Čimeuevi
Čimeuevi su starosedelački narod Severne Amerike. U vreme kontakta sa belcima početkom 19. veka naseljavali su istok pustinje Mohave. Čimeuevi su jutoastečki narod, koji sa blisko srodnim Južnim Pajutima od kojih vode poreklo, Jutima i Kavaisuima čine južnonumičku podgrupu numičke grupe jutoastečkih naroda.[1] Govore čimeuevskim dijalektom jutsko-južnopajutsko-čimeuevskog jezika ili dijalekatskog kontinuuma, koji pripada numičkoj grani jutoastečkih jezika. Ovim jezikom se govori na prostoru od jugoistočne Kalifornije do Kolorada.[2] Pored čimeuevskog, dijalekti su mu još i južnopajutski i jutski.
 Tradicionalna teritorija Čimeuva (uokvirena) u Kaliforniji i Arizoni | |
| Ukupna populacija | |
|---|---|
| 1.201 sami i u kombinaciji | |
| Regioni sa značajnom populacijom | |
| SAD (Arizona, Kalifornija) | |
| Jezici | |
| jutsko-južnopajutski, engleski | |
| Religija | |
| crkva američkih domorodaca, ples sunca, tradicionalna plemenska religija, ples duhova, hrišćanstvo | |
| Srodne etničke grupe | |
| Južni Pajuti |
Danas su organizovani u nekoliko federalno priznatih plemena: 1) Čimeuevsko indijansko pleme čimeuevskog rezervata; 2) Pleme dvadesetdevet palmi, kalifornijskih Indijanaca sa misija; i 3) Indijanska plemena sa reke Kolorado (Čimeuevi, Mohave, Hopi i Navaho). Neki Čimeuevi su registrovani i kao pripadnici drugih indijanskih grupa kao što je Pleme Morongo Indijanaca sa misija (većina pripadnika „plemena” su Seranoi i Kavije, ali ima i Kupenjoa, Luisenjoa i Čimeuevija) ili nekoliko plemena Kavija naroda. Prema popisu stanovništva 2010. Čimeuevija je u SAD bilo 834 (kada se uključe i ljudi mešanog porekla 1.201).[3]
Ime
urediIme Čimeuevi je najverovatnije jumanskog porekla. Prvi put ga je zabeležio Garses koji je za to ime čuo od svojih mohavskih vodiča 1776. Ne zna se tačno značenje reči, ali postoje prevodi, kao na primer „oni koji se stalno kreću”, „ptica trkačica” i „oni koji nešto rade sa ribom”.[4] Prema jednoj verziji prevoda iz kvečanskog jezika, ime Čimeuevi znači „nos u vis kao ptica trkačica”."[5] Ime kojim Čimeuevi nazivaju sami sebe je Nuvuvu što znači ljudi ili Tantavats što znači južnjaci.[5]
Populacija
urediPrema izveštaju indijanskog agenta populacija Čimeuevija je 1875. bila 350.[6] Prema proceni Alfreda Kroubera na osnovu podataka popisa stanovništva SAD, Čimeuevija je 1910. bilo 355.[7] Prema podacima popisa stanovništva SAD, Čimeuevija je 2010. bilo 834 (kada se uključe i ljudi mešanog porekla 1.201).[3]
Istorija
uredi
Čimeuevi su činili jedno pleme sa Las Vegas plemenom Južnih Pajuta, vremenom su razvili poseban identitet u okviru te grupe. Nakon što su Čimeuevi istrebili Pustinjske Mohave, najverovatnije krajem 18. veka, oni su se odvojili od plemena Las Vegas Južnih Pajuta i naselili teritoriju koju su ranije naseljavali Pustinjski Mohavi.[8] Nakon kontakta sa belcima početkom 19. veka naseljavali su istočni deo pustinje Mohave, a kasnije su naselili dolinu Čimeuevi koja se nalazi uz reku Kolorado u južnoj Kaliforniji.
