Dakija Mediteranea
Dakija Mediteranea (lat. Dacia Mediterranea), odnosno Sredozemna ili Mediteranska Dakija, bila je rimska provincija, koja je nastala krajem 3. veka (ili početkom 4. veka), a postojala je sve do početka 7. veka. Stvorena je podelom provincije Dakije Aurelijane na dve nove pokrajine: Dakija Mediteranea (južni deo) i Dakija Ripenzis (severni deo). U nauci postoje nedoumice oko tačnog vremena i načina podele, tako da pojedini stručnjaci smatraju da je ta provincijska reorganizacija bila izvršena već za vreme vladavine cara Dioklecijana (284—305), dok se drugi opredeljuju za vreme cara Konstantina I (306—337). Gravni grad provincije bila je Serdika (današnja Sofija), a drugi po važnosti bio je Naisus (današnji Niš). Početkom 7. veka, provincija je opustošena i uništena za u vreme najezde Avara i Slovena.[1][2]
| Dakija Mediteranea Dacia Mediterranea | |||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| kraj 3. / početak 4. veka—početak 7. veka | |||||||||
 Dakija Mediteranea i okolne provincije, oko 400. godine | |||||||||
| Glavni grad | Serdika | ||||||||
| Regija | Jugoistočna Evropa | ||||||||
| Zemlja | Rimsko carstvo | ||||||||
| Događaji | |||||||||
| Status | Bivša pokrajina | ||||||||
| Istorija | |||||||||
• Uspostavljeno | kraj 3. / početak 4. veka | ||||||||
• Ukinuto | početak 7. veka | ||||||||
| |||||||||
Istorija
uredi
Provincija je nazvana „sredozemnom” Dakijom zbog toga što se nalazila dublje u unutrašnjosti, u odnosu na susednu „priobalna” Dakiju, koja se protezala duž obale Dunava. Sredozemna Dakija je obuhvatala zapadni deo današnje Bugarske (oblasti oko Sofije i Đustendila) i istočni deo današnje Srbije (oblasti oko Niša i Pirota).[1]
U sklopu podele poznog Rimskog carstva na veće upravne oblasti (dijeceze), provincija Dakija Mediteranea je prvobitno pripadala dijecezi Meziji, koja je za vreme cara Konstantina I (306—337) podeljena na dva dela, te su tako nastale: dijeceza Dakija na severu i dijeceza Makedonija na jugu. Prilikom te podele, provincija Dakija Mediteranea ušla je u sastav dijeceze Dakije, koja je pripadala pretorijanskoj prefekturi Ilirik.[3]
Za vreme vladavine cara Justinijana I (527—565) stvorena je nova Arhiepiskopija Justinijana Prima, sa sedištem u gradu Justinijana Prima (Caričin grad kod današnjeg Lebana u Srbiji), a toj arhiepiskopiji je dodeljena crkvena nadležnost nad svim provincijama dijeceze Dakije, uključujući i provinciju Sredozemnu Dakiju.[4]
Tokom 4. i 5. veka, u ovu provinciju su u više navrata upadali Goti,[5] a tokom 6. veka Sloveni i Avari, koji su početkom 7. veka uništili vizantijsku vlast u na širem području, čime je i ova provincija prestala da postoji.[6]
Vidi još
urediReference
uredi- ^ a b Mirković 1981, str. 89-105.
- ^ Mócsy 2014, str. 274.
- ^ Vasić 1995, str. 327-335.
- ^ Turlej 2016, str. 47-86.
- ^ Zečević 2002.
- ^ Kovačević 1981, str. 109-124.
Literatura
uredi- Bjelajac, Ljiljana (1995). „Late Roman Amphorae in the Danubian Region (Moesia Prima and Dacia Ripensis)”. The Age of Tetrarchs. Belgrade: Serbian Academy of Sciences and Arts. str. 13—20.
- Vasić, Miloje (1995). „Moesia Prima and Dacia Ripensis in the Time of Valentinian I and Valens (364-378 A.D.)”. The Age of Tetrarchs. Belgrade: Serbian Academy of Sciences and Arts. str. 327—335.
- Zečević, Nada (2002). Vizantija i Goti na Balkanu u IV i V veku. Beograd: Vizantološki institut SANU.
- Zeiller, Jacques (1918). Les origines chrétiennes dans les provinces danubiennes de l'Empire romain. Paris: E. De Boccard.
- Kovačević, Jovan I. (1981). „Doseljenje Slovena na Balkansko poluostrvo”. Istorija srpskog naroda. 1. Beograd: Srpska književna zadruga. str. 109—124.
- Mirković, Miroslava (1981). „Centralne balkanske oblasti u doba poznog carstva”. Istorija srpskog naroda. 1. Beograd: Srpska književna zadruga. str. 89—105.
- Mócsy, András (2014) [1974]. Pannonia and Upper Moesia: A History of the Middle Danube Provinces of the Roman Empire. New York: Routledge.
- Snively, Carolyn S. (2005). „Dacia Mediterranea and Macedonia Secunda in the Sixth Century: A Question of Influence on Church Architecture” (PDF). Niš and Byzantium. 3: 213—224.
- Turlej, Stanisław (2016). Justiniana Prima: An Underestimated Aspect of Justinian’s Church Policy. Krakow: Jagiellonian University Press.
- Cvjetićanin, Tatjana (2006). Kasnoantička gleđosana keramika: Gleđosana keramika Prve Mezije, Priobalne Dakije, Sredozemne Dakije i Dardanije. Beograd: Narodni muzej.