Deli Husrev-paša
Deli Husrev-paša (tur. Deli Hüsrev Paşa, 1495 — 1544.) je bio osmanski državnih i vojni zapovednik srpskog porekla. Epitet „deli“, što u prevodu sa turskog znači „ludi“, dobio je zbog svog brzog temperamenta. Deli Husrev-paša poticao je iz hercegovačke porodice Sokolović. Bio je rođeni brat Lale Mustafa-paše i rođak Mehmed-paše Sokolovića.
| Deli Husrev-paša | |
|---|---|
| Lični podaci | |
| Datum rođenja | 1495. |
| Mesto rođenja | Sokolovići, |
| Datum smrti | 1544. |
| Mesto smrti | Istanbul, Osmansko carstvo |
| Porodica | |
| Supružnik | Sultanija Hatidže |
| Drugi Vezir | |
Biografija
urediDeli Husrev-paša rođen je 1495. godine u Bosanskom sandžaku. Tačno mesto rođenja nije poznato ali veruje se da je rođen u Podrinju. Prema istorijskim zapisima njegov rođeni brat, Lala Mustafa-paša rođen je u Sokocu nadomak Rudog.[1]
Godine 1516. postavljen je za sandžakbega Konije. Tokom 1516. i 1517. godine učestvovao je u Osmansko-mamelučkom ratu koji se završio osmanskim osvajanjem mamelučke države i širenjem Osmanskog carstva na Afričkom kontinentu. Nakon ovog rata, učestvovao je u pohod na Egipat.
Ubrzo potom počela je pobuna Kizilbaša i Husrev-paša se priključuje gušenju Kizilbaškog ustanka 1520. godine. Zbog svojih dobrih političkih i vojnih sposobnosti, naredne godine proglašen je za beglerbega Ejaleta Dijarbakir nakon smrti dotadašnjeg beglerbega Sakali Mehmed-paše. Njegovo upravljanje Dijarbakirom obeležilo je uspešno gušenje ustanka lokalnog stanovništva iz 1526. godine, ali i optužbe za umešanost u falsifikovanje novca i podmićivanje, koje nikada nisu dokazane i procesirane.
Godine 1532. Husrev-paša, na ličnu inicijativu, dolazi u posetu sultana Sulejmana i donosi mu darove. Iste godine, sultan ga vodi sa sobom u pohod na Austriju. Po povratku u Istanbul, sultan ga imenuje za beglrbega Alepa. Dve godine kasnije na upravljanje dobija Damaska, a potom postaje i guverner Egipta 1535. godine. Tokom njegovog upravljanja Egiptom, pašaluk je počeo ekonomski da se razvija, a pašino bogatstvo da se uvećava što je probudilo sumnju kod nekih državnika koji su ga optužili da samovoljno povećavanje poreza i druge nezakonite aktivnosti.
Tokom 1536. imenovan je za trećeg vezira Otomanskog carstva a već naredne za drugog. Nakon proterivanja Lufti-paše 1541. godine očekivao je da će doći na njegovo mesto i postati prvi vezir. Međutim, za tu poziciju izabran je Hadim Sulejman-paša što je negativno iznenadilo Husrev-pašu. Nakon što je Hadim preminuo, Husrev se ponovo nadao da će napredovati na mesto glavnog vezira. Toliko je želeo tu poziciju da je na većanju u divanu zapretio trećem veziru Rustem-paši nacrtavši mu bodež. Sultana je to vrlo uznemirilo i navelo da na Hadimovo mesto postavi Rustem-pašu. Husrev je bio toliko ljut i razočaran što mu po drugi put propada prilika te upada u depresiju i danima odbija hranu i vodu. Ubrzo nakon toga, Husrev-paša oboleva i umire. [2]
Porodica
urediOstalo je malo zapisa o porodičnom životu Deli Husrev-paše. Veruje se da je sultan Sulejman Veličanstveni ugovorio brak svoje sestre sulatnije Hatidže i Husrev-paše. Ubrzo nakon treće udaje, sulatnija Hatidže umire 1543. godine.
Zaostavština
urediDeli Husrev-paša preminuo je 1544. godine. Naredne godine njegovo telo je premešteno u grobnicu koju je za njega izgradio Kodža Mimar Sinan Aga, jedan od najznačajnijih arhitekti u Otomanskom carstvu. Tokom svog političkog delovanja, Husrev-paša sagradio je nekoliko džamija, školi i javnih zgrada u Alepu, Damasku i Egiptu u područjima koja su bila pod njegovim upravljanjem.
Vidi još
urediReference
uredi- ^ Mehmed Sokolović. Radovan Samardžić. Bograd: Srpska književna zadruga, 1971. str. 572
- ^ „Hurem Zehirli: Deli Hustev-paša (jezik: turski)”. Arhivirano iz originala 23. 08. 2017. g. Pristupljeno 16. 12. 2019.
Literatura
uredi- Dankoff, Robert (1993). The Intimate Life of an Ottoman Statesman: Melek Ahmed Pasha (1588–1662) As Portrayed in Evliya Çelebi's Book of Travels. Albany: SUNY Press.
- Finkel, Caroline (2005). Osman's Dream: The Story of the Ottoman Empire, 1300–1923. New York: Basic Books. ISBN 978-0-465-02396-7.
- Heyd, Uriel (1973). Studies in Old Ottoman Criminal Law. Oxford: Oxford University Press.
- Thomas, Lewis V. (1972). urednik: Norman Itzkowitz. A Study of Naima. New York: New York University Press.
- İlgürel, Mücteba. "Abaza Hasan". Türkiye Diyanet Vