Đevđelija

Đevđelija (mkd. Гевгелија) je grad u Severnoj Makedoniji, u jugoistočnom delu države. Đevđelija je sedište istoimene opštine Đevđelija.

Đevđelija mkd. Гевгелија
Pešačka ulica u Đevđeliji
Zastava Grb
Administrativni podaci
Država	Severna Makedonija
Opština	Đevđelija
Stanovništvo
— (2002)	15.685
Geografske karakteristike
Koordinate	41° 08′ 46″ S; 22° 31′ 01″ I
Vremenska zona	UTC+1 (CET), leti UTC+2 (CEST)
Aps. visina	64 m
Đevđelija Đevđelija na karti Severne Makedonije
Ostali podaci
Poštanski broj	1480
Pozivni broj	(+389) 034
Registarska oznaka	GE
Veb-sajt	gevgelija.gov.mk

Prirodne odlike

Grad Đevđelija se nalazi na u jugoistočnom delu Severne Makedonije, na samoj granici sa Grčkom. Grad je na je 70 km severno od Soluna, a na 165 km jugoistočno od Skoplja, glavnog grada države.

Reljef: Đevđelija se smestila u oblasti Bojmija. Grad se smestio u Đevđelijsko-Valandovskom polju, koje obrazuje reke Vardar. Zapadno od grada izdiže se Kožuf Planina.

Klima: U Đevđeliji vlada oštriji oblik sredozemne klime.

Vode: Kroz samu Đevđeliju protiče rečica Donji Vir, koja se jugoistočno od grada uliva u Vardar.

Istorija

Područje Đevđelije je bilo naseljeno još od praistorije. Međutim, današnji grad je relativno mlad. Sve do kraja 19. veka Đevđelija je bila selo naseljeno makedonskim življem.

Značajnu prekretnicu u razvoju naselja predstavlja gradnja železničke pruge Skoplje — Solun 1873. godine kada Đevđelija postaje značajno saobraćajno čvorište. Po opisu iz 1931. godine Đevđelija je imala veliku opremljenu jednospratnu željezničku stanicu, u kojoj su se nalazili: čekaonice za sve tri putničke klase, bife i menjačnica, prostor za kancelarije željezničara, prostor za grčku stanicu, carinarnica i komesarijat policije. Na spratu su bila dva konforna stana za saobraćajno osoblje.

Broj stanovnika u Đevđeliji je usled slabog prirodnog priraštaja slabo rastao. Bilo je u mestu 1890. godine 4.200 žitelja, a 1912. godine - 5188 duša. Demografski pad kao posledica ratnog stradanja vidi se u popisu iz 1921. godine - broj stanovnika je prepolovljen i ima ih tada samo 2792. Ali kolonizacija donosi novu prekretnicu a gradić se obnavlja da bude po broju stanovnika kao i pre rata. Ima ih u popisu iz 1931. godine 5011.

U gradiću je decembra 1897. godine otvorena srpska narodna škola. Vodoosvećenje je u prisustvu izaslanika turske carske vlasti tom prilikom obavio prota Đorđe Stanković. Na školskom zdanju postavljena je tabla sa nazivom na turskom i srpskom jeziku. Vlasnik škole je bio Rista Cica Naumović, a "odgovornik" škole Nako Deljević. Prvi predavači u školi postali su učitelj Jovićević i učiteljica Darinka Lazić. Upisalo se 125 učenika prve školske godine, od kojih 55 devojčica. Upravitelj i "odgovornik" srpske škole 1899. godine bio je Sima Mihailović.

U gradiću je 1899. godine pravoslavna crkva posvećena Hristovom Sv. Spasu, pri kojem su služila tri sveštenika. Na školskoj slavi 1900. godine kum je bio (domaćin) lebar Rista Micić.

Pre Prvog svetskog rata u mestu je bila turska osnovna škola, sa njihovim učiteljima. Bili su to 1914. godine: Mustafa Razi, Osman Nuri i Fatima Amed. Oni su te godine, po odluci srpskog ministra prevedeni za veroučitelje muslimanske dece. Mufazera Amed je bila razrešena učiteljske dužnosti. Nakon Prvog balkanskog rata Đevđelija je bila tromeđa srpsko-grčko-bugarska, i tu su pored srpske oslobodilačke vojske (prva je ušla u gradić) garnizone imali i Grci i Bugari. U mestu je bio štab srpske Timočke divizije, drugog poziva, pod komandom pukovnika Trifunovića. Tako je bilo do bugarskog napada, kojim je započeo Drugi balkanski rat.

Po administrativnoj podeli "Nove Srbije" iz septembra 1913. godine, obrazovan je Kavadarski okrug sa sedištem u Kavadaru, a u njegovom sastavu Đevđelijski srez, sa sedištem u Đevđeliji. Taj poredak se nije menjao dok je postojala Kraljevina Jugoslavija. Vlast je preuzela Kraljevina Srbija, koja najpre dovodi svoje stručne kadrove, kao pouzdane nosioce poverljivih funkcija. Za komesara Željezničke policije postavljen je 1913. godine u Đevđeliji, Sava Tomić bivši vice-konzul u Solunu. Upravnik pošte u Đevđeliji 1914. godine bio tada Milorad Jovanović.

Za vreme Prvog svetskog rata Bugari su 1916. godine porušili sve minarete turskih džamija u Đevđeliji, navodno iz vojnih razloga. Iza Turaka su ostale u Đevđeliji kao svedoci trajanja, ruševine džamije i Sezair-begovog konaka (1937).

Bugari su neprekidno radili protiv Srba u Južnoj Srbiji, s vremena na vreme šaljući ozloglašene komite. Ovi su birani "s koca i konopca" i bili su poznati po svireposti, naročito prema ženama i starcima. Bugarske komite su tokom 1924. godine izazvale, pored nasilja nad ljudima, i požare u Đevđeliji, gde su izgoreli veliki robni magacini. Zatim su 16. septembra 1927. godine usred Đevđelije, bacili eksplozivnu napravu u hotel "Novi Beograd". To veče je u hotelskoj kafani sedeo narodni poslanik Ignjat Stefanović sa društvom, kada je eksplodirala sa strane ostavljena crna torba. Tom prilikom su dva lica stradala teže, a sedam lakše. Istraga je dovela do organizacije "Makedonstvujušćih", koja je imala svoj ilegalni odbor i u Đevđeliji. Radilo se o grupi "Mladeške organizacije" koja je imala i svoj "Ustav", nad kojim su se kleli. Nju je otkrio jedan od učesnika, Jordan Gavrilović poštanski službenik. Suđeno je u Skoplju 1927. godine povećoj grupi studenata i intelektualaca, koji su bili osnivači i podstrekači terorističkih akcija. Dana 27. novembra 1927. godine dve bugarske komite su ubile, revolverskim pucnjima usred Đevđelije, ispred njegove kuće Ristu Gligorovića kazandžiju. Umro je u Đevđeliji 1932. godine Anđel Delimirović učitelj, nacionalni borac i predsednik "Udruženja protiv bugarskih bandita", osnovanog 1928. godine u Skoplju. Bio je onaj prvi đak nove srpske škole u Solunu 1893. godine. U svom rodnom selu Grčištu u tursko vreme, otvorio je srpsku školu, i u njoj radio kao učitelj. Suprotstavio se bugarskim komitama prvi put, onda kad su mu pretili smrću zbog toga što drži srpsku školu. On je to kategorički odbio nenaoružan, gledajući u oči sedam naoružanih komita. Zbog pokazanog junaštva u ratu i miru, prozvali su ga Bugari - "Deli Mara". Ostatak života se borio protiv njihovih komitskih grupa, koje su terorisale pogranično srpsko stanovništvo na jugu zemlje. U Đevđeliji u pravoslavnoj crkvi Sv. Ćirila i Metodija, osveštana je 1928. godine zastava mesnog pododbora njegovog "Udruženja protiv bugarskih bandita".

Početkom oktobra 1933. godine upalo je na teritoriju Jugoslavije, 15 bugarskih komita predvođenih vojvodom Stojanom Mandalovim. Oni su kod Đevđelije pokušali da izvrše diverziju, i postavili "paklenu mašinu" na željezničkoj pruzi, koja se međutim nije aktivirala. Zatim su jedno veče bacili bombu na korzo pred gradsku kafanu "Oslobođenje", gde su od eksplozije poginule dve osobe a pet ranjeno. Ta grupa je brzo otkrivena i razbijena, a glavni atentator likvidiran.

Zemljotres je pogodio celu Staru Srbiju 8. marta 1931. Štete je materijalne bilo mnogo i u Đevđeliji, ali je prošlo bez žrtava. Desio se u Đevđeliji nezabeležen dotad prirodni fenomen: užasna podzemna buka i grmljavina neposredno pred zemljotres su isterali stanovnike iz domova i zgrada napolje, tako da su bili čudom spašeni. Izgleda da je taj zemljotres izazvao veliku, nezapamćenu sušu u Đevđeliji, krajem sledeće 1932. godine, kada su skoro svi bunari presušili. Zemljotres je bio i septembra i decembra 1932. godine, ali sa malom štetom. Opet je bio zemljotres i prvih dana maja 1933. godine uveče, i nije bilo veće štete u gradu.

Zbog grčko-italijanskog ratnog sukoba 1940. godine, koji se odvijao na moru i kopnu, bilo je posledica po Jugoslaviju. Italijanski avioni su bombardovali Bitolj, gde je bilo velike materijalne štete i desetak poginulih ljudi. Kod Đevđelije se od 30. oktobra čula velika buka od pucnjave, topovske paljbe i detonacija sa grčke strane granice.

1912. godine Đevđelija se sa okolinom pripaja Kraljevini Srbiji, kasnije Jugoslaviji. Od 1991. godine grad je u sastavu Severne Makedonije.

Svilarstvo

Đevđelija je bila jedan od centara svilarstva u Staroj Srbiji. Tu se proizvodilo oko milion oka sirovih čaura, i izvoz je išao direktno u svet, jer se radilo o prvoklasnoj robi. U tursko vreme svilene čaure su plaćane u zlatu; u "napoleonima" ili turskim "lirama". Po putopiscu Hanu, 1863. godine u Đevđeliji je bilo devet velikih svilara (predionica svile). Zato je u đevđelijskom kraju bilo puno dudova, na ulicama, uz drumove, u baštama ili "dudarama". Dudare su redovno izdavane u zakup. Ali Prvi svetski rat je sve poremetio; po stručnim procenama uništeno 2/3 dudovog drveta, čije se lišće koristilo za ishranu gajenih sviloprelja (svilenih buba). To je najviše ugrozilo tu atraktivnu proizvodnu granu. Srušen je u balkanskom ratu 1912. godine tamošnji pogon "filature" – za odmotavanje svilenog konca. Nedostajali su inače dudovi i njihove sadnice, jer su se po običaju brali lestorasti (grančice sa listovima), pa nije bilo plodova sa semenom. U gradu je 1914. godine bilo deset proizvođača semena svilobube. Postojala je tu i Fabrika za odmotavanje svilenog konca, doneta iz Segedina, odmah posle Prvog svetskog rata, ali je posle uništena. Rasadnici dudova su proizvodili sadnice dudove koje su bile vrlo tražene. Iako je to i vinogradarski kraj, dud je bio daleko atraktivniji od vinove loze. U Đevđeliji su se sretala i maslinova drveta, koja su nek bila korisna ali su vremenom, davno podivljala.

