Dekumanus Maksimus
Kod Rimskog planiranja gradova, dekumanus je predstavljao put (ulicu) sa položajem istok-zapad ,u Rimskim gradovima ili kastrumuima (vojni kampovi).[1]Glavni dekumanus je bio Dekumanus Maksimus (Decumanus Maximus),ili najčeće samo prosto "Dekumanus".[2]U vojnom logoru njime je povezivana kapija pod nazivom Porta Praetoria (najbliža do neprijateljskih snaga) sa kapijom pod nazivom Porta Dekumana (udaljenijom od neprijatelja).[3][4]
Ovo ime proizilazi iz činjenice da je put via decumana ili decimana (deseta) razdvajao Desetu Kohortu od devete u legionarskom logoru, na isti način kao što je via Quintana razdvajala petu kohortu od šeste kohorte.
U sredini,ili gromi (centralnoj tački),Dekumanus Maksimus prelazio je pod pravim uglom preko Kardo maksimusa,glavnog gradski put sa položajem sever-jug, koji je obično i bio glavna grdska ulica. Forum je obično uvek bio postavljen blizu ove raskrsnice Dekumanus Maksimusa (Decumanus Maximus) i Kardo Maksimusa(Cardo Maximus.). Ove dve ulice su zajedno sa forumom i pratećim zgradama formirale centar rimskih gradova.
Primeri
urediU drevnom rimskom gradu Barcinu (današnja Barselona, Španija), Dekumanus Makimus je započinjao od kasnorimske kapije (koja još uvek stoji) ispred sadašnjeg trga Placa Nova.[5]
.jpg)
U sklopu grada Splita u današnjoj Hrvatskoj nalazi se rimski spomenik UNESKO-a, Dioklecijanova palata. Ovaj grad, koji je sagradio car Dioklecijan, pokazuje karakterističan rimski ortogonalni sistem ulica sa Dekumanus Makimusom koji povezuje zapadnu Gvozdenu kapiju sa istočnom Srebrnom kapijom.[6]
U rimskoj Gadari, današnjem Um Kais-u u Jordanu, Dekumanus se prostire u pravcu istok-zapad u dužini od otprilike jednog kilometra sa očuvanim drevnim kamenim pločama.[7]
Još jedan lep primer ovakvog načina prostorne orjentacije predstavlja „Prava ulica“, Via Rekta, u Damasku, duga 1.500 metara, koja povezuje istočnu i zapadnu kapiju.
U centralnom poslovnom kvartu Bejruta, Rue Vejgand, koja se proteže u pravcu istok-zapad, ulice još uvek prate drevni rimski Dekumanus.[8]
U Firenci je Dekumanus sačuvan kao ulice Via Strozi, Via Speziali i Via del Korso u starom centru grada. Iako ove ulice imaju različita imena, one čine kontinuiranu liniju sa prekidom na položaju između Via Strozi i Via Speziali kod Palazo Strozija. U rimsko doba, sve ove tri ulice formirale su Dekumanus Florentine,koji je označavao naziv rimske kolonije. Via Roma i Via Kalimala formirane su od drevnog Karda, a ono što je nekada bio rimski Forum u drevnoj Firenci sada je očuvano pod imenom Piaza dela Republika.
U Napulju još uvek postoje tri glavna dekumanusa koji se prostiru, na geografskom položaju od zapada prema istoku:
Reference
uredi- ^ John E. Stambaugh (1. 5. 1988). The Ancient Roman City. JHU Press. str. 283—. ISBN 978-0-8018-3692-3.
- ^ The City Walls of Pompeii: Perceptions and Expressions of a Monumental Boundary by Ivo van der Graaff, M.A. Dissertation. Graduate School of The University of Texas, p. 90
- ^ Christoph F. Konrad (2004). Augusto Augurio: Rerum Humanarum Et Divinarum Commentationes in Honorem Jerzy Linderski. Franz Steiner Verlag. str. 126—. ISBN 978-3-515-08578-6.
- ^ Alan Kaiser (14. 10. 2011). Roman Urban Street Networks: Streets and the Organization of Space in Four Cities. Taylor & Francis. str. 160—. ISBN 978-1-136-76006-8.
- ^ William E. Mierse (6. 11. 1999). Temples and Towns in Roman Iberia: The Social and Architectural Dynamics of Sanctuary Designs, from the Third Century B.C. to the Third Century A.D. University of California Press. str. 79. ISBN 978-0-520-91733-0.
- ^ C.Michael Hogan, "Diocletian's Palace", The Megalithic Portal, ed .A. Burnham, Oct. 6, 2007
- ^ Ivan Mannheim, Jordan Handbook: The Travel Guide, 2000. Footprint Travel Guides, 404 pages, ISBN 1-900949-69-5
- ^ Mannheim, Ivan. Syria & Lebanon Handbook: the Travel Guide, page