Bitka kod Dobora (1394)
Bitka kod Dobora vođena je jula 1394. godine između ugarskog kralja Žigmunda Luksemburškog sa jedne i slavonskog velikaša Ivaniša Horvata sa druge strane. Završena je pobedom ugarskog kralja. Ivaniš Horvat, Žigmundov dugogodišnji neprijatelj, zarobljen je u ovoj bici. Ugarski kralj ga je pogubio.[2].
| Bitka kod Dobora | |||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Deo Građanski rat u Ugarskoj | |||||||
 | |||||||
| |||||||
| Sukobljene strane | |||||||
| Ugarsko kraljevstvo | Braća Horvati | ||||||
| Komandanti i vođe | |||||||
|
Žigmund Luksemburški Nikola Gorjanski Mlađi Jovan Kanižaji | Ivaniš Horvat† | ||||||
| Jačina | |||||||
| nepoznato | nepoznato | ||||||
| Žrtve i gubici | |||||||
| nepoznato | nepoznato | ||||||
Pozadina uredi
Smrt ugarskog kralja Lajoša I (1382) dovela je do izbijanja građanskog rata u Ugarskoj. Ivaniš Horvat, na čelu porodice Horvat, stao je na stranu protivnika kraljice Marije i njene majke Jelisavete. Ban Slavonije Ivaniš je postao 1385. godine. Uz pomoć Ivaniša Horvata i njegove braće, Karlo III Napuljski je uspeo zbaciti Mariju krajem 1385. godine i preuzeti vlast nad zemljom. Karlo, međutim, umire već sledeće godine te Ivaniš istupa u ime njegovog maloletnog sina Ladislava. Marija se u međuvremenu udala za Žigmunda Luksemburškog te ustanak dobija karakter rata Anžujaca i Luksemburga. Ivaniš, koji je upravljao Mačvanskom banovinom, je u bici kod Gorjana zarobio obe kraljice i na presto postavio Ladislava. Bosanski kralj Tvrtko I Kotromanić i moravski knez Lazar Hrebeljanović staju na stranu Ivaniša Horvata. Uz njihovu pomoć, Horvat nekoliko puta upada u Slavoniju i Mađarsku. Ladislav ga je 1391. godine imenovao namesnikom Hrvatske, Dalmacije i Mađarske[3][4].
Sukob Dabiše i Ivaniša Horvata uredi
Tvrtko I je umro 1391. godine. Nasledio ga je Stefan Dabiša. Dabiša je uspeo da održi Tvrtkovu zemlju neokrnjenu do 1393. godine. Prethodne godine, u jesen, Dabiša sklapa mir sa ugarskim kraljem Žigmundom priznajući mu vrhovna prava[5]. Maja 1393. godine očekivao se sastanak dvojice vladara u Đakovu. Između 29. septembra 1393. godine i juna 1394. godine Dabiša je promenio držanje prema ugarskom kralju. Ivaniš Horvat se pominje kao svedok Dabišine povelje Žoretu Bokšiću od 29. septembra 1393. godine. Međutim, ubrzo je došlo do pogoršanja odnosa što jasno vidimo iz Dabišinog pisma Korčulanima, Hvaranima i Bračanima od 5. jula 1394. godine. U pismu se Ivaniš Horvat naziva „buntovnikom i nevernikom". Dabiša je svojim podanicima na ovim ostrvima naredio da osvoje Ivanišev grad Omiš[6].
Bitka uredi
Žigmund je u proleće 1394. godine odlučio da sredi prilike u južnim krajevima svoje države. U Đakovo je, međutim, došao tek početkom leta. Tamo je 11. jula izdao povelju županu Semkoviću i njegovoj braći. Ova vlasteoska porodica priznala je vrhovnu vlast ugarskog kralja i njegovo pravo da nasledi Dabišu na bosanskom prestolu. Ista odredba pominje se i godinu dana ranije, 23. avgusta 1393. godine, u zakletvi vojvode Hrvoja Vukčića. To jasno svedoči o namerama Žigmunda Luksemburškog da bude krunisan sugubim vencem.[7]
Između 11. i 20. jula 1394. godine došlo je do bitke kod Dobora između ugarske i vojske Ivaniša Horvata. Ugarsku vojsku predvodio je kralj Žigmund lično, kao i palatin Nikola Gorjanski i ostrogonski nadbiskup Jovan Kanižaji. Ugari odnose pobedu u bici. Žigmund je osvojio i spalio tvrđavu Dobor. Grad Dobor, tzv. „Vrata Bosne" ubrzo je obnovljen i ojačan. Tu su se u 15. veku vodile značajne bitke između Ugara i Osmanlija. Braća Horvati, na čelu sa Ivanišem, su zarobljeni i pobijeni. Značaj bitke bio je toliki da je sam bosanski kralj Dabiša lično došao pred ugarskog kralja na bojište sa svojim velmožama i priznao ga za vrhovnog gospodara. Zauzvrat, poput bana Stefana II Kotromanića, bosanski kralj je od Žigmunda dobio župu Šomođ u lični feud. Njome je upravljao do svoje smrti, 8. septembra 1395. godine[1].
Ivaniš Horvat je pogubljen 15. avgusta 1394. godine u Pečuju, zajedno sa još 32 ustanika.
Reference uredi
- ^ a b Mrgić 2008, str. 89–90
- ^ Ćirković 1964a, str. 173-175.
- ^ Vojna enciklopedija 3 (1972). str. 496.
- ^ Ćorović 1940, str. 315–320
- ^ Mrgić 2002, str. 79.
- ^ Mrgić 2008, str. 89.
- ^ Ćirković 1964b, str. 343-370.
Literatura uredi
- Ćirković, Sima (1964a). Istorija srednjovekovne bosanske države. Beograd: Srpska književna zadruga.
- Ćirković, Sima (1964b). „Sugubi venac: Prilog istoriji kraljevstva u Bosni”. Zbornik Filozofskog fakulteta u Beogradu. 8 (1): 343—370.
- Mrgić, Jelena (2002). Donji Kraji: Krajina srednjovekovne Bosne. Beograd: Filozofski fakultet.
- Mrgić, Jelena (2008). Severna Bosna: 13-16. vek. Beograd: Istorijski institut.
- Vojna enciklopedija, tom 3, Beograd (1972), 2. izdanje
- Ćorović, Vladimir (1940). Historija Bosne. Beograd: Srpska kraljevska akademija.