Arapahoima žive na zajedničkom rezervatu u zapadnoj Oklahomi. Ukupan broj Južnih Čejena i Južnih Arapahoa je 12.130[2] Od tog broja oko 8.000 ih se 2003. izjašnjavalo kao Čejeni.[3]
Istorija
uredi
U vreme prvog kontakta sa Evropljanima sredinom 17. veka bili su naseljeni na teritoriji današanje američke države Minesote. Gde su se bavili zemljoradnjom. Uzgajali su kukuruz, bundevu i pasulj, a u manjim jezerima i potocima su sakupljali divlji pirinač. Početkom 18. veka napustili su to područje i naselili oblasti zapadno od reke Misisipi, na teritoriji današnjih država Severna Dakota i Južna Dakota. U ovo doba su počeli da uzgajaju konje i love bizone. Nakon što su naselili oblast oko Blek Hilsa u Južnoj Dakoti i reke Pauder River u Montani, udružili su se sa Arapahoima i potisnuli su Kajove na južne ravnice. Kasnije su Čejene potisnuli dalje na zapad Sijuksi koji su bili brojniji. Sredinom 19. veka Amerikanci su ih proterali u rezervate.
Čejeni su kao narod nastali ujedinjavanjem dva srodna plemena Tsistsistas i Sutaj. Nakon ujedinjenja bili su podeljeni na 10 grupa. Naseljavali su oblast od južnog Kolorada do Blek Hilsa u Južnoj Dakoti. Borili su se protiv svojih tradicionalnih neprijatelja Vrana i kasnije protiv vojske SAD (1856–79). Oko 1830. podelili su se na Severne i Južne, deo je odlučio da ostane u blizini Blek Hilsa i to su Severni Čejeni, dok su ostali odlučili da ostanu u blizini reke Plat u centralnom Koloradu i to su Južni Čejeni.
Prvobitnih 10 grupa
uredi
- Heviksnajpahis (ili Eviststsinipa)
- Hevahetanio (ili Hevejtaneo)
- Masikota
- Notamiomeshiz (Omeshizo, Omasis)
- Sutaj (ili Satajo, Sotio, Sotaetaneo)
- Votapio
- Oevmaneho (ili Oivimana)
- Heseometaneo (ili Hisiometanio, Isiometaniu)
- Oktogana (ili Oktogona, Oktoguna, Oktina, Ukotana)
- Honova (ili Hejovonovahiz, Nestamenoo, Hejovonova, Hotnova)
Nakon podele na Južne i Severne Čejene, 7 grupa i delovi 2 grupe činilo je pleme Južni Čejeni, dok je 1 grupa i delovi 2 grupe činilo pleme Severni Čejeni.
Severni Čejeni
- Notamiomeshiz (ili Omeshizo, Omasis)
- Severni Oevmaneho (ili Oivimana)
- Severni Sutaj (ili Satajo, Sotio, Sotaetaneo)
Južni Čejeni
- Heviksnajpahis (ili Eviststsinipa)
- Hevahetanio (ili Hevejtaneo)
- Masikota
- Votapio
- Heseometaneo (ili Hisiometanio, Isiometaniu)
- Oktogana (ili Oktogona, Oktoguna, Oktina, Ukotana)
- Honova (ili Hejovonovahiz, Nestamenoo, Hejovonova, Hotnova)
- Južni Oevmaneho (Oivimana)
- Južni Sutaj (ili Satajo, Sotio, Sotaetaneo)
Društveno uređenje
urediNajznačajniji poglavica Čejena bio je Čuvar Strela, sledeće po značaju bilo je veće četrdesetčetvorice. Svaka od 10 grupa davala je po 4 člana veća, a preostala 4 člana bili su savetnici članova veća koje su birale grupe.
Veliki značaj su imala ratna društva. Ona su stvorena da bi se omogućilo bolje planiranje vođenja rata, sprovođenja zakona i vršenja obreda. Svako od ovih društava imalo je svoje rituale, nošnju i svete objekte.
Tradicionalna čejenska prerijska kultura
urediMuškarci su jašući konje lovili, pretežno bizone, povremeno su pljačkali susedne narode i vodili borbe sa njima.[4] Žene su od kože bizona pravile odeću i šatore.[5][6] Takođe su skupljale korenje, bobice i drugo korisno bilje.[7] Njihov način života je bio aktivan i fizički zahtevan.[8]
Reference
uredi- ^ „Cheyenne Tribe website”Northern Cheyenne Tribe website Arhivirano na sajtu Wayback Machine (2. februar 2011)
- ^ Oklahoma Indian Affairs. Oklahoma Indian Nations Pocket Pictorial Directory. 2008:7
- ^ „Cheyenne, Southern.” Oklahoma History Center's Encyclopedia of Oklahoma History and Culture. Retrieved 3 July 2013.
- ^ Grinnell, The Cheyenne Indians, Vol. 1, pp. 258–311
- ^ Grinnell, The Cheyenne Indians, Vol. 2, pp. 1–57
- ^ Grinnell, The Cheyenne Indians, Vol. 1, 209-246
- ^ Grinnell, The Cheyenne Indians, Vol. 1, pp. 247–311
- ^ Grinnell, The Cheyenne Indians, Vol. 1, pp. 63–71, 127-129, 247-311
Literatura
uredi- Grinnell, George Bird. The Cheyenne Indians: Their History and Ways of Life. New Haven, CT: Yale University Press, 1923. 2 volumes; trade paperback, reprints: The Cheyenne Indians, Vol. 1: History and Society, Bison Books, 1972. ISBN 978-0-8032-5771-9; The Cheyenne Indians, Vol. 2: War, Ceremonies, and Religion, Bison Books, 1972. ISBN 978-0-8032-5772-6.
