Ararat (marz)
Ararat marz (jerm. Արարատ մարզ) predstavlja jednu od 11 administrativnih celina Republike Jermenije (odnosno 1 od 10 marzeva). Provincija je ime dobila po planini Ararat koju Jermeni smatraju svojom svetom planinom, a čija silueta dominira celom provincijom (iako je na teritoriji današnje Turske).
| Ararat marz Արարատ | |
|---|---|
 | |
| Država |  Jermenija |
| Admin. centar | Artašat |
| Najveći grad | Ararat, Vedi, Masis |
| Službeni jezik | jermenski |
| Marzpet | Aramais Grigorjan (od 2013) |
| Površina | 2.096 km2 |
| Stanovništvo | 2010. |
| — broj st. | 279.200 |
| — gustina st. | 133,21 st./km2 |
| — ISO 3166-2 | AM.AR |
| Vremenska zona | UTC+4 (leti +5) |
| Poštanski broj | 0601-0823 |
| Zvanični veb-sajt | |
Ararat marz se prostire u jugozapadnim delovima Jermenije u području Araratske ravnice koja se od Sevanske kotline spušta ka Araksu. Graniči se sa marzevima Vajoc Džor na jugoistoku, Geharkunik na istoku, na severu je Kotajk i administrativno područje grada Jerevana, dok je na severozapadu Armavir. Reka Araks na jugu predstavlja granicu sa Turskom, dok je na jugoistoku Nahčivanska Republika (Azerbejdžan). Okružuje azerbejdžansku eksklavu Karki, koja je od 1992. de fakto pod kontrolom Jermenije.
Ukupna površina provincije je 2.096 km² ili 7,1% površine države. Na tom području je 2010. živelo 279.200 stanovnika ili oko 9% populacije zemlje.
Administrativni centar marza je grad Artašat, a status grada imaju još i Ararat, Vedi i Masis.
Ararat je jedna od privredno najrazvijenijih jermenskih provincija, a privreda se uglavnom bazira na agrikulturi, uzgoju voća, ranog povrća i vinove loze.
U provinciji se nalazi manastir Hor Virap i ruševine drevnog grada Dvina.
Geografija uredi
Provincija Ararat obuhvata jugozapadne delove Jermenije, odnosno područje stešnjeno između Gegamskih planina na severoistoku i široke Araratske doline uz tok Araksa na jugu. Okružen je Kotajkom sa severa, Armavirom sa severozapada, na istoku je Geharkunik a na severoistoku je grad Jerevan. Araks predstavlja granicu sa Turskom, a na jugoistoku je Nahčivanska Republika (Azerbejdžan). U sastavu marza se nalazi i maleno selo Tigranašen, nekada azerbejdžanska eksklava Karki.
Zapadni delovi marza su visokoplaninska područja južnih delova Gegamskih planina. Tu se, na nadmorskoj visini od 3.660 m nalazi i vrh Spitakasar, najviša tačka marza. Na krajnjem istoku marza (istočno od Karkija) je planina Urc nadmorske visine od 2.425 metara. Idući ka jugu, ka dolini Araksa, nadmorska visina postepeno opada do 850 m uz rečni tok. To je najniži deo cele Jermenije. U jugozapadnom delu marza, u dolini Araksa nalazi se peščana Goravanska pustinja.
Klima je kontinentalna. Srednja januarska temperatura kreće se izmeđi -1 i -6 °C, a julska između 25 i 26,5 °C. Količina padavina je dosta mala i prosečno godišnje iznosi 250—300 mm pa se zbog toga područje navodnjava vodom lokalnih reka. Pored Araksa, najvažniji vodotoci u provinciji su reke Azat i Vedi.
Područje Araratske ravnice i Sevanskog basena se odlikuje velikim brojem sunčanih sati godišnje - oko 2.700 sati.
U južnom delu Gegamskih planina, a na severu marza nalazi se Hosrovski rezervat prirode, područje takozvanih Hosrovskih šuma koje po legendi predstavljaju najstarije veštački pošumljeno područje na svetu. Šuma je zasađena je u 4. veku po naredbi kralja Hosrova Kotaka. Uz granicu sa marzom Kotajk nalazi se Erebunski rezervat.
Demografija uredi
Prema rezultatima popisa iz 2001. na teritoriji marza je živelo 271.800 stanovnika[1] Broj stanovnika se blago povećava i prema procenama za 2010. tu je živelo 279.200 stanovnika.[2] Većina stanovništva živi u ruralnim sredinama, tako da je u Araratu odnos između urbanog i ruralnog stanovništva 29:71 u korist seoske populacije.
| 1991. | 1993. | 1995. | 1997. | 1999. | 2001. | 2002. | 2003. | 2004. | 2005. | 2006. | 2007. | 2010. | |
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Stanovnika | 278.900 | 279.700 | 269.800 | 269.000 | 268.900 | 271.800 | 271.900 | 272.100 | 272.700 | 273.400 | 274.200 | 275.100 | 279.200 |
| Gradsko stanovništvo | 93.900 | 93.000 | 85.100 | 82.900 | 81.300 | 80.600 | 79.900 | 80.100 | 80.300 | 80.500 | 80.700 | 81.000 | 82.300 |
Tokom istorije hrišćanska većina u celoj Araratskoj dolini se postupno povlačila pred Turskim, Mongolskim i Persijskim osvajačima. Jermeni se u ta područja vraćaju ponovo tek nakon ruskih osvajanja, počev od 1828. godine. Većina naselja je zadržala turske nazive sve do sredine 20. veka kada su toponimima vraćena jermenska imena.
U marzu se nalazi ukupno 97 naselja (hamajknera) od kojih su 4 gradske a 93 seoske sredine.[3] U administrativnom pogledu marz je podeljen na tri rejona čiji centri su u gradovima Artašat, Masis i Ararat.
Privreda uredi
Zahvaljujući veoma plodnom zemljištu, u celoj Araratskoj ravnici dominantna delatnost je poljoprivreda. U Araratskom marzu najviše se uzgaja voće (posebno kajsije) i rano povrće, te vinova loza.
Znamenitosti uredi
Širom marza se nalaze brojne srednjovekovne crkve i manastiri, od kojih je svakako najpoznatiji manastir Hor Virap sagrađen u XIII veku.
Tu se nalaze i ostaci antičkog grada Dvina, drevne jermenske prestonice.
Vidi još uredi
Reference uredi
- ^ Јерменски попис 2001. Statistička služba Jermenije.
- ^ ArmStat, "Number of De Jure Population of the Republic of Armenia as of April 1, 2010 "
- ^ "RA Ararat Marz". Marzes of the Republic of Armenia in Figures, 2002-2006. National Statistical Service of the Republic of Armenia. 2007.