Povlačenjem grčke granice nadomak mesta, izgubljeno je ekonomsko zaleđe i proizvodnja svile je pala.

Srbi u Đevđeliji

Otkako se oslobodila od viševekovne turske okupacije, varošica Đevđelija je doživela procvat. Videlo se šta znači život u slobodi. Period između dva svetska rata Đevđeliju je vratio u normalan život i civilizaciju, i to se moglo videti na svim poljima. Zbog svog graničnog položaja, postala je Đevđelija atraktivno mesto, od većeg značaja, u koje se doseljavaju ne samo činovnici nego i ambiciozni ljudi iz svih krajeva nove države. Tu je bilo sedište državne carinarnice, koja je 1933. godine izgradila i osveštala veliku upravnu zgradu, za svoje povećane potrebe. Nova država je po organizacionoj šemi imala tada u tom predelu: Glavnu carinarnicu u obližnjem Solunu, a u Đevđeliji je bila Carinarnica I reda. Tu su radili carinici i pomoćni carinici, sa pratećim osobljem. Osvald Repić je postavljen 1926. godine za sreskog veterinara i vršioca dužnosti graničnog veterinara Veterinarske granične stanice u Đevđeliji.

U Đevđeliji je bio neprekidno iz bezbednosnih razloga vojni garnizon, a komandant mesta 1931. godine beše potpukovnik Milan Marković. Pored granice je bila karaula "Markovo jezero", po kojoj se pamti jedan tragičan događaj. Tu su nadomak karaule krajem oktobra 1938. godine, u snežnoj oluji smrtno stradali - smrzli se: pukovnik Kujundžić, poručnik Nikitović i jedan vojnik, a sa teškim promrzlinama završili u skopskoj bolnici, kapetan Ilić i još dva vojnika. Sreski načelnik u Đevđeliji 1914—1916. godine bio je pravnik Vitor Kostić, pa opet on na kraju rata 1918—1919. godine. Godine 1929. to je bio Milan Radivojević, a 1931. sreski načelnik je Živojin Petrović. Novootvoreni Sreski sud u Đevđeliji je počeo 1934. godine svoj rad. Građani više nisu morali putovati u Kavadar. Starešina suda je bio Branko Todorović, a sudija Mihajlo Vasiljević.

Gradić i njegova okolina su bili do tada poznati po svilarstvu i voćarstvu, dakle poljoprivredi. Postojao je veliki državni rasadnik, sa novom velikom upravnom zgradom podignutom 1931. godine. Država je podigla ubrzo po okončanju rata, jedan dudov rasadnik u tom mestu, koji je godišnje besplatno delio do 25.000 mladara. Na jugu nove države su bila tri nadzorništva svilarstva, od kojih je jedno bilo u Đevđeliji. Blagoje Dorodević je bio izvesno vreme nadzornik svilarstva u Đevđeliji i okolini. Gotovo svaka porodica se bavila svilarstvom, kao dodatnim izvorom prihoda. U to vreme je bilo porodica koje su same proizvodile i po 1000 oka sirovih "mehuraka" (čaura), od kojih se moglo lepo živeti. Postojala je 1922. godine u gradu moderna, Pelegrinova mašina za ubijanje čaura, sa toplim vazduhom. On je bila vlasništvo mesnog Srpskog svilarskog društva. Pominje se od 1931. godine u Đevđeliji, Oblasna poljoprivredna svilarska zadruga, sa Svilarskim domom. Njen predsednik 1934. godine je bio Bora Đurašković. Godine 1938. u Đevđeliji postoje dve svilarske zadruge, koje vode brigu o proizvodnji čaura. Đevđelija je imala osobenu mikroklimu, pa su tu uspevali i pamuk, duvan, masline, nar, smokve. Za potrebe otkupa duvana u gradu je 1910. godine austrijska firma "Hercog i drug" (zajedno sa Francuzima), podigla ogromno skladište. Za vreme Prvog svetskog rata, u njemu je bila smeštena vojna bolnica. Kada je 1915. godine naređeno povlačenje, Francuzi su zapalili tu ogromnu zgradu. Državni monopol je podigao drugo skladište u Đevđeliji tek 1926. godine. Pred Drugi svetski rat bilo je problema sa skladištenjem duvana, jer đevđelijska Duvanska stanica, opet nije imala dovoljne magacinske kapacitete. Sredinom 1940. godine spremana je gradnja još jednog monopolskog, velikog skladišta u Đevđeliji.

Postojala je u tom kraju i razvijena proizvodnja pamuka, a u Đevđeliji je bilo mašina za odvajanje semena od vlakana pamuka. Otkupom pamuka na malo, bavili su se pre rata tamošnji trgovci Dimitrije Hadži Noković, Todor Petrović i Gligor Arnautović. Tu je 1937. godine osnovana "Zadruga za proizvodnju i preradu pamuka", kao interesno udruženje. Prokupčanin Kosta Jančić je po vlastitoj želji proveo nekoliko godina u Đevđeliji (1922—1927), radeći kao Sreski ekonom. Taj stručnjak sa visokom školskom spremom jer unapredio privredu grada i sreza. Školovao se tokom Prvog svetskog rata u Francuskoj, gde je posle srpske gimnazije u Sen Žanu, završio Višu poljoprivrednu školu u Grinjonu, kraj Pariza. Bio je i redovni član Srpskog poljoprivrednog društva od 1922. godine, pretplatnik i saradnik časopisa "Težak". Osnovano je 1924. godine u Đevđeliji jedno društvo za predstojeće eksploatisanje azbesta, na terenu u okolini Kavadara. Godine 1931. otvorena je uz pomoć kredita, i velika moderna "Pekarnica" u Đevđeliji.

U mestu je između dva svetska rata radila Narodna škola, koja je pred Drugi svetski rat preimenovana u OŠ "Kralja Petra Velikog Oslobodioca". Za vreme Turaka tu je postojala srpska osnovna škola, njen vlasnik je bio Risto Naumović - Cica. Ali ubili su ga posle pretnji "bugaraši", 25. maja 1898. godine. Sačekali su ga to veče pred kućom i napali noževima i revolverima. U srpskoj školi je nakon toga radila učiteljica Katarina Petrović (položila učiteljski ispit 1901). U oslobođenoj Đevđeliji, onda dolaze učiteljski kadrovi iz Srbije. To je nova "era" đevđelijske narodne škole, u kojoj rade: Lenka Marković (1913), Darinka Popović (1913), Dimitrije A. Popović (1914), Godine 1922. bilo je sedam učitelja, od kojih jedan Rus. Postoje dva muška i dva ženska odeljenja. Kosta Vasiljević je bio 1933. godine upravitelj osnovne škole u gradu. Radilo je tu i zabavište, sa jednom zabaviljom, koje su se kao i učitelji i profesori često menjali. Sreski školski nadzornik je bio 1933—1939. godine Stevan Tanović. Tanović je 1912. godine napisao etnološki rad pod nazivom "Običaji u Đevđeliji", koji će izaći u "Etnografskom zborniku". Tokom karijere je još pisao i objavljiva kraće pedagoške članke.

Narodna čitaonica u Đevđeliji imala je problema u radu, zbog nezainteresovanosti članova (1933—1934). Tako nije mogla da održi godišnju skupštinu, ni iz petog pokušaja.

U Đevđeliji je postojala nepotpuna Realna gimnazija, od novembra 1913. godine. Prvi direktor Gligorije Hadži Tašković je 1914. godine odlikovan kraljevskim Ordenom Sv. Save V reda. Školske 1914/1915. godine u toj gimnaziji je otvoren 4. razred, tako da postaje - četvororazredna od tada. Kosta Marić profesor i direktor po molbi je 1922. godine premešten u Beograd. Direktor te gimnazije Delimir Lazarević je po službenoj dužnosti 1921. godine bio u Bitolju, a onda opet 1922. godine u Strumici. Njen profesor i direktor kratko te 1924. godine bio je Todor Samardžić. Dragoslav Ilić je 1924. godine kao direktor đevđelijske gimnazije, prešao takođe u glavni grad. Đaci gimnazije - mladi diletanti su 1924. godine u svojoj sali izveli "Snežanu", operu-bajku po P. Krstiću. Dekor je napravio i muziku spremio nastavnik muzike u gimnaziji, Sergije Mihajlov. Godine 1926. zatvoren je jedan razred u toj gimnaziji. Školski lekar te gimnazije bio je 1927. godine dr Trifun Grković, pa novi iste godine, dr Božidar Arambašić. Po tabeli predavača gimnazije u Đevđeliji, sa početka 1930. godine, vidi se da je profesor i direktor Dušan Popović, sa kojim rade još dva profesora, pet suplenata i jedan učitelj veština. Novi direktor Aleksandar Kovačević došao je iz Skoplja 1933. godine. On je odmah po dolasku dobio i kraljevski Orden Sv. Save IV reda.

U gradiću je posle oslobođenja radila lokalna "Đevđelijska banka" (1924—1926).

Zdravstvena stanica je osnovana u Đevđeliji 1928. godine. Imala je zadatak da se bori protiv pošasti malarije i tuberkuloze. Opština đevđelijska je raspisala konkurs 1929. godine, za izgradnju električne centrale, koja će obezbediti osvetljenje grada.

Dan ujedinjenja 1928. godine je proslavljen svečano i u Đevđeliji. Na službi u hramu Sv. Ćirila i Metodija, pojalo je gradsko Pevačko društvo "Prestolonaslednik Petar". Lepu propoved je izgovorio drugi paroh Parđević. Pod komandom komandanta mesta potpukovnika Milojevića, izveden je mali defile mesne garnizonske trupe. Održan je nakon programa svečani prijem u opštini. Uveče je mesno Sokolsko društvo "Dušan Silni", priredilo svečanu sokolsku akademiju. Posetio je Đevđeliju 23. jula 1931. godine Patrijarh srpski Varnava. Hteo je da vidi kako se obnavlja Južna Srbija od zemljotresa. Dočekali su ga pred gradskom crkvom "prvi ljudi" grada: komandant mesta potpukovnik Vasa Vojnović, predsednik opštine Đevđelije Kosta Taralajković, banski većnik Anastašević, namesnik pop Janko Brežančić i drugi. Pop Janko je sastavio jednu prigodnu pesmu, posvećenu Patrijarhu koju je recitovala jedna mala učenica. Patrijarh je posle svečane liturgije i trpeze, odseo u tamošnjem "Mitropolijskom domu".

