Ali-paša Gusinjski
Ali-paša Šabanagić (poznatiji kao Ali-paša Gusinjski) (Gusinje, tada Osmansko carstvo 1828—1888. Peć, tada Osmansko carstvo) je bio paša iz gusinjskog kraja. On je najpoznatiji paša iz gusinjskog kraja uz Džafer-bega Koljenovića. Bio je Albanac poreklom i po nacionalnoj pripadnosti.
Ali-paša Šabanagić | |
|---|---|
.jpg) Ali-paša (sedi prvi sa leve strane) i članovi Prizrenske lige | |
| Datum rođenja | 1828. |
| Mesto rođenja | Gusinje, Osmansko carstvo |
| Datum smrti | 1888. |
| Mesto smrti | Peć, Osmansko carstvo |
Biografija
urediAli-paša Gusinjski je rođen 1828. godine u Gusinju pod imenom Ali-beg Šabanagić. On je bio sin jedinac (nije imao ni braće ni sestara) Hasan-bega Šabanagića koji je bio sin Đul-beg Šabanagića[1] koji vodi poreklo od Vali-bega, koji je u Gusinje došao iz okoline Skadra, kada mu je krajem 16. veka povereno upravljanje Plavom i Gusinjem[2]. Ali-beg je završio visoku vojnu školu u Istanbulu, nakon čega se vratio u zavičaj.
Karijera
urediOko 1852. godine, Ali-beg je dobio zvanje kajmakama. Na brdu Previji kod Andrijevice, februara 1854. godine, sukobio se sa crnogorskim ustanicima koje je predvodio piperski serdar Jole Piletić. Godine 1855, u prisustvu Ćehaja-paše iz Skadra, Ali-beg je sa predstavnicima Vasojevića, potpisao dogovor o nenapadanju. Zbog toga što su crnogorski ustanici imali određenih uspeha u borbi protiv osmanskih feudalaca Skadarski vezir pod čijom su se upravom tada nalazili Plav i Gusinje je 1862. godine formirao tzv. „Limski korpus“, vojnu jedinicu čiji je zadatak bio da uguši ustanak u dolini Lima.[3] Ova jedinica je bila najvećim delom sastavljena od bašibozuka dovedenog iz okoline Skadra, Kosova, Metohije, Rožaja, Novog Pazara i Bijelog Polja.[3]
U borbama koje su se na Previji i u Polimlju odvijale između 16. i 18. aprila 1862. godine su ustanici porazili bašibozuk i dva tabora redovne vojske pod komandom Ali-bega Gusinjskog. Ali-beg nije organizovao niti učestvovao ni u jednoj borbi sa ustanicima već su to radili ili školovani osmanski oficiri ili bašibozuk a Ali-beg i bašibozuk pod njegovom komandom su lično učestvovali samo u spaljivanju i pljačkanju sela naseljenih Srbima.[3]
Odluke Berlinskog kongresa 1878. godine, po kojima su Plav i Gusinje pripali Crnoj Gori, bile su neprihvatljive za Ali-bega Šabanagića i njegove pristalice, zbog čega je odlučio da im se suprotstavi i ne dozvoli crnogorskoj vojsci da uđe na to područje. Zbog toga je u dva navrata ratovao protiv crnogorskih snaga, prvi put na Novšići, između Murino i Plava, decembra 1879. godine, a drugi put 8. januara 1880. godine, u Murini, sjeverno od Novšića. Bio je jedan od osnivača i član centralnog komiteta Prizrenske lige.[4] Ali-beg je uspeo da u oba boja pobedi Crnogorce i ne dozvoli osvajanje Gusinjske kaze za duže vreme. U znak zahvalnosti za uspeh u bici na Murini, sultan je Ali-begu dodelio čin mir-mirana. Naredne godine, Ali-beg je imenovan za sandžak-bega novoformiranog Pećkog sandžaka, a na njegovo mesto je postavljen Bećir Sidki-beg. Od tada je poznatiji pod imenom Ali-paša Gusinjski.
Smrt
urediAli-paša Gusinjski je 1888. godine ubijen na ulazu u Rugovsku klisuru, u blizini Pećke patrijaršije. Ubistvo je izvršio plaćenik, Mahmud Ramin Rugovac. Ali-pašino ubistvo se dovodi u vezu s njegovim aktivnostima vezanim za Bosnu i Hercegovinu i vezama koje je u tom cilju bio uspostavio sa Vasom Pelagićem. Postoje i tvrdnje da je ubistvo finansirao Zejnil-beg iz Đakovice, koji je poznatiji pod nadimkom Hadži Zeka [traži se izvor] jedan od vođa Prizrenske lige i kasnije osnivač Pećke lige jer se, za razliku od Ali-paše Gusinjskog, zalagao da Plav i Gusinje budu deo Velike Albanije.
Sahranjen je na mezarju pored najstarije džamije u Peći, Bajrakli džamije koja je sagrađena 1471. godine. Na istom mezarju je sahranjen i Hadži Zeka.
Kontroverze
urediI u slučaju Ali-paše Gusinjskog, kao i u slučaju velikog broja istorijskih ličnosti na Balkanu, postoje kontroverzne tvrdnje po pitanju njegove nacionalne pripadnosti, odnosno da on nije Albanac već Bošnjak ili Turčin čak i tvrdnje da je poreklom Ilir. Profesor Dr Kaplan Burović je dokazao da je Ali-paša Gusinjski, Srbin, prezimena Šabanović, kako se potpisivao na pismima. Pored nacionalne pripadnosti kontroverze se odnose i na ocene njegovu istorijsku ulogu. Postoje ocene da je on osmanlijski zulumćar[5], a sa druge strane postoje i ocene da je on borac protiv crnogorske okupacije Plava i Gusinja[6].
Uprkos ocenama u kojima se Ali-paša smatra osmanlijskim zulumćarom Gusinjskim izvorima je promenjeno ime u Ali-pašine izvore u čast Ali-paše Gusinjskog. Ali-paša je opevan i u narodnim pesmama kao što je na primer sevdalinka Knjigu pišu gusinjske đevojke.
Reference
uredi- ^ „Ali-paša Šabanagić (Gusinjski)”. Veb portal Sandžaklije smo mi. Arhivirano iz originala 22. 07. 2010. g. Pristupljeno 23. avgust. Proverite vrednost paramet(a)ra za datum:
|access-date=(pomoć) - ^ Profesor Rizah Gruda. „Nešto iz istorije Plava i Gusinja (Geografija Kosovskog vilajeta, Istanbul 1852, Rifat Baša i Salih Akaj)”. Internet sajt Plav. net. Arhivirano iz originala 12. 06. 2010. g. Pristupljeno 23. 8. 2010.
- ^ a b v Branko Otašević. „Položaj i sudbina srpskog naroda u Plavskoj župi, Stradanje stanovništva do 1912.”. Internet sajt dnevnih novina DAN. Pristupljeno 23. 8. 2010.
- ^ Maletić & Berisha 1973, str. 157.
- ^ Dragan Mraović, bivši generalni konzul SRJ u Bariju (29. 1. 2010). „Gusinje: Ali-paša ili kralj Nikola?!”. Vesti onlajn. Pristupljeno 23. 8. 2010.
- ^ Metjahić, Avdo (24. 1. 2010). „Nije junak onaj koji udara nego je junak onaj koji izdrži”. Arhivirano iz originala 4. 2. 2010. g. Pristupljeno 23. 8. 2010.
Literatura
uredi- Maletić, Mihailo; Berisha, Anton (1973). Kosovo nekad i danas. Borba-Radna jedinica ekonomiska politika. str. 157.