Biračko pravo

Biračko pravo je pravo glasa na javnim, političkim izborima^[1]^[2]^[3]. Subjektivno je pravo građana (državljana) određene države da na izborima daju glas za određenog kandidata, ujedno i pravo da budu kandidati na izborima. Biračko pravo je skup određenih prava. Kolika je važnost ostvarenja biračkog prava kao jednog od osnovnih političkih prava građana u savremenim demokratijama ogleda se u činjenici što su temeljna načela za njegovo ostvarivanje najčešće propisana ustavom, a detaljno razrađena u izbornim zakonima. U nekim jezicima, a povremeno i na engleskom, pravo glasa se naziva aktivnim biračkim pravom, za razliku od pasivnog biračkog prava, koje je pravo da se kandiduje^[4]. Kombinacija aktivnog i pasivnog biračkog prava ponekad se naziva i punim pravom glasa^[5].

Biračko pravo se često zamišlja u pogledu izbora za predstavničke demokratije. Međutim, biračko pravo se jednako odnosi na referendume i inicijative. Korisnost biračkog prava je smanjena kada se o važnim pitanjima odlučuje jednostrano, bez opsežnog, savesnog, potpunog obelodanjivanja i javnog ispitivanja.^[6]

Tipovi

Vrste biračkih prava:

Aktivno biračko pravo
Opšte biračko pravo i ograničeno biračko pravo
Jednako biračko pravo i nejednako biračko pravo
Pasivno biračko pravo
Žensko pravo glasa

Načini ostvarivanja biračkog prava:

Na neposrednim ili posrednim izborima
Javna ili tajna glasanja

Birači

Državljanin postaje birač kad ispuni zakonom propisane uslove za sticanje biračkog prava. Skup svih državljana s biračkim pravo čini nacionalno biračko telo. S obzirom na ponašanje u izborima, razvijeno je više tipova birača. Jednu od najstarijih i najuticajnijih izradio je američki sociolog Kej, koji je sve birače podelio na stalne (više puta glasaju za istu stranku), promenljive (menjaju stranke za koje glasaju pod uticajem) i nove (prvi put glasaju na izborima). Druga tipologija deli sve birače na stalne (učestvuju na svim izborima) i povremene (učestvuju samo u najvažnijim izborima).

Vidi još

Reference

^ Houghton Mifflin Harcourt Publishing Company. „American Heritage Dictionary Entry: suffrage”. Arhivirano iz originala 29. 6. 2015. g. Pristupljeno 28. 7. 2015.
^ „Definition of "suffrage" – Collins English Dictionary”. Pristupljeno 28. 7. 2015.
^ „suffrage – definition of suffrage in English from the Oxford dictionary”. Arhivirano iz originala 25. 12. 2018. g. Pristupljeno 28. 7. 2015.
^ „Deprivation of the Right to Vote – ACE Electoral Knowledge Network”. Aceproject.org. Pristupljeno 21. 6. 2013.
^ „>> social sciences >> Women's Suffrage Movement”. glbtq. Arhivirano iz originala 14. 6. 2015. g. Pristupljeno 21. 6. 2013.
^ See for example, „Who is eligible to vote at a UK general election?”. The Electoral Commission. Arhivirano iz originala 19. 04. 2014. g. Pristupljeno 30. 01. 2020 ; „Can I vote?”. European Parliament Information Office in the United Kingdom. Arhivirano iz originala 11. 03. 2016. g. Pristupljeno 30. 01. 2020 ; „Why Can Commonwealth Citizens Vote in the U.K.? An Expat Asks”. The Wall Street Journal. 27. 4. 2015. Arhivirano iz originala 07. 08. 2020. g. Pristupljeno 9. 2. 2016.

Literatura

Atkinson, Neill. Adventures in Democracy: A History of the Vote in New Zealand (Dunedin: University of Otago Press, 2003).
Edwards, Louise P. and Mina Roces, eds. Women's Suffrage in Asia: Gender, Nationalism, and Democracy (Routledge, 2004).
Haas, Michael. Racial Harmony Is Achievable: Lessons from the Kingdom of Hawai'i (London: Palgrave Macmillan, 2017), pp. 70–72.
Keyssar, Alexander (2000). The Right to Vote: The Contested History of Democracy in the United States. New York: Basic Books. ISBN 978-0-465-02968-6. .
Lichtman, Allan J. The Embattled Vote in America: From the Founding to the Present (Harvard UP. 2018)
Towns, Ann. "Global Patterns and Debates in the Granting of Women’s Suffrage." in The Palgrave Handbook of Women’s Political Rights (Palgrave Macmillan, London, 2019) pp. 3–19.
U.S. Commission on Civil Rights: Reports on Voting. 11. 9. 2006. ISBN 978-0-8377-3103-2. SSRN 268118  . CS1 održavanje: Format datuma (veza).
Willis, Justin; Lynch, Gabrielle; Cheeseman, NIC (2018). „Voting, Nationhood, and Citizenship in late-colonial Africa”. Historical Journal. 61 (4): 1113—1135. S2CID 158248435. doi:10.1017/S0018246X18000158.
"Smallest State in the World", The New York Times, 19 June 1896, p. 6
A History of the Vote in Canada, Chief Electoral Officer of Canada, 2007.

Spoljašnje veze

Pravo glasa u Kanadi
Biračko pravo žena u Nemačkoj Arhivirano na sajtu Wayback Machine (18. septembar 2019)—19. januara 1919. - prvo biračko pravo (aktivno i pasivno) za žene u Nemačkoj
Srbi su početkom prošlog veka imali šire biračko pravo od Britanaca (Politika, 2024)

[1] Houghton Mifflin Harcourt Publishing Company. „American Heritage Dictionary Entry: suffrage”. Arhivirano iz originala 29. 6. 2015. g. Pristupljeno 28. 7. 2015.

[2] „Definition of "suffrage" – Collins English Dictionary”. Pristupljeno 28. 7. 2015.

[3] „suffrage – definition of suffrage in English from the Oxford dictionary”. Arhivirano iz originala 25. 12. 2018. g. Pristupljeno 28. 7. 2015.

[4] „Deprivation of the Right to Vote – ACE Electoral Knowledge Network”. Aceproject.org. Pristupljeno 21. 6. 2013.

[5] „>> social sciences >> Women's Suffrage Movement”. glbtq. Arhivirano iz originala 14. 6. 2015. g. Pristupljeno 21. 6. 2013.

[6] See for example, „Who is eligible to vote at a UK general election?”. The Electoral Commission. Arhivirano iz originala 19. 04. 2014. g. Pristupljeno 30. 01. 2020 ; „Can I vote?”. European Parliament Information Office in the United Kingdom. Arhivirano iz originala 11. 03. 2016. g. Pristupljeno 30. 01. 2020 ; „Why Can Commonwealth Citizens Vote in the U.K.? An Expat Asks”. The Wall Street Journal. 27. 4. 2015. Arhivirano iz originala 07. 08. 2020. g. Pristupljeno 9. 2. 2016.

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]