5 прстију
5 prstiju (engl. 5 Fingers) je američki špijunski film iz 1952. godine, režisera Džozefa L. Mankevica i producenta Ota Langa. Scenario koji je napisao Majkl Vilson zasnovan je na knjizi Operacija Ciceron (nem. Der Fall Cicero) Ludviga Karla Mojziša, nacističkog diplomatskog atašea u nemačkoj ambasadi u Ankari (1943–44).[2]
| 5 prstiju | |
|---|---|
 Filmski poster | |
| Izvorni naslov | 5 Fingers |
| Režija | Džozef L. Mankevic |
| Scenario | Majkl Vilson Džozef L. Mankevic (nepotpisan) |
| Producent | Oto Lang |
| Temelji se na | Operacija Ciceron (Ludvig Karl Mojziš) |
| Glavne uloge | Džejms Mejson Danijela Darijo Majkl Reni |
| Muzika | Bernard Herman |
| Direktor fotografije | Norbert Brodin |
| Montaža | Džejms B. Klark |
| Studio | 20th Century Fox |
| Godina | 1952. |
| Trajanje | 108 minuta |
| Zemlja |  SAD |
| Jezik | engleski |
| Zarada | 1.350.000 dolara (iznajmljivanja u SAD)[1] |
| IMDb veza | |
Film je zasnovan na istinitoj priči o Eljesi Bazni, Albancu po rođenju, špijunskog kodnog imena Ciceron, koji je radio za naciste u periodu 1943–44. dok je bio zaposlen kao sobar britanskog ambasadora u Ankari. Bazna bi fotografisao strogo poverljive dokumente i dostavljao ih Francu fon Papenu, nemačkom ambasadoru u Turskoj i bivšem nemačkom kancelaru, koristeći Mojziša kao posrednika.
Džejms Mejson glumi Uliksa Dijela (Ciceron), lika zasnovanog na Bazni. U filmu igraju i Danijela Darijo, Majkl Reni, Herbert Bergof i Volter Hempden.
Radnja uredi
U neutralnoj Turskoj 1944. godine, nemački ambasador Franc fon Papen sreće groficu Anu Stavisku, Francuskinju i udovicu pro-nemačkog poljskog grofa. Sada siromašna, grofica dobrovoljno nudi da postane špijunka uz naknadu, ali njena ponuda je odbijena.
Uliks Dijelo prilazi atašeu nemačke ambasade Mojzišu, nudeći mu da fon Papenu dostavi strogo poverljiva britanska dokumenta po ceni od 20 hiljada funti. Nemci ne znaju da je Dijelo lični sobar britanskog ambasadora ser Frederika Tejlora, kao i bivši sobar pokojnog grofa.
Fotografisani dokumenti uzeti iz sefa ser Frederika pokazuju se kao originalni. Dijelo dobija kodno ime Ciceron i traži da nastavi sa prodajom. On daje svoj novac Ani na čuvanje i plaća joj deo, pod uslovom da mu bude dozvoljeno da koristi njenu novu vilu kao mesto sastanka za svoje transakcije. Kada joj takođe ispriča o svom snu da živi u Južnoj Americi sa njom, ona ga ošamari, ali pristaje na njegove uslove.
Mojziša je u Berlin pozvao SS general Kaltenbruner, sumnjičav prema Ciceronovim pravim namerama. Saveznici izvršavaju bombardovanje rumunske naftne rafinerije, tačno onako kako su Ciceronovi fotografisani dokumenti naveli. Pukovnik fon Rihter je poslat u Ankaru da preuzme komandu nad pregovorima sa Ciceronom, dok Britanci šalju kontraobaveštajca Kolina Traversa da identifikuje špijuna.
Anino novopronađeno bogatstvo i prethodna spremnost da postane špijunka dovode do toga da padne pod sumnju Traversa, koji takođe unapređuje ambasadorov sef sa alarmom protiv provale. Fon Rihter traži dokument koji opisuje savezničku operaciju pod nazivom Overlord, plan invazije na Dan D, a Ciceron za to traži 40.000 funti.
Dijelo shvata da bi ga jedna strana uskoro mogla ubiti ili uhvatiti druga. On se sprema da pobegne u Južnu Ameriku, ali otkriva da je Ana ukrala sav njegov novac i otišla u Švajcarsku. Ona je takođe poslala pismo ser Frederiku u kojem je priznala da je njegov sobar špijun kojeg Nemci plaćaju. Dijelo uklanja osigurač za alarm sefa, otvara sef, fotografiše planove za Dan D i presreće pismo, ali čistačica zamenjuje osigurač; kada Dijelo vrati planove u sef, on aktivira alarm i mora da pobegne.
Dijelo sada sigurno zna šta Ana oseća prema njemu. Bez novca i u bekstvu, Dijelo zahteva i prima isplatu od 100.000 funti od Nemaca za fotografije planova za Dan D. Drugo zlonamerno Anino pismo upućeno Nemcima ih dezinformiše da je sobar zapravo britanski špijun, zbog čega oni zanemaruju informacije o Danu D kao nepouzdane.
Dijelo sam beži u Rio de Žaneiro, gde uživa u novom životu u blagostanju i slobodi, sve dok ga brazilske vlasti ne uhapse jer je sav njegov novac falsifikovan, kreiran tokom operacije Bernhard. Činjenica da je Anin novac u Švajcarskoj takođe falsifikovan donosi mu utehu.
Uloge uredi
| Glumac | Uloga |
|---|---|
| Džejms Mejson | Uliks Dijelo / Ciceron (Eljesa Bazna) |
| Danijela Darijo | grofica Ana Staviska |
| Majkl Reni | Kolin Travers |
| Volter Hempden | ser Frederik Tejlor |
| Oskar Karlvajs | Mojziš |
| Herbert Bergof | pukovnik fon Rihter |
| Džon Vengraf | grof Franc fon Papen |
| Ben Astar | Sibert |
| Rodžer Plauden | Makfaden |
Nagrade uredi
Film je nominovan za dva Oskara: za najbolju režiju (Mankevic) i za najbolji scenario (Vilson). Mankevic je takođe nominovan za nagradu Saveza američkih režisera za najboljeg režisera, a Vilson za nagradu Saveza pisaca Amerike za najbolji dramski scenario. On je osvojio Zlatni globus za najbolji scenario, kao i nagradu Edgar za najbolji misteriozni scenario.
Televizijska adaptacija uredi
Film je adaptiran u televizijsku seriju od 1959–1960. od 16 epizoda sa Dejvidom Hedisonom i Lusijanom Paluci u glavnim ulogama.
Reference uredi
- ^ 'Top Box-Office Hits of 1952', Variety, January 7, 1953
- ^ Heatts, Dorothy J. „Footnote to Cicero”. CIA.gov. Central Intelligence Agency. Arhivirano iz originala 9. 1. 2008. g. Pristupljeno 5. 1. 2016.
- Bazna je 1962. objavio sopstveni izveštaj o ovim događajima u svojoj knjizi Bio sam Ciceron (Bazna, Elyesa, with Hans Nogly. I Was Cicero. New York: Harper & Row, 1962)
Spoljašnje veze uredi
- 5 prstiju na sajtu IMDb (jezik: engleski)
- 5 prstiju na sajtu AllMovie (jezik: engleski)
- 5 prstiju na sajtu TCM Movie Database (jezik: engleski)
- 5 прстију na sajtu AFI (jezik: engleski)