Autoput Banja Luka — Doboj
Autoput Banja Luka — Doboj, zvanično Autoput 9. januar, prema Danu Republike Srpske, je autoput na severu Bosne i Hercegovine. Predstavlja jednu od glavnih saobraćajnih arterija u severnom delu Republike Srpske. Ukupna dužina autoputa iznosi 72 km.
| Autoput Banja Luka — Doboj (9. januar) | |
|---|---|
 | |
| Osnovni podaci | |
| Država: |  Bosna i Hercegovina Republika Srpska
|
| Vrsta: | autoput |
| Nadležnost: | JP Autoputevi Republike Srpske |
| Dužina: | 73 km |
| Vreme izgradnje: | 2014—2018. (kompletiran 2022) |
| Deonica | |
| Početak: | Mahovljani |
| Kraj: | Tovira |
| Prikaz | |
Istorija
urediAutoput Banja Luka — Doboj povezuje Autoput Gradiška — Banja Luka E661 sa budućim autoputem u sklopu panevropskog koridora Vc.[1] On je arterija tranzitnog transporta u regionu. Projektovanje i izvođenje radova vrši Integral inženjering.[2] Gradilo ga je oko 300 ljudi direktno, a nekoliko hiljada radnika bilo je indirektno uključeno na autoputu u brojnim kompanijama zaduženim za njegovu realizaciju. Za izgradnju i finansiranje Vlada Republike Srpske dobila je kredit od evropskih banaka u iznosu od oko 180 miliona evra. Na radovima je učestvovao konzorcijum različitih kompanija, uključujući Integral inženjering, Granit Skoplje i brojne druge firme. Autoput je izgrađen prema pravilima koje propisuje Evropska unija.
Otvaranje pojedinih dionica
urediPrva deonica autoputa od Prnjavora do Kladara dužine 36,6 km otvorena je 11. septembra 2016. godine u prisustvu predsednika Republike Srpske Milorada Dodika i ondašnjeg predsednika Vlade Srbije Aleksandra Vučića.[3]
Drugi deo autoputa dužine 11 km od Mahovljana (ranije izgrađene Mahovljanske petlje) do Drugovića otvoren je u septembru 2017. godine.[4] Time je ostvarena veza za Autoput Gradiška — Banja Luka. U okviru ove sekcije izgrađen je i most preko reke Bosne u Kladarima, koji je pušten u funkciju 2022. godine.
Treći dio autoputa od Drugovića do Prnjavora pušten je u saobraćaj 2. oktobra 2018. godine, a vrednost investicije koštala je 402 miliona evra.[5] Ovim je ostvarena funkcionalna i neprekidna komunikacija autoputem od Banje Luke do Prnjavora i Doboja, kao i obrnuto.
Kada je krajem avgusta 2022. godine puštena u funkciju prva dionica Panevropskog koridora 5c kroz Republiku Srpsku, od petlje Tovira (na kojoj se ukrštaju Koridor 5c i autoput 9. januar) do petlje Kostajnica, obje na području grada Doboja, ovaj autoput je produžen za još jedan kilometar, od petlje Kladari (ranije Johovac) do petlje Tovira, čime je izgrađen u potpunosti i od tada ukupna dužina autoputa iznosi oko 73 km. Tada je pušten u funkciju i most preko rijeke Bosne, izgrađen u drugoj fazi izgradnje. Ovim je veza Doboja sa Prnjavorom, Laktašima, Banjom Lukom i Gradiškom, kao i obrnuto, postala još funkcionalnija jer je petlja Kostajnica bliža gradu nego petlja Kladari.
Od puštanja u funkciju prve dionice Panevropskog koridora 5c kroz Republiku Srpsku, autoput 9. januar je postao direktna poveznica dva autoputa.
Putni objekti
urediPetlje
uredi- Mahovljanska petlja (spoj sa autoputem Banja Luka - Gradiška)
- Petlja Drugovići (spoj sa magistralnim putem M-I 106, stara oznaka M16.1)
- Petlja Prnjavor (spoj sa regionalnim putem R-I 2102, stara oznaka R474)
- Petlja Kladari (spoj sa magistralnim putem m-I 105, stara oznaka M17)
- Petlja Tovira (spoj sa autoputem na Panevropskom koridoru 5c)
U planu je izgradnja petlje u Potočanima, koja bi povezala Potočane i okolna mjesta sa autoputem, kao i petlje u Osinji za povezivanje prema Derventi i Stanarima i obrnuto.
Tuneli
urediNa autoputu se nalazi vještački dvocijevni tunel Potočani, koji je u ulozi prelaza lokalnog puta preko autoputa, kao i još jedan neimenovani vještački dvocijevni tunel poslije petlje Prnjavor, koji je u istoj ulozi kao prethodni.
Mostovi i vijadukti
urediNa autoputu se nalazi veliki broj mostova i vijadukta, koji nose različita imena - Vrbas, Bosna, Lišnja, Puraći itd.
Odmorišta
urediNa autoputu nalaze se dva obostrana odmorišta: Vrbas na području Laktaša i Brkića voda na području Dervente. Oba odmorišta zasad su opremljena samo parkingom za putnička i teretna motorna vozila, bez sadržaja tipa benzinske stanice, kafe-bara, restorana i slično, ali se sadržaji planiraju u budućnosti.
Inteligentni transportni sistem
urediAutoput je pod video nadzorom, koji je na raspolaganju radnicima u Centrima za održavanje i kontrolu saobraćaja u Laktašima i Kladarima. Pored video nadzora, iznad kolovoza nalaze se promjenljivi svijetleći saobraćajni znakovi, informacioni displeji za komunikaciju sa korisnicima autoputa, a na kritičnim dionicama i meteorološke stanice. U zavisnosti od stanja i uslova na putu, prema potrebi se aktiviraju promjenljivi saobraćajni znakovi ili se ispiše poruka na displeju kako bi se učesnici u saobraćaju na vrijeme informisali o nepredviđenim okolnostima i time spriječile eventualne saobraćajne nezgode.[6]
Naplata putarine
urediNa autoputu 9. januar u funkciji je zatvoreni sistem naplate putarine. Plaćanje putarine moguće je gotovinom (u konvertibilnim markama - novčanice i kovanice; evro - samo novčanice), platnim karticama i elektronskom naplatom (ENP) pomoću TAG uređaja. Visina cijene putarine zavisi od kategorije vozila i dužine pređenog puta.
Mahovljanska petlja
uredi
Mahovljanska petlja povezuje Autoput Gradiška — Banja Luka i Autoput Banja Luka — Doboj. Dužina saobraćajnica na petlji je 7360 m, a njena površina u prečniku iznosi 1,5 km. Za njenu izgradnju utrošeno je 30000 m3 betona, 40000 t asfalta, 3000 t čelika, 600000 m3 iskopa i nasipa i 15 km ograda. Petlju je finansirala Vlada Republike Srpske, a za njenu izgradnju utrošeno je 15 miliona evra, odnosno 11,5 miliona evra za samu izgradnju i oko 3,5 miliona evra za dodatne radove na klizištu. Radove su izveli češki konzorcijum OHL ŽS iz Brna i Niskogradnja iz Laktaša.
Izgradnja petlje počela je u martu 2010, trajala je duže od dvije godine a otvorena je sredinom 2012. Mahovljanska petlja svečano je otvorena 15. jula 2012,[7] kada je ministarka za prostorno uređenje, građevinarstvo i ekologiju Republike Srpske Srebrenka Golić uručila rješenje o odobrenju za upotrebu petlje direktoru JP Autoputevi Republike Srpske Dušanu Topiću. Otvorenju su prisustvovali i Milorad Dodik, bivši predsednik Vlade Republike Srpske Aleksandar Džombić, tadašnji ministar saobraćaja i veza Republike Srpske Nedeljko Čubrilović i drugi ministri Srpske.
Vidi još
urediReference
uredi- ^ Izgradnja autoputeva u regionu
- ^ „Projektovanje i izvođenje radova”. Arhivirano iz originala 25. 11. 2020. g. Pristupljeno 04. 12. 2020.
- ^ Otvorena dionica autoputa Doboj — Prnjavor
- ^ Otvorena dionica Mahovljani – Drugovići
- ^ Otvorena deonica autoputa Drugovići - Prnjavor
- ^ „Cijeli autoput u Republici Srpskoj u 2021. pokriven inteligentnim transportnim sistemom”.
- ^ Mahovljanska petlja puštena u saobraćaj
