Danijel Ortega
Hose Danijel Ortega Savedra (šp. José Daniel Ortega Saavedra; La Libertad, 11. novembar 1945) je 83. predsednik Nikaragve. Bio je 79. predsednik Nikaragve, u periodu od 1985. do 1990. godine.[2] Lider je Sandinističkog fronta za nacionalno oslobođenje (FSLN). Posle narodnog ustanka u kome je svrgnut i proteran diktator Anastasio Somoza Debajle, Ortega postaje član vladajuće hunte, a kasnije i predsednik. On je sprovodio politike za postizanje levičarskih reformi širom Nikaragve. U kasnijim godinama, Ortegova ranija krajnja levičarska politika sve je više i više postalaja umerena, vodeći pro-biznis inicijative,[3] te čak i zbližavanje sa Katoličkom crkvom, usvajanjem snažne politike njegove vlade protiv pobačaja tokom 2000-ih i usvajanjem snažne verske retorike prethodno ateističkog Ortege.[4]
| Danijel Ortega | |||||||||||||||||||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
.JPG) Danijel Ortega prilikom susreta sa tadašnjim predsednikom Brazila Inasiom Lulom da Silvom, 28. jul 2010. | |||||||||||||||||||||||||||
| Lični podaci | |||||||||||||||||||||||||||
| Puno ime | Hose Danijel Ortega Savedra | ||||||||||||||||||||||||||
| Datum rođenja | 11. novembar 1945. | ||||||||||||||||||||||||||
| Mesto rođenja | La Libertad, Nikaragva | ||||||||||||||||||||||||||
| Religija | Katolik | ||||||||||||||||||||||||||
| Porodica | |||||||||||||||||||||||||||
| Supružnik | Rozario Muriljo (v. 2005) | ||||||||||||||||||||||||||
| Deca | 9[1] | ||||||||||||||||||||||||||
| Politička karijera | |||||||||||||||||||||||||||
| Politička stranka | Sandinistički front nacionalnog oslobođenja (FSLN) | ||||||||||||||||||||||||||
| |||||||||||||||||||||||||||
Njegov prvi predsednički mandat, obeležio je kontroverzni program agrarne reforme, sukob sa Reganovom administracijom, kao i pokušaj kontrarevolucije koju su potpomagali Amerikanci.[5] Ortega je poražen na predsedničkim izborima 1990. godine od Violete Čamoro, ali je ostao važna figura opozicije. Neuspešno se kandidovao na predsedničkim izborima 1996. i 2001. godine dok nije pobedio 2006.[6]
Rođen u radničkoj porodici, Ortega se od malih nogu suprotstavio Nikaragvanskom diktatoru Anastasio Somoza Debajlu i uključio se u subverzivni pokret protiv njegove vlade. Pridruživši se Sandinistima kao student 1963. godine, Ortega se uključio u aktivnosti gradskog otpora. On je bio uhapšen i zatvoren 1967.[7] Ortega je, poput mnogih političkih zatvorenika Somozinog režima, mučen i zlostavljan u zatvoru.[8] Po puštanju 1974, prognan je na Kubu, gde je prošao kroz obuku za gerilsko ratovanje od marksističko-lenjinističke vlade Fidela Castra.
Ortega je odigrao presudnu ulogu u formiranju ustaničke frakcije, koja je ujedinila FSLN i pokrenula masovne pobune 1978–1979,[9] kulminirajući Nikaragvanskom revolucijom. Nakon svrgavanja i progonstva Somozine vlade, Ortega je postao vođa vladajuće višestranačke Hunte nacionalne obnove. Godine 1984, Ortega je pobedio na spornim predsedničkim izborima u Nikaragvi sa preko 60% glasova kao kandidat FSLN-a.[7] Marksista-lenjinista, Ortega je tokom svog prvog mandata sprovodio program nacionalizacije, zemljišne reforme, programe preraspodele bogatstva i pismenosti. U 2017. je njegova supruga, Rozario Muriljo, postala potpredsednik republike. U novembru 2021. Danijel Ortega je ponovo izabran na četvrti petogodišnji mandat sa 75 odsto glasova, prema prvim delimičnim zvaničnim rezultatima koje je objavilo Vrhovno izborno veće.
Revolucija uredi
Nakon rušenja Somoze sa vlasti 1979. godine, Ortega je postao član petočlane hunte Nacionalne obnove, koju čine još trojica članova Sandinista, biznismen Alfonso Robelo i Violeta Čamoro, udovica ubijenog novinara. Kako su Sandinisti dominirali huntom posle ostavke Robela i Čamorove, Ortega postaje de facto vođa države. Reganova administracija optužuje Sandiniste da potpomažu Marksističke revolucije u Latinskoj Americi, između ostalog onu u El Salvadoru. Nakon toga CIA počinje da finansira, naoružava i obučava bivše pripadnike Somozine Nacionalne garde za pripremanje kontrarevolucije. Između 1980. i 1989. godine stradalo je preko 30.000 ljudi u sukobima između Sandinističke vlade i pripadnika Kontre.
Na izborima 1990. godine. Ortega biva poražen od strane Violete Čamoro, koja predvodi 14 stranaka potpuno različitih ideologija, okupljenih u Savez Nacionalne opozicije.
Nakon dva izborna neuspeha 1996. i 2001. godine, Ortega se kandidovao i 2006. godine ali sa vidnim političkim promenama, naime on se krstio 2006. i promenio svoj odnos prema Katoličkoj crkvi, a za svog potpredsedničkog kandidata uzima bivšeg komandanta Kontri, Haimea Moralesa Karaza. Pobeđuje većinom glasova, ispred dvojice kandidata liberalnih stranaka.
Ortegina spoljna politika u drugom mandatu, usko je vezana uz saradnju sa Kubom i Venecuelom, kao i sa Rusijom, Iranom i Kinom.
Reference uredi
- ^ Wilfredo Miranda, Lorena Arroyo (18. april 2021). „Los herederos de la dinastía Ortega Murillo y su cárcel de oro”. elpais.com (na jeziku: španski). El Pais. Pristupljeno 5. novembar 2021. „Ocho de los nueve hijos de la pareja presidencial nicaragüense tienen rango de asesores, controlan el negocio de la distribución del petróleo y dirigen la mayoría de los canales de televisión y compañías de publicidad que son beneficiadas con contratos estatales.”
- ^ „Daniel Ortega president of Nicaragua”. Britannica. Pristupljeno 1. 2. 2021.(jezik: engleski)
- ^ Webber, Jude (2018-08-22). „A rebel no more, Daniel Ortega comes to resemble the dictator he replaced”. The Irish Times. Pristupljeno 2020-11-11.
- ^ Belli, Gioconda (24. 8. 2018). „How Daniel Ortega Became a Tyrant - From Revolutionary to Strongman”. Foreign Affairs. Pristupljeno 2020-11-11.
- ^ „Daniel Ortega”. Biography. Pristupljeno 1. 2. 2021.(jezik: engleski)
- ^ "Ortega wins Nicaraguan election", BBC News, 8 November 2006.
- ^ a b Helicon, ur. (2016). „Ortega Saavedra, Daniel”. The Hutchinson Unabridged Encyclopedia with Atlas and Weather Guide. Abington: Helicon.
- ^ Bernard Diederich, Somoza and the Legacy of U.S. Involvement in Central America, p. 85.
- ^ Motyl, Alexander, ur. (2000). „Ortega, Daniel”. Encyclopedia of Nationalism: Leaders, Movements, and Concepts. Oxford: Elsevier Science & Technology.
Literatura uredi
- DeFronzo, James (2011). Revolutions and Revolutionary Movements (4th izd.). Boulder: Westview Press. ISBN 9780813344805.
- Kinzer, Stephen (1991). Blood of Brothers: Life and War in Nicaragua. New York: G. P. Putnam's Sons. ISBN 9780399135941.
- Close, David; Marti i Puig, Salvador; McConnell, Shelley, ur. (2012). The Sandinistas & Nicaragua Since 1979. Boulder: Lynne Rienner Publishers. ISBN 978-1-58826-798-6 — preko EBSCOHost., especially:
- Baltodano, Andrés Péréz, "Political Culture", pp. 65-90. loc. cit.
- Andrew, Christopher; Mitrokhin, Vasili. The World Was Going Our Way: The KGB and the Battle for the Third World. Basic Books (2005)
- Andrew, Christopher; Mitrokhin, Vasili. The Sword and the Shield: The Mitrokhin Archive and the Secret History of the KGB. Basic Books (2001)
- Arias, Pilar. Nicaragua: Revolución. Relatos de combatientes del Frente Sandinista. Mexico: Siglo XXI Editores, 1980.
- Asleson, Vern. Nicaragua: Those Passed By. Galde Press ISBN 1-931942-16-1, 2004
- Belli, Humberto. Breaking Faith: The Sandinista Revolution and Its Impact on Freedom and Christian Faith in Nicaragua. Crossway Books/The Puebla Institute, 1985.
- Beverley, John and Marc Zimmerman. Literature and Politics in the Central American Revolutions. Austin: University of Texas Press, (1990) ISBN 978-0-608-20862-6
- Christian, Shirley. Nicaragua, Revolution In the Family. New York: Vintage Books, 1986.
