Bugarska akademija nauka
Bugaska akademija nauka (BAN) (bug. Българска академия на науките, БАН) je najveća naučna organizacija u Bugarskoj. Ona je autonomna državna struktura koja obuhvata naučne institute i druge samostalne grupe.[1] Njeni članovi su akademici (stalni članovi), dopisni i inostrani članovi. Naučni instituti i samostalne grupe BAN-a izvršavaju osnovna naučna istraživanja, pripremanje kadrova, primenjene i tehnološke aktivnosti.
| Bugarska akademija nauka | |
|---|---|
| Bъlgarska akademiя na naukite | |
 Sedište Bugarske akademije nauka u Sofiji | |
| Skraćenica | BAN |
| Datum osnivanja | 1869. |
| Tip | nacionalna akademija |
| Sedište | Sofija |
| Predsednik | Julian Revalski |
| Veb-sajt | www |
Na početku je akademija osnovana kao Bugarsko književno društvo (BKD) u gradu Braila, u Rumuniji (1869) Sedište društva je 1878. godine premešteno u Sofiju i 13. februara 1911. godine je preimenovan u Bugarsku akademiju nauka. Institucija ponovo menja ime 1940. i postaje Bugarska akademija nauka i umetnosti, i to ime zadržava to ime do 1947. godine, nakon čega ponovo menja ime u BAN.
Već 2009. godine BAN uključuje 69 naučnih instituta i centralnih laboratorija kao i 11 specijalizovanih grupa, kao i centralnu administraciju koja broji oko 70 ljudi. Ukupnan broj zaposlenih je oko 7400 ljudi, od kojih su visoko obrazovani oko 3570. Broj naučnih instituta je 2010. godine smanjen na 42 spajanjem instituta sa niskom međunarodnom ocenom[2], sa institutima sa većim ocenama.
Istorija uredi
Bugarsko književno društvo 1869. uredi
Bugarsko knnjiževno društvo osnovano je u roku od četiri dana, između 8. oktobra i 12. oktobra 1869. godine u kući Varvara Hadživeleva, Braila, Rumunija. BKD je uspostavljen kao naučno i kiževno društvo, tj. ima ulogu prosvetne organizacije. Konkretnije, po starom kalendaru datumi su 26.-30. septembar i za oficijelan datum praznika BKD izabran je 1. oktobar.
U okviru osnivanja izabarano je njegovo rukovodstvo, a prvi članovi "naučne književne delatnosti“ su Marin Drinov (predsednik), Vasil Stojanov i Vasil Drumev.
Gavril Krstevič je 1871. godine izabran za prvog počasnog člana BKD-a. U novembru 1878. sedište društva premešteno je iz Braile u Sofiju. Nakon Oslobođenja, uz napor ministarstva narodnog prosvetljenja, Bugarsko književno društvo postepeno postaje prava nacionalna akademija nauke, sa razvitkom tri različite grane- Istorijsko-filološki, Prirodno-medicinski i Državno-naučni, a njegovi članovi su počasni, redovni i dopisni.
Periodični časopis BKD-a ponovo počinje da se izdaje u Sofiji (1882—1910) Društvo uspostavlja svoje materijalno okruženje i aktivira svoju delatnost 1884. godine, kada je izabrano nekoliko desetina novih članova i opština Sofije im poklanja zemljište za izgradnju sopstvene zgrade u „Carigradskoj“ ulici.
Bugarska akademija nauka 1911. uredi
Bugarsko književno društvo je 19. marta 1911. preimenovano u Bugarsku akademiju nauka ( to se dešava tri godine nakon proglašenja nezavisnosti trećeg Bugarskog carstva). Periodični časopis Bugarskog književnog društva 1911.- godine preimenovan je u Časopis BAN. Naredne godine narodna skupština prihvata prvi zakon koji reguliše poseban statut organizacije.
Bugarska akademija nauka 1989. uredi
Sa privremenim pravilima i novim zakonom o Bugarskoj akademiji nauka (prihvaćen 1989. godine) od 15. oktobra 1991. godine Akademija dobija punu autonomiju, pa se rukovodioci biraju od strane svih zaposlenih na naučnom institutu (grupa od 10 ljudi). U isto vreme se postavlja pitanje o efikasnosti njenog naučnog rada u vezi sa daljim finansiranjem iz državnog budžeta.
Instituti i laboratorije uredi
Bugarska akademija nauka razvija naučnu delatnost u praktično svim oblastima ljudskog znanja: matematika, fizika, geologija, hemija, biologija, inžinjerstvo, društvene nauke... Osnivanje odvojenih instituta, koji su samostalni delovi akademije, počinje posle 1945. Akademija ima i sopstvenu izdavačku kuću- akademska izdavačka kuća „ Profesora Marina Drinova“.
Projekti uredi
Tokom 2003. godine seizmološki centar na geofizičkom institutu u BAN započinje projekat sa tehnološkom kompanijom NOVANOR[3] za razvoj sistema ranog otkrivanja zemljotresa, koristeći mobilne uređaje kao deo kraudsorsing sistema. 24. maja 2014. godine za vreme jakog zemljotresa u Sofiji, sistem uspeva usprešno da predvidi zemljotres nekoliko minuta pre njegovog nastanka.
Zajedno sa bugarskom firmom „SekNet“ je razvijen pilotski projekat kriptografskog sistema, kroz koji se stiču mogućnosti za izgradnju sigurnih mreža za obradu klasificiranih informacija do najvišeg dozvoljenog nivoa sigurnosti, kao i za buduće razvijanje i bezbednost zaštitnih komunikacija od strane NATO-a i EU.
Drugi projekti na akademiji uključuju razvijanje tehnologije za proizvodnju troslojnog separatora sa membranom za VRLA baterije zajedno sa Exide Technologies[4] i projekat za ispitivanje baterija, a sve sa ciljem ustanovljavanja uticaja tankih podmetača od staklene vate na osobinama baterija u projektu sa OCVT Non-Woven Technologies[5].
Reference uredi
- ^ „Zakon o Bugarskoj akademiji nauka” (PDF). www.math.bas.bg. Arhivirano iz originala (PDF) 25. 12. 2017. g. Pristupljeno 25. 12. 2018.
- ^ „Wayback Machine” (PDF). web.archive.org. 7. 9. 2011. Arhivirano iz originala 07. 09. 2011. g. Pristupljeno 13. 12. 2018.
- ^ „NOVANOR | The most efficient way to a cloud Government”. www.novanor.com. Arhivirano iz originala 20. 12. 2018. g. Pristupljeno 13. 12. 2018.
- ^ Exide (na jeziku: engleski), 13. 12. 2018, Pristupljeno 13. 12. 2018
- ^ HD6 1QF, Contact information for Ocv Non Woven Technologies Address AMITAGE RD BRIGHOUSE UNITED KIN GDOM. „Ocv Non Woven Technologies, AMITAGE RD BRIGHOUSE UNITED KIN GDOM HD6 1QF | Supplier Report — Panjiva”. panjiva.com (na jeziku: engleski). Pristupljeno 13. 12. 2018.
