Ada Kale

Ada Kale
	Ostrvo Ada Kale krajem 19. veka
	Ada Kale
Geografija
Lokacija	Dunav
Koordinate	44° 42′ 58″ S; 22° 27′ 20″ I / 44.716111° S; 22.455556° I 44° 42′ 58″ S; 22° 27′ 20″ I / 44.716111° S; 22.455556° I
Površina	0,875 km2
Dužina	1,75 km
Širina	0,5 km
Visina	59 m
Administracija
	Rumunija
Mehedinci	Oršava
Demografija
Stanovništvo	600
Gustina st.	685,71 stan./km2
Dodatne informacije
Vremenska zona	UTC+2;

Ada Kale^[1], Adakale ili Ada-Kale (tur. ada — „ostrvo” + kale — „grad”) je nekadašnje ostrvo i naselje na Dunavu u Tekijsko-oršavskoj dolini, između gornje klisure Kazana i nizvodne Sipske klisure, kod ušća reke Černe na granici Srbije prema Rumuniji. Bilo je dugo 1.750 m. a široko 500 m. Ostrvo je bilo poznato po vinovoj lozi zvanoj adakalka. Ada Kale je potopljena 1971. godine izgradnjom hidroelektrane Đerdap I.

Opis

Ada Kale bila je preostala turska enklava do 1912. godine. Na ostrvu dugom 1,75 km i širokom 0,5 km nalazili su se tvrđava i mali grad sa džamijom, bazarom, malom pravoslavnom kapelom, nekoliko kafeterija, guvernerskom palatom i nekoliko zavojitih uličica. Poslednjih 600 (prema drugim izvorima 1.000) uglavnom turskih stanovnika živelo je pretežno od ribolova i proizvodnje slatkiša i duvanskih proizvoda. Živi turizam razvio se u 20. veku; Ada Kale je služila stanovnicima okolnih regiona kao romantična destinacija, zahvaljujući oslobađanju od poreza prilikom kupovine turskih slatkiša, nakita i duvanskih proizvoda.^[2]^[3] Ada Kale je takođe bila poznata po uzgoju ruža i proizvoda dobijenih od njih (ružino ulje i parfem).

Pre stvaranja Đerdapskog jezera glavna istorijska mesta na ostrvu srušena su. Pokušaj da ih ponovo izgrade nizvodno na ostrvu Šimijan u narednim godinama nije završen. Ideja o obnovi ostrva Ada Kale još uvek nije napuštena, projektom obnove glavnih spomenika i građevina na ostrvu Šimijan.

Većina stanovnika sa ostrva Ada Kale odabrali su da se presele u druge regione Rumunije, poput Dobroge (Dobrudže), ili da emigrira u Tursku.

Istorija

Adu Kale su još Rimljani utvrdili, i na temeljima tih utvrđenja građena su druga tako da je ono uvek služilo u vojne svrhe, jer je onaj ko je bio njegov gospodar gospodario je plovidbom kroz Đerdap.

Austrijanci poslednji obnavljaju drevna utvrđenja najpre 1689. kada car Leopold I gradi utvrđenje koje naziva Nova Oršava, jer se nalazio 3 km nizvodno od rumunskog grada Oršave, a zatim i znatno ojačanje 1718—1738. kada je utvrđenje imalo 5 kula, od kojih 4 ugaone a jednu sa šančevima na najistaknutijem delu, bregu Alion. Godine 1718. tu je bio carski stan odakle je car Josif I posmatrao borbu sa Turcima. Turci su ostrvo naselili posle austrijske okupacije 1718—1739; do njegovog potapanja tu je bilo tursko naselje.

Ada Kale je često menjala gospodare. Bila je srpsko, tursko, austrougarsko i na kraju rumunsko ostrvo. Tek 1878. godine po Berlinskom ugovoru Turska napušta Adu Kale. Posle Balkanskih ratova od 1913. je u posedu je Austrougarske, a posle Prvog svetskog rata pripalo je Rumuniji.

Na ovom ostrvu je u noći 5/6. avgusta 1804. srpska potera predvođena Milenkom Stojkovićem uhvatila i pogubila četvoricu beogradskih dahija – Aganliju, Kučuk-Aliju, Mulu Jusufa i Fočić Mehmed-agu.

Mirovni ugovor s Osmanskim carstvom potpisan je 10. avgusta 1920. godine, ali nije efektivno sproveden zbog početka Grčko-turskog rata. Kasnije, 20. novembra 1922. započinje Lozanska međunarodna konferencija o Bosforskom i Dardanelovom tesnacu, u kojoj učestvuje i Rumunija, a 24. jula 1923. potpisan je Mirovni ugovor s Turskom, kojim Ankara priznaje prava Rumunije na ostrvu Ada-Kale^[4].