Barokna muzika označava epohu u istoriji klasične muzike, koja traje od pozne renesanse početkom 17, do sredine 18. veka.[1]

Evaristo Bašenis, Muzički instrumenti, slika iz sredine 17. veka

Početak barokne muzike označava stvaralaštvo Klaudija Monteverdija. Jedna od uobičajenih potpodela ove epohe je:

  • Rani barok (od oko 1600, do oko 1650), pod italijanskom dominacijom;
  • Vrhunac baroka (od oko 1650, do oko 1710), kada su dominirali francuski uticaji;
  • Kasni barok (od oko 1710, do 1750), sa tendencijom razvoja regionalnih stilova.

U opštoj kulturi, za barokom je sledila epoha rokokoa; u muzici od 1730-ih počinje da dominira takozvani osećajni stil. Često se za kraj epohe barokne muzike uzima godina smrti Johana Sebastijana Baha, to jest 1750. Od 1780-ih počinje muzičko-istorijski period bečkih klasičara.

Karakteristike

uredi

Početkom 18. veka javljaju se u muzici fenomeni koje obeležavaju novo doba. To su pojava monodije (solo melodije sa pratnjom), kontinua i novi žanrovi opere i oratorijuma.

Muzičke forme

uredi

Odraz estetike ovog doba bio je u značaju koji je davan muzičkoj formi, a koji je bio bar ravnopravan sadržini. U periodu baroka razvila se instrumentalna muzika koja je ranije bila isključivo vezana za pesme. Ovo je vidljivo u koncertima u kojima se zvukovi muzičkih instrumenata prepliću poput ljudskih glasova u ranijoj muzici. Tako su nastali končerti grosi, solo koncerti (končertino), i horski koncerti. Druge značajne muzičke forme baroka bile su: pasakalja, čakone, sarabanda, gigu, menuet, uvertira, fuga, sonata, kantata i pasija.

Opera

uredi

Opere su bile popularne u doba baroka. Barokne opere su predstavljale skup uvertira, svita, menueta i drugih formi. Po sadržaju se dele na šaljive opere (opera buffa) i dominantniji žanr: ozbiljne opere (opera seria). Ozbiljne opere su pripovedale stilizovane priče o herojima u nizovima solo recitativa i arija. Ulogu heroja obično je imao pevač kastrato glasa, koji je imao puno prilike da iskaže svoju virtuoznost. Čuveni pevači 18. veka bili su: Farineli, Senesino i sopran Faustina Bordoni. Italijanska opera i njeni libreti su se nametnuli u celoj Evropi.

Instrumenti

uredi

Mnogi muzički instrumenti koji su danas u upotrebi nastali su u doba baroka. Barokne forme ovih instrumenata se po zvuku razlikuju od svojih naslednika. U to doba je ideal bio da instrumenti podsećaju na ljudski glas. Gudački instrumenti (recimo barokna violina), ali i drveni duvački instrumenti su zvučali tiše i manje zvonko, ali sa mekšom bojom tona.

U doba baroka je nestala velika raznovrsnost muzičkih instrumenata koja je postojala u renesansi. Blok flauta se koristi kao solo instrument i istiskuje poprečnu flautu. Trščani renesansni instrumenti su potpuno nestali. Od šalmaja se razvio tiši instrument, današnja oboa. Dulcijan i ranket, koji su još korišćeni u doba ranog baroka, zamenio je fagot. Među limenim duvačkim instrumentima, pojavili su se trombon i rog. Rog je kasnije potisnula barokna truba i violina. Kod gudača, nestale su lire, rebeci i instrumenti „da gamba“, a zamenila ih je porodica violinskih instrumenata. Harfa i lauta su zadržane, ali su unapređene. U Italiji se od mandore razvila mandolina. Od udaraljki iz doba renesanse zadržali su se jedino timpani. Cimbala su se pojavila u Saksoniji i Italiji (pod imenom Salterio), i delom proširili po Evropi. Za francusku baroknu muziku je karakteristična upotreba nekih starih instrumenata, poput orguljica ili gajdi.

U baroku se standardizuju orkestri, zasnovani na gudačkim instrumentima pojačanim duvačima, i time istiskuju proizvoljne muzičke sastave karakteristične za renesansu. Prvi značajni barokni orkestri formirali su se u Drezdenu i Varšavi.

Instrumenti sa klavijaturama, poput čembala i orgulja, doživeli su ekspanziju, jer su mehanička unapređenja značajno uvećala njihov registar.

Vidi još

uredi

Reference

uredi

Literatura

uredi

Spoljašnje veze

uredi