Pre kontakta sa belcima bili su nomadski narod lovci-sakupljači, živeli su u malim grupama zbog manjka resursa u pustinjskom okruženju. Prema Karobet Lerd njihova tradicionalna teritorija se prostirala od reke Kolorado na istoku do planina Tehačapi na zapadu i od šireg područja Las Vegasa i Doline smrti na severu do planina San Bernandino i San Gabrijel na jugu.[9]
Povremeno su Čimeuevi zajedno sa Mohavima i Kvečanima (Jumama) ratovali protiv Kokopa i Halčidoma, a ponekad i protiv Mohava. Veoma su retko ratovali protiv Kvečana (Juma), na čijoj teritoriji su lovili jelene. Najverovatnije su posredstvom Kvečana (Juma) došli do konja i pasa. Čimeuevi su bili pod kulturnim uticajem Mohava od kojih su prihvatili zemljoradnju i uzgoj određenih biljnih vrsta, izradu određenih vrsta grnčarije i slično.[10]
Krajem 18. i početkom 19. veka nakon osnivanja španskih naselja u Novom Meksiku i južnoj Kaliforniji, život Čimeuevija počinje da se menja. Sredinom 19. veka na teritoriju Čimeuevija se naseljavaju američki naseljenici tragači za zlatom i trgovci. Između 1850-ih i ranih 1870-ih Čimeuevi su napadali naselja američkih rudara u severnoj Arizoni i Amerikance koji su putovali južno kalifornijskim pustinjskim stazama. Istovremeno su Čimeuevi ratovali i protiv Moahava sve do 1871.[11]
Vlada SAD je 1874. osnovala rezervat za indijanska plemena sa reke Kolorado, međutim zbog činjenice da su na rezervatu živeli i Mohavi, Čimeuevi su godinama odbijali da se na njega nasele. Tek je jedan broj njih naseljen na njega krajem 19. i početkom 20. veka, Čimeuevi su radije živeli na svojoj tradicionalnoj teritoriji. Tokom rata između Čimeuevija i Mohavea 1865-1871 deo Čimeuevija je izbegao na teritoriju Kavija u blizini Baninga i Serana na rezervat 29 palmi. Rezervat Čimeuevi na kome je naseljena većina pripadnika naroda je osnovan 1907. u dolini Čimeuevi na reci Kolorado severno od grada Parkera.[12]
Reference
uredi- ^ Kelly, Isabel T. and Fowler, Catherine S. (1986). str. 368.-370
- ^ Mithun (1999). str. 542.
- ^ a b „2010 Census CPH-T-6. American Indian and Alaska Native Tribes in the United States and Puerto Rico: 2010” (PDF).
- ^ Kelly, Isabel T. and Fowler, Catherine S. (1986). str. 394.
- ^ a b Pritzker, str. 23
- ^ Clemmer & Stewart, (1986). str. 539.
- ^ Leland, (1986). str. 612.
- ^ Kelly, Isabel T. and Fowler, Catherine S. (1986). str. 370.-382
- ^ Laird 1976
- ^ Kelly, Isabel T. and Fowler, Catherine S. (1986). str. 370.
- ^ Kelly, Isabel T. and Fowler, Catherine S. (1986). str. 387.
- ^ Kelly, Isabel T. and Fowler, Catherine S. (1986). str. 388.-389
Literatura
uredi- Kelly, Isabel T.; Fowler, Catherine S. (1986). „Southern Paiute”. Ur.: Sturtevant, William C.; D'Azevedo, Warren L. Handbook of North American Indians: Great Basin. Government Printing Office. ISBN 978-0-16-004581-3.
- Mithun, Marianne. (1999). "Languages of Native North America". Cambridge: Cambridge University Press.
- Laird, Carobeth. (1976). "The Chemehuevis". Banning, California, Malki Museum Press.
- Leland, Joy. (1986). "Population". In Great Basin, edited by Warren L. d'Azevedo. str. 608–619. Handbook of North American Indians, William C. Sturtevant, general editor, vol. 11. Smithsonian Institution, Washington, DC. Government Printing Office.
- Clemmer, Richard O., and Omer C. Stewart. (1986). "Treaties, Reservatons, and Claims". In Great Basin, edited by Warren L. d'Azevedo. str. 525–557. Handbook of North American Indians, general editor, vol. 11, C. Sturtevant. Smithsonian Institution, Washington, D.C. Government Printing Office.