- Cox, Jack. Requiem in the Tropics: Inside Central America. UCA Books, 1987.
- Dawes, Greg (1993). Aesthetics and Revolution, Nicaraguan Poetry 1979–1990. Minneapolis: University of Minnesota Press. ISBN 978-0-8166-2146-0.
- Gilbert, Dennis. Sandinistas: The Party And The Revolution. Blackwell Publishers, 1988.
- Hayck, Denis Lynn Daly. Life Stories of the Nicaraguan Revolution. New York: Routledge Publishing. 1990.
- Hodges, Donald C. Intellectual Foundations of the Nicaraguan Revolution. Austin: University of Texas Press, 1986.
- Kinzer, Stephen. Blood of Brothers: Life and War in Nicaragua, Putnam Pub Group, ISBN 0-399-13594-4, 1991.
- Kirkpatrick, Jean. Dictatorships and Double Standards. Touchstone, 1982.
- Miranda, Roger, and William Ratliff. The Civil War in Nicaragua: Inside the Sandinistas. New Brunswick: Transaction Publishers, 1993.
- Molero, Maria. "Nicaragua Sandinista: del sueno a la realidad". Institute of Political Science.(1999).
- Moore, John Norton, The Secret War in Central America: Sandinista Assault on World Order. university Publications of America, 1987.
- Nolan, David. The Ideology of the Sandinistas and the Nicaraguan Revolution. Coral Gables, Florida: University of Miami Press, 1984.
- Palmer, Steven. "Carlos Fonseca and the Construction of Sandinismo in Nicaragua". Latin American Research Review. Vol. 23. No. 1 (1988). 91–109.
- Prevost, Gary. "Cuba and Nicaragua: A special Relationship?". The Sandinista Legacy: The Construction of Democracy, Latin American Perspectives. 17.3 (1990)
- Sierakowski, Robert. Sandinistas: A Moral History. University of Notre Dame Press, 2019.
- Smith, Hazel. Nicaragua: Self-Determination and Survival. Pluto Press, (1991) ISBN 0-7453-0475-3
- Sirias, Silvio. Bernardo and the Virgin: A Novel. Northwestern University Press, 2005.
- The Dream of Sandino. Dir. Leuten Rojas. Latin American Review Series. c. 1983.
- Wright, Bruce E. Theory in the Practice of the Nicaraguan Revolution. New York: Latin American Studies. 1995.
- Zimmermann, Matilde. Sandinista: Carlos Fonseca and the Nicaraguan Revolution. Duke University Press, 2001.
- Canham-Clyne, John (1992). „Business as Usual: Iran–Contra and the National Security State”. World Policy Journal. 9 (4): 617—637. JSTOR 40209272.
- Hamilton, Lee H.; Inouye, Daniel K. (1987). Report of the Congressional Committees Investigating the Iran–Contra Affair (Izveštaj). Washington, D.C.: U.S. Government Printing Office.
- Hicks, D. Bruce (1996). „Presidential Foreign Policy Prerogative after the Iran–Contra Affair: A Review Essay”. Presidential Studies Quarterly. 26 (4): 962—977. JSTOR 27551664.
- Kornbluh, Peter; Byrne, Malcolm (1993). The Iran–Contra Scandal: The Declassified History
. New York: New Press. ISBN 978-1-56584-024-9. - Ranstorp, Magnus (1997). Hizb'allah in Lebanon: The Politics of the Western Hostage Crisis. New York: St. Martins Press.
- Reagan, Ronald (1990). An American Life. New York: Simon & Schuster. ISBN 978-0-671-69198-1.
- Shenon, Philip; Engelberg, Stephen (5. 7. 1987). „Eight Important Days in November: Unraveling of the Iran–Contra Affair”. The New York Times (National izd.). sec. 1. p. 10.
- Tower, John; Muskie, Edmund; Scowcroft, Brent (26. 2. 1987). Report of the President's Special Review Board (Izveštaj). Washington, D.C.: U.S. Government Printing Office. OCLC 15243889.
- Walsh, Lawrence (4. 8. 1993). Final Report of the Independent Counsel for Iran/Contra Matters (Izveštaj). Washington, D.C.: U.S. Government Printing Office.
- Woodward, Bob (1987). Veil: The Secret Wars of the CIA, 1981–1987 . New York: Simon and Schuster. ISBN 978-0-671-60117-1.
Spoljašnje veze uredi
- Predsednik Nikaragve Arhivirano 8 maj 2010 na sajtu Wayback Machine
- Biography by CIDOB
- „Nicaragua electoral authority unseats opposition lawmakers”. townhall.com. AP. 30. 7. 2016. Arhivirano iz originala 17. 11. 2016. g. Pristupljeno 16. 11. 2016.
