Građanski rat između Oktavijana i Antonija

Rat Antonija i Oktavijana, takođe poznat pod nazivima Ptolemejski rat, Antonijev građanski rat, Rat Istoka i Zapada ili Završni rat Rimske republike je bio oružani sukob koji se između 32. p. n. e. i 30. p. n. e. vodio između Rimske republike, odnosno Oktavijana i njegovih pristalica na jednoj, te Ptolemejskog Egipta i pristalica rimskog političara Marka Antonija na drugoj strani. Završio je Oktavijanovom pobjedom nakon koje je Egipat anektiran kao rimska provincija, i time i u političkom smislu završio helenistički period na Bliskom istoku. Njime su okončani i višedecenijski građanski ratovi te stvoreni uslovi da Oktavijan postepeno stari republikanski režim transformiše u Rimsko carstvo i uspostavi eru dugotrajnog mira i prosperiteta poznatu kao pax romana.

Rat Antonija i Oktavijana
Deo građanskih ratova Rimske republike
Vreme proljeće 32. p. n. e. – avgust 30. p. n. e. Početak: Objava rata Kleopatri od strane Senata; kraj: imenovanje Oktavijana faraonom Egipta. Mesto Grčka i Egipat Uzrok Borba Oktavijana i Antonija za prevlast u rimskoj državi. Ishod Odlučujuća pobjeda Oktavijana Teritorijalne promene Rimska republika anektira Egipat i postaje ujedinjena pod vlašću Oktavijana.
Sukobljene strane
Rimska republika - Oktavijan i njegove pristalice	Ptolemejski Egipat i pristalice Marka Antonija
Komandanti i vođe
Oktavijan, Marko Agripa	Marko Antonije†, Kleopatra VII od Egipta†
Jačina
198.000 rimskih legionara 260 rimskih ratnih brodova	193.000 rimskih i egipatskih vojnika 300 rimskih i egipatskih ratnih brodova
Žrtve i gubici
nepoznato	nepoznato Sve Antonijeve trupe su zarobljene ili prebjegle na Oktavijanovu stranu, skoro sva flota je uništena.

Pozadina

Avgustov građanski rat je izraz kojim se ponekad opisuju građanski ratovi u Rimu vođeni u dvije decenije nakon smrti Julija Cezara, a u kojima je jedna od zaraćenih strana bio njegov nećak i usvojeni sin Oktavijan, kasnije poznat kao Avgust. On je u njima uspio poraziti sve svoje protivnike te dotadašnju Rimsku republiku transfomisati u Carstvo.

Kad je Cezar ubijen, u martu 44. p. n. e., Oktavijan se s vojskom nalazio kraj Apolonije, u današnjoj Albaniji. Imao je tada svega 18 godina i bio je često potcenjivan od strane ostalih svojih konkurenata u borbi za vlast. Međutim, koristeći se statusom Cezarova nasljednika, vratio se u Italiju i formirao svoju vojsku od Cezarovih veterana. U Rimu je zatjekao glavne Cezarove ubice, zagovornike Republike, Bruta i Kasija, koji su u međuvremenu ojačali svoj uticaj.

Nakon kratkog razdoblja napetosti, pa i otvorenog neprijateljstva poznatog kao Mutinski rat, formira s glavnim Cezarovim saradnicima Markom Antonijem i Lepidom savez poznat kao Drugi trijumvirat, te otpočinju progon onih koji su bili umiješani u atentat na Cezara.

Nakon toga okreću se na Bruta i Kasija koji su pobjegli na istok, a što dovodi do tzv. Oslobodilačkog građanskog rata. Kod Filipa, u Grčkoj, Antonije i Oktavijan su pobijedili vojsku republikanaca, a Brut i Kasije izvršavaju samoubistvo, 42. p. n. e.. Oktavijan se vraća u Rim, a Antonije odlazi u Egipat, gdje sklapa, prvo formalni, a potom i lični (intimni) savez s kraljicom Kleopatrom, bivšom ljubavnicom Julija Cezara i majkom njegova sina Cezariona. Upravljanje rimskim provincijama dijeli se na način da Oktavijanu pripada Zapad, a Antoniju Istok.

Antonije započinje vojne pohode na istoku, uz sve jaču intimnu vezu s Kleopatrom. Za to vrijeme Oktavijan sklopio mnogo korisnih saveza u Rimu, ugušio sicilijanski ustanak Seksta Pompeja, time jačajući svoju moć, te sve više optužuje Antonija da se suviše udaljuje od Rima, stvorivši prejake veze s Egiptom i njegovom kraljicom. Napetosti između Oktavijana i Antonija dovode i do kratkotrajnog rata Oktavijana i Markovog brata Lucija.

Pokušavajući da spasi savez s Antonijem, Oktavijan čak udaje za njega svoju sestru Oktaviju, ali uprkos tome osjeća se da sve više rastu napetosti između dojučerašnjih saveznika i saradnika. Situacija se iz dana u dan pogoršava, a kad je Antonije na kraju uzeo Kleopatru za ženu, a bio je oženjen Oktavijanovom sestrom, 32. p. n. e. Oktavijan objavljuje rat njemu i Kleopatri. Rat se rješava 31. p. n. e., u pomorskoj bici kod Akcijuma, na zapadnoj obali Grčke. Nakon što je mnogo brodova izgorjelo i mnogo vojnika s obje strane izginulo, Oktavijanova flota pobijeđuje flotu Antonija i Kleopatre pa ovi bježe za Egipat. Oktavijan kreće za njima u potjeru, te se nakon nekoliko mjeseci iskrcao u Aleksandriji i porazio ostatke Antonijevih snaga. Nakon toga su Antonije i Kleopatra izvršili samoubistvo, 30. p. n. e.. Egipat je postao rimska provincija.

Opšta jedinstvenost ovog Rimskog građanskog rata je njegova istorijska jedinstvenost. Nikada u tako malenom vremenskom razdoblju tokom građanskog rata nije bilo tako mnogo zaraćenih strana koje su posjedovale svoju vojsku. Ako se pogled usmjeri na tih cijelih četrnaest godina nalazi se svekupno 6 vojski sa svojim vođama koje su vodile rat protiv svojih ostalih konkurenata. To su bili: Rimski Senat, Oktavijan, Lepid, Marko Antonije, Pompej mlađi, Brut i Kasije.

Svi oni su u minimalno jednoj fazi rata ovog pokušali vojno likvidirati sve ostale. Poslije konačne pobjede August postaje milostiv prema svojim poraženim protivnicima. Lepid je postao vrhovni rimski sveštenik (pontifex maximus), Senat je dobio pravo izglasavanja opoziva cara, dvoje djece Kleopatre i Marka Antonija su postali vazalni kraljevi na Bliskom istoku, a dalji muški potomak Pompej se puno kasnije oženio kćerkom cara Klaudija. Jedine bespogovorne žrtve su bile Brut i Kasije zbog svog ubistva Cezara.

Vidi još

• Rimski građanski ratovi