Damjan (patrijarh jerusalimski)
Patrijarh Damjan (grč. Πατριαρχης Δαμιανος Α΄; 10. jul 1848, Marathokambos, ostrvo Samos - 14. avgust 1931, Jerusalim) - episkop Jerusalimske pravoslavne crkve, patrijarh jerusalimski i sve Palestine[1].
| Damjan | |
|---|---|
 | |
| Lični podaci | |
| Datum rođenja | 10 jul 1848 |
| Mesto rođenja | Maratokambos, Samos, |
| Datum smrti | 14 avgust 1931 (83 god) |
| Mesto smrti | Jerusalim, Palestina, |
| Patrijarh Svetoga grada Jerusalima i sve Palestine | |
| Godine | 15 avgust 1897 — 14 avgust 1931 |
| Prethodnik | Gerasim II |
| Naslednik | Timotej |
| Arhiepiskop Filadelьfijski | |
| Godine | 28 februar 1893. — 15 avgust 1897. |
Biografija uredi
Obrazovao se u Pitagorejskoj gimnaziji na ostrvu Samos. Oženio se, ali je ubrzo ostao udovac, nakon čega je došao u Jerusalim i 1873. godine zamonašio, zatim postao jerođakon, i jeromonah[2]
Obavljao je razne dužnosti u Jerusalimskoj patrijaršiji. Neko vreme je bio guverner jerusalimskog dvora u Taganrogu.
Godine 1881-1887, u činu arhimandrita, bio je egzarh u Gruziji.
1887-1888 bio je predstavnik Jerusalimske patrijaršije u Carigradu.
Godine 1891. postavljen je za patrijaršijskog guvernera u Vitlejemu.
28. februara 1893. hirotonisan je za arhiepiskopa Filadelfije.
Kao arhiepiskop Filadelfije, Damjan je predstavljao Jerusalimsku crkvu na proslavama krunisanja cara Nikolaja II u Moskvi 1896. godine.
Posle smrti jerusalimskog patrijarha Gerasima II u februaru 1897. godine, izabran je za mestobljustitelja patrijaršijskog prestola. Izborom arhiepiskopa Damjana okončana je borba oko kandidature novog patrijarha, koja je trajala oko šest meseci. Ustoličenje je obavljeno 15. avgusta 1897. godine.
Patrijarh Damjan je, po rečima savremenika, bio opštepoštovan zbog svog besprekornog života i blagog karaktera, ali mu ista ta blagost i neodlučnost nije dozvolila da s dužnom strogošću vodi sveštenstvo i stado.
U jesen 1908. počeli su protesti arapskog pravoslavnog stanovništva u Palestini tražeći jednaka prava za Arape i Grke, prijem lokalnih domorodaca na odgovorne crkvene položaje i stvaranje mešovitog saveta sveštenstva i laika koji bi upravljao poslovima pravoslavna zajednica. Jerusalimski sinod je odbio sve ove predloge. Članovi Sinoda osumnjičili su patrijarha za kompromis sa Arapima i 13. decembra ga svrgli sa vlasti. Sedamdesetogodišnji arhiepiskop Meletije iz Tiberijade izabran je za novog patrijarha.
Patrijarh Damjan je odbio da prizna promenu i nastavio je da sebe smatra patrijarhom. Burne demonstracije pravoslavnih Arapa održale su se u gradovima Palestine tražeći povratak patrijarha na vlast. Grčko sveštenstvo je proterano iz Jafe i Nazareta. Patrijarha Damjana je podržao i ruski konzul u Jerusalimu A.F.Kruglov.
Osmanska vlada je krajem januara poslala specijalnu komisiju u Palestinu da prouči situaciju. Impresionirana masovnim pobunama Arapa, komisija je 30. januara odlučila da je svrgavanje patrijarha Damjana nezakonito. Vlasti su 7. februara proterale iz Palestine Damjanove najnepomirljivije protivnike - sekretara Patrijaršije Meletija (Metaksakisa) i rektora Bogoslovske škole Hrizostoma (Papadopulosa). Dana 10. februara, arhiepiskop Meletije iz Tiberijade je preminuo od srčanog udara. Sinod se 16. februara, pod pritiskom osmanskog guvernera Jerusalima, obratio patrijarhu Damjanu sa molbom za oproštaj i pomirenje. U leto 1909. Damjanov povratak na presto priznali su carigradski i aleksandrijski patrijarsi.
Najteži period u istoriji Jerusalimske crkve bio je Prvi svetski rat 1914-1918. U ratnim uslovima, nezavisnost verskih zajednica je ukinuta, hrišćani su regrutovani u vojsku, a rekvizicije su uništile privredu zemlje. Glad i kolera odnele su hiljade života. U jesen 1917. u Palestini su se razvila neprijateljstva; novembra, kada se front približio Jerusalimu, Turci su uhapsili Damjana i poslali ga u Damask. Do jeseni 1918. Velika Britanija je okupirala ceo Bliski istok.
Dana 6. septembra 1918. Patrijarh Damjan je po drugi put svrgnut. Arhiepiskop sinajski Porfirije postao je administrator. Međutim, glavnokomandujući na Bliskom istoku, general Edmund Alenbi, stao je na stranu patrijarha i vratio ga u Jerusalim krajem decembra 1918. godine.
Patrijarh je uspeo da suzbije unutrašnje protivljenje, ali je njegovo materijalno stanje i dalje teško. Damian, svestan svoje zavisnosti od lokacije britanskih vlasti, pokazao im je lojalnost. To je naročito došlo do izražaja u zbližavanju Patrijarha sa Anglikanskom crkvom. Godine 1925. posetio je London povodom proslave 1600. godišnjice Prvog vaseljenskog sabora.
Tenzije između grčkog sveštenstva i arapske pastve nastavile su se i tokom 1920-ih.
Patrijarh Damjan se pokazao kao uporni pristalica crkvenog julijanskog kalendara. 1902-1904 pridružio se Carigradskoj patrijaršiji i Svetim sinodima Ruske, Grčke i Rumunske pomesne Crkve u zvaničnoj osudi Gregorijanskog kalendara. Aprila 1924. patrijarh Damjan je, zajedno sa patrijarsima antiohijskim Grigorijem, Dimitrijem srpskim i Fotijem Aleksandrijskim, poslao raspravu o reformi kalendara carigradskom patrijarhu Meletiju.
Poslednje 2 godine svog života patrijarh Damjan je penzionisan zbog teške bolesti, Crkvom je upravljala posebna Vanredna komisija.
Izvori uredi
- ^ „Apostolic Succession”. Jerusalem Patriarchate News Gate (na jeziku: engleski). Pristupljeno 2024-02-06.
- ^ „Πανδέκτης: Δαμιανός Α΄, πατριάρχης Ιεροσολύμων”. pandektis.ekt.gr. Pristupljeno 2024-02-06.
- ^ „DAMIAN”. www.pravenc.ru. Pristupljeno 2024-02-06.