Bunuški Čifluk
Bunuški Čifluk je naseljeno mesto grada Leskovca u Jablaničkom okrugu. Prema popisu iz 2011. bilo je 479 stanovnika.
Bunuški Čifluk | |
|---|---|
| Administrativni podaci | |
| Država | Srbija |
| Upravni okrug | Jablanički |
| Grad | Leskovac |
| Stanovništvo | |
| — 2011. |  479 |
| Geografske karakteristike | |
| Koordinate | 42° 53′ 01″ S; 21° 52′ 31″ I / 42.8835° S; 21.875166° I |
| Vremenska zona | UTC+1 (CET), leti UTC+2 (CEST) |
| Aps. visina | 269 m |
.svg)  Bunuški Čifluk Bunuški Čifluk na karti Srbije | |
| Ostali podaci | |
| Pozivni broj | 016 |
| Registarska oznaka | LE |
Etimologija uredi
U Staroj srpskoj srednjovekovnoj državi Bunuški Čifluk nije postojao kao seosko naselje. Ni pod Turcima on nije bio selo, već veliko imanje nekog Turčina, koji je na njemu imao svoje momke — radnike. Imanje je ulazilo u sastav sela Bunuše, pa se zato i prozvalo Bunuški Čifluk.[1]
Geografija uredi
Nalazi se na petnestak kilometara od Leskovca i oko 2 km od sela Radonjice. Bunuša je važna raskrsnica jer se put u Bunuši deli na dva dela. Prvi deo ide ka varoši Vučje, a drugi prema većem selu Miroševcu.
Položaj sela uredi
Bunuški Čifluk se zaselio na onom mestu na kome se spajaju putevi koji iz Leskovca idu ka Miroševcu i Barju, i to jedan preko obe Jajine i drugi preko Vučja i Žabljana, na levoj obali reke Veternice. I ovo selo je čisto ravničarsko selo, kao što su to susedna sela Radonjica na severu i Todorovce na jugu. Od Leskovca je udaljeno oko 14 kilometara, idući preko Jajine, a od Vučja oko tri kilometra.
Hidrografija uredi
Glavna tekućica koja prolazi pored ovog sela jeste reka Veternica. Teren na kome je selo podignuto je nizak i izdanske vode su bliske, što omogućuje lako kopanje bunara, kojima raspolaže svako domaćinstvo.
Zemlja uredi
Katastarski, Bunuški Čifluk se ni danas ne smatra izdvojenim selom koje ima katastarsku opštinu, kakav je slučaj sa svim selima Porečja. U tom pogledu ono ulazi u sastav Bunuše (i Gornje i Donje) kao jedan region, kao jedan jedinstven atar. Kao takav, ovaj region ili atar ima ukupno 906 hektara zemlje, od koje površine pada na obradivu zemlju 501 hektar, na livade 39 hektara i na šumu 218 hektara. Zemlja Bunuškog Čifluka i Bunuše nosi ove nazive: Rakino Trnje („Bila trnjak, pa ga neki Raka prvi počeja da krči"), Paraspur, Šavarike, Suvo drvo, Selište - iznad Botunju, Veckine livade, Bukurovica (plodna zemlja), Stankova dolina, Padina, Kozarnik, Bačevište, Progon, Lipovac, Dupanov grob, Žežnice, Brestar, Sušica, Mendžike i Drkulke (njive).[1]
Istorija uredi
Prema kazivanjima meštana, u Bunuškom Čifluku su pronađeni tragovi nekog starog naselja, izgleda iz doba Rimljana: iz zemlje su vađene cigle velikih razmera, a nađen je i jedan manji zeljani sud pun srebrnog novca, na kom je stojala i godina kovanja, otprilike 80. godina nove ere. Nije isključeno da je na ovom mestu bila neka rimska stanica na putu u pravcu Miroševca i Novog Brda, ili neki kastel.
Han ne pominje Bunuški Čifluk kao selo, već samo Bunušu, a ne navodi ga kao selo ni Milan Ć. Milićević, koji je inače zabeležio kao selo Nakrivanjski Čifluk. To ukazuje da je pod Turcima i neposredno po njihovom odlasku, Bunuški Čifluk bio veliki posed, dakle čifluk. Verovatno je pred kraj turske vlasti bio u vlasništvu Isat-bega (Ismet-bega?), poslednjeg gospodara sela Bunuše, koji je imao svoj čardak-kuću u Gornjoj Bunuši. Isat-beg nije stanavao u Bunuši, već u Barju, rde mu se nalazio harem. Poreklom je bio Arbanas. U Bunuši, u njerovoj kući, živelo je dvadesetak naoružanih Arbanasa koji su se starali za bezbednost begovu i bezbednost njegove imovine.
Na jugu Bunuškog Čifluka, na putu u pravcu sela Todorovca, bio je turski han na mestu zvanom Begova kruška. Ovaj han je služio putnicima koji su ovim putem išli na Miroševce, Barje i dalje kroz Veterničku klisuru za Vranje. Gospodar čifluka je na njemu zaselio kao svoga radnika Kocu iz Masurice. Taj Koca je rodonačelnik današnjeg roda Dačini. Kasnije je isti čifluk-sahibija doveo na čifluk kao dečka Stojana Petkovića Šupeljkara, koji je dotle radio na njegovom kovanluku „Kas'movo". Verovatno je da je na čifluku bilo i drugih radnika — momaka. Od tih radnika na čifluku, posle odlaska Turaka, formiralo se naselje Bunuški Čifluk koji se, vremenom, oformio u selo.
Pred kraj turske vlasti, na kupljenom imanju od Isat-bega, podignuta je nova crkva 1869. godine, osvećena od vladike Niškog Kalinika 3. novembra iste godine. Sigurno je da je podizanje crkve, jedne, za Porečje, monumentalne građevine onog vremena, bilo odlučujući moment za prosvetno-kulturni razvitak Porečja. Uskoro je, u porti ove crkve, osnovana i prva osnovna škola ovoga kraja, koja je bila manastirskog tipa. Bilo je to tri rodine posle osvećenja crkve, dakle 1872. godine. Posle oslobođenja od Turaka, 1882. godine, osnovna škola manastirskog sistema pretvorena je u osnovu školu svetovnog tipa. To je bila prva ovakva škola u celom Porečju i za dosta dugo vreme i jedina osnovna škola u ovom regionu. Prva generacija učenika brojala je 120 dečaka, a prvi svetovni učitelj je bio Aćim Čavdarević, koji je u Bunuški Čifluk došao iz okoline Kumanova.
Kada se posle oslobođenja od Turaka počela organizovati opštinska samouprava, za centar prve opštine u Porečju izabran je, zbog pogodnih saobraćajnih veza i centralnog položaja naselja, Bunuški Čifluk. Posle obrazovanja opštine, Bunuški Čifluk je postao upravni, školski i verski centar Porečja, pa su se ljudi stali u njemu naseljavati. U selu su podignute kafane i druge radnje. Sve je ukazivalo na to da će Bunuški Čifluk, kao i Strojkovce, prerasti u najveće i najvažnije naselje ovog dela Porečja. Opštini bunuškoj pripalo je čak i selo Vučje, iako je oduvek bilo, po broju stanovnika, najveće naselje u Porečju.[1]
Demografija uredi
U naselju Bunuški Čifluk živi 400 punoletnih stanovnika, a prosečna starost stanovništva iznosi 39,4 godina (38,3 kod muškaraca i 40,7 kod žena). U naselju ima 143 domaćinstva, a prosečan broj članova po domaćinstvu je 3,53.
Ovo naselje je velikim delom naseljeno Srbima (prema popisu iz 2002. godine).
 |
| ||||||||||||||||||||||||||||||
| m | ž |
|||
| ? | 0 | 2 | ||
| 80+ | 0 | 6 | ||
| 75—79 | 7 | 7 | ||
| 70—74 | 18 | 15 | ||
| 65—69 | 16 | 15 | ||
| 60—64 | 11 | 15 | ||
| 55—59 | 11 | 14 | ||
| 50—54 | 23 | 18 | ||
| 45—49 | 20 | 15 | ||
| 40—44 | 17 | 14 | ||
| 35—39 | 22 | 21 | ||
| 30—34 | 15 | 15 | ||
| 25—29 | 20 | 13 | ||
| 20—24 | 20 | 18 | ||
| 15—19 | 14 | 16 | ||
| 10—14 | 21 | 12 | ||
| 5—9 | 19 | 15 | ||
| 0—4 | 10 | 10 | ||
| Prosek : | 38,3 | 40,7 | ||
| ||||||||||||||||||||||||
|
| Pol | Ukupno | Neoženjen/Neudata | Oženjen/Udata | Udovac/Udovica | Razveden/Razvedena | Nepoznato |
|---|---|---|---|---|---|---|
| Muški | 214 | 61 | 133 | 14 | 6 | 0 |
| Ženski | 204 | 33 | 137 | 32 | 2 | 0 |
| UKUPNO | 418 | 94 | 270 | 46 | 8 | 0 |
| Pol | Ukupno | Poljoprivreda, lov i šumarstvo | Ribarstvo | Vađenje rude i kamena | Prerađivačka industrija |
|---|---|---|---|---|---|
| Muški | 119 | 36 | 0 | 0 | 42 |
| Ženski | 57 | 13 | 0 | 0 | 25 |
| UKUPNO | 176 | 49 | 0 | 0 | 67 |
| Pol | Proizvodnja i snabdevanje | Građevinarstvo | Trgovina | Hoteli i restorani | Saobraćaj, skladištenje i veze |
| Muški | 3 | 4 | 7 | 1 | 3 |
| Ženski | 0 | 0 | 4 | 2 | 0 |
| UKUPNO | 3 | 4 | 11 | 3 | 3 |
| Pol | Finansijsko posredovanje | Nekretnine | Državna uprava i odbrana | Obrazovanje | Zdravstveni i socijalni rad |
| Muški | 0 | 0 | 8 | 6 | 1 |
| Ženski | 0 | 1 | 0 | 3 | 6 |
| UKUPNO | 0 | 1 | 8 | 9 | 7 |
| Pol | Ostale uslužne aktivnosti | Privatna domaćinstva | Eksteritorijalne organizacije i tela | Nepoznato | |
| Muški | 2 | 0 | 0 | 6 | |
| Ženski | 0 | 0 | 0 | 3 | |
| UKUPNO | 2 | 0 | 0 | 9 | |
Saobraćaj uredi
Slično selu Strojkovcu, i Bunuški Čifluk je velika i važna raskrsnica puteva koji prosecaju Porečje. Za region južnog dela Porečja, on je čak i veći saobraćajni čvor i od samog Strojkovca. U Bunuškom Čifluku se ukrštaju sledeći putevi: Leskovac—Jajina—Bunuški Čifluk— Miroševce, zatim Vučje—Žabljane—Bunuški Čifluk; onda Strojkovce—Radonjica—Bunuški Čifluk. Najzad, iz Bunuškog Čifluka vodi put za selo Bunušu. Centralni položaj ovog sela, u odnosu na druga seoska naselja u Porečju, učinio je ovo selo raskrsnicom puteva, a ti putevi, s druge strane, doprineli su razvoju sela u populacionom, administrativnom i kulturnom pogledu.[1]
Kultura i obrazovanje uredi
Po školskom izveštaju iz 1878. godine tu (u "Bunjušu") je radila muška škola. Improvizovana je u crkvenoj kući, u povećoj prostoriji sa skamijama. Izdržava je mesna crkva i prilozi pojedinaca. Predavanje je "crkvensko" bez razreda. Učitelj iz Leskovca uči 25 đaka.[5] U Bunuškom Čifluku je smešteno istureno odeljenje osnovne škole Bora Stanković iz Vučja. Pored osnovne škole, u selu se nalazi i obdanište za predškolske uzraste, zdravstveni dom, Crkva Svetog Đorđa i mlin.
U selu se nalazi i spomenik podignut stradalima u Prvom i Drugom svetskom ratu.
Reference uredi
- ^ a b v g J. V. Jovanović, Leskovačko porečje (drugi-poseban deo), Leskovački zbornik 13, 47 - 49 strana, Leskovac, 1973
- ^ „Knjiga 9”. Stanovništvo, uporedni pregled broja stanovnika 1948, 1953, 1961, 1971, 1981, 1991, 2002, podaci po naseljima (PDF). webrzs.stat.gov.rs. Beograd: Republički zavod za statistiku. maj 2004. ISBN 86-84433-14-9.
- ^ „Knjiga 1”. Stanovništvo, nacionalna ili etnička pripadnost, podaci po naseljima. webrzs.stat.gov.rs. Beograd: Republički zavod za statistiku. februar 2003. ISBN 86-84433-00-9.
- ^ „Knjiga 2”. Stanovništvo, pol i starost, podaci po naseljima. webrzs.stat.gov.rs. Beograd: Republički zavod za statistiku. februar 2003. ISBN 86-84433-01-7.
- ^ "Prosvetni glasnik", Beograd 1880. godine