Postojalo je još od oslobođenja u Đevđeliji, žensko dobrotvorno udruženje "Kolo srpskih sestara", koje je kasnije dobilo svoj dom za okupljanje. Još 1928. godine pokrenule su požrtvovane gradske dame akciju na nivou države, da im se podigne društveni dom. Dom je gradio pododbor u Đevđeliji tokom 1933—1934. godine, a u zgradi je pola prostora bilo opredeljeno za kancelarije, a polovina za učionicu ženske Zanatlijske škole. Bilo je to pod vođstvom predsednice Jelene Daljević. Na čelu tog udruženja stajale su 1939. godine: predsednica Ilinka Đuričković, potpredsednica Dragana Josifović a sekretarka učiteljica Borka Marković. Udruženje žena je tada organizovalo Kurs za dobrovoljne bolničarke - za 40 članica "Kola", i pomagalo rad tamošnje Ženske zanatlijske škole, koju je pohađalo 50 učenica. Zanatlijska škola u Đevđeliji je otvorena već 1915. godine, u pozadini za vreme Prvog svetskog rata, od strane države Srbije. Osnovano je sredinom 1937. godine Udruženje četnika za srez Đevđelijski, na inicijativu sreskog načelnika Ilije Ivanovića. On je izabran za predsednika pododbora. Maja 1938. godine svečano je osvećena četnička zastava, čiji je darodavac i kum bio Stojan Nešić advokat iz Beograda, inače generalni sekretar Udruženja. Svečanosti je prisustvovao i predsednik Udruženja, stari komitski vojvoda Kosta Pećanac. Na Vidovdan iste godine, osveštali su spomen-ploču poginulim četničkim vojvodama, četnicima i srpskim nacionalnim radnicima sa srpskog juga - bilo ukupno 50 uklesanih imena. Zlatnom medaljom za građanske zasluge Kralj Aleksandar je odlikovao 1933. godine Jovu Grgića i Uroša Jolića iz Đevđelije. Mesni pododbor Jadranske straže postojao je u gradu. Svoju društvenu slavu Đurđevdan proslavili su članovi rezanjem kolača u crkvi. Domaćin slave je bio te 1931. godine Frangović mesni knjižar, a paroh Brežančić je činodejstvovao. Od oslobođenja u Đevđeliji osnovano Diletantsko društvo, ali koje nije delovalo zbog nemaštine. Međutim, kada je u grad došao carinik Sava Pavlović obnovljen mu je rad. Pavlović je bio i osnivač i glumac, i njegovom zaslugom odigrana je prva predstava "Običan čovek", 1932. godine. Dana 29. juna 1926. godine đevđelijski fudbalski klub "Kožuh" je na domaćem terenu izgubio utakmicu od rezervi (igrača) skopskog "Građanskog", sa 3 : 2. Klub "Kožuh" je 1934. godine imao 80 članova, a predsednik je bio Bora Kostić. U gradu je 1932. godine osnovana Streljačka družina, za kojom je vladalo veliko interesovanje, i učlanilo se odmah 127 članova.

Sokolsko društvo u Đevđeliji je 1931. godine osveštalo svoje zastave (starijih vežbača, podvrsnika...) i održalo pomen izginulim vojnicima i rodoljubima u sva tri rata, na tamošnjim vojnim grobljima. Ono je održalo krajem aprila 1933. godine u zgradi Državne gimnazije, demonstracioni "javni čas" ispunjen sokolskim vežbama. Na skupu je govorio prosvetar društva Desimir Pavlović. A krajem te godine, izgrađen je za njihove potrebe novi Sokolski dom, na placu kupljenom od Vakufske direkcije iz Skoplja.

U Đevđeliji je jedan mladi piljar Đorđe Hadžimitović postao poznat, jer se bavi slikanjem. Između ostalog, taj siromašni mladić naslikao je 1934. godine "Portret Prestolonaslednika Petra" i poslao ga u Beograd, kao poklon.

U Đevđeliji je 1933. godine osnovana dobrovoljna Vatrogasna četa, pred kojom je bilo mnogo zadataka, sudeći prema ranijim nemilim dešavanjima u gradu.

Stanovništvo

Đevđelija je prema poslednjem popisu iz 2002. godine imala 15.685 stanovnika.

Nacionalni sastav po popisu iz 2002. godine bio je:

	Broj	Postotak
Ukupno	15.685	100%
Makedonci	15.060	96,1%
Srbi	292	1,9%
Vlasi	201	1,3%
ostali	132	0,8%

Pretežna veroispovest mesnog stanovništva je pravoslavlje.

Galerija

• 
  Gradski park
• 
  Grčka škola „Cuflija“ početkom 20. veka
• 
  Banka u Đevđeliji
• 
  Đevđelija 1930. e

Literatura

• Popis u Makedoniji 2002. — Knjiga 10.

Spoljašnje veze

• Zvanični veb-sajt