Dakija Ripenzis
Dakija Ripenzis (lat. Dacia Ripensis), odnosno Priobalna ili Pribrežna Dakija, bila je rimska provincija, koja je nastala krajem 3. veka (ili početkom 4. veka), a postojala je sve do početka 7. veka. Stvorena je administrativnom podelom starije pokrajine Dakije Aurelijane na dve nove provincije: Dakija Ripenzis (severni deo) i Dakija Mediteranea (južni deo). U istoriografiji postoje nedoumice oko tačnog vremena i načina podele, tako da neki stručnjaci smatraju da je pomenuta provincijska reorganizacija izvršena već za vreme vladavine cara Dioklecijana (284—305), dok se drugi opredeljuju za vreme vladavine cara Konstantina I (306—337). Gravni grad provincije bila je Racijarija (lat. Ratiaria, današnji Arčar u Bugarskoj). Početkom 7. veka, provincija je opustošena i uništena za u vreme najezde Avara i Slovena.[1][2]
| Dakija Ripenzis Dacia Ripensis | |||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| kraj 3. / početak 4. veka—početak 7. veka | |||||||||
 Dakija Ripenzis i okolne provincije, oko 400. godine | |||||||||
| Glavni grad | Racijarija | ||||||||
| Regija | Jugoistočna Evropa | ||||||||
| Zemlja | Rimsko carstvo | ||||||||
| Događaji | |||||||||
| Status | Bivša pokrajina | ||||||||
| Istorija | |||||||||
• Uspostavljeno | kraj 3. / početak 4. veka | ||||||||
• Ukinuto | početak 7. veka | ||||||||
| |||||||||
Istorija
uredi
Provincija je nazvana „priobalnom” Dakijom zbog toga što se protezala duž obale Dunava, za razliku od susedne „sredozemne” Dakije, koja se nalazila dublje u unutrašnjosti. Priobalna Dakija je obuhvatala severozapadni deo današnje Bugarske i širu timočku oblast u današnjoj Srbiji, uključujući i grad Feliks Romulijana (Gamzigrad).[1]
U sklopu podele poznog Rimskog carstva na veće upravne oblasti (dijeceze), provincija Dakija Ripenzis je prvobitno pripadala dijecezi Meziji, koja je za vreme vladavine cara Konstantina I (306–337) podeljena na dva dela, pa su tako nastale: dijeceza Dakija na severu i dijeceza Makedonija na jugu. Prilikom te podele, provincija Dakija Ripenzis je ušla u sastav dijeceze Dakije, koja je pripadala pretorijanskoj prefekturi Ilirik.[3]
.jpg)
Za vreme vladavine vizantijskog cara Justinijana I (527–565) stvorena je nova Arhiepiskopija Justinijana Prima, sa centrom u gradu Justinijana Prima (Caričin grad kod današnjeg Lebana u Srbiji), a toj arhiepiskopiji je dodeljena pomesna crkvena jurisdikcija nad svim pokrajinama dijeceze Dakije, uključujući i provinciju Priobalnu Dakiju.[4]
Za vreme velike seobe naroda, tokom 4. i 5. veka, u ovu provinciju su u više navrata upadali Goti,[5] a tokom 6. veka su je često napadali Sloveni i Avari, koji su početkom 7. veka uništili vizantijsku vlast u na širem području, čime je i ova provincija prestala da postoji.[6]
Vidi još
urediReference
uredi- ^ a b Mirković 1981, str. 89-105.
- ^ Mócsy 2014, str. 274.
- ^ Vasić 1995, str. 327-335.
- ^ Turlej 2016, str. 47-86.
- ^ Zečević 2002.
- ^ Kovačević 1981, str. 109-124.
Literatura
uredi- Bjelajac, Ljiljana (1995). „Late Roman Amphorae in the Danubian Region (Moesia Prima and Dacia Ripensis)”. The Age of Tetrarchs. Belgrade: Serbian Academy of Sciences and Arts. str. 13—20.
- Vasić, Miloje (1995). „Moesia Prima and Dacia Ripensis in the Time of Valentinian I and Valens (364-378 A.D.)”. The Age of Tetrarchs. Belgrade: Serbian Academy of Sciences and Arts. str. 327—335.
- Zečević, Nada (2002). Vizantija i Goti na Balkanu u IV i V veku. Beograd: Vizantološki institut SANU.
- Zeiller, Jacques (1918). Les origines chrétiennes dans les provinces danubiennes de l'Empire romain. Paris: E. De Boccard.
- Kovačević, Jovan I. (1981). „Doseljenje Slovena na Balkansko poluostrvo”. Istorija srpskog naroda. 1. Beograd: Srpska književna zadruga. str. 109—124.
- Mirković, Miroslava (1981). „Centralne balkanske oblasti u doba poznog carstva”. Istorija srpskog naroda. 1. Beograd: Srpska književna zadruga. str. 89—105.
- Mócsy, András (2014) [1974]. Pannonia and Upper Moesia: A History of the Middle Danube Provinces of the Roman Empire. New York: Routledge.
- Ostrogorski, Georgije, ur. (1955). Vizantiski izvori za istoriju naroda Jugoslavije. 1. Beograd: Vizantološki institut.
- Turlej, Stanisław (2016). Justiniana Prima: An Underestimated Aspect of Justinian’s Church Policy. Krakow: Jagiellonian University Press.
- Cvjetićanin, Tatjana (2006). Kasnoantička gleđosana keramika: Gleđosana keramika Prve Mezije, Priobalne Dakije, Sredozemne Dakije i Dardanije. Beograd: Narodni muzej.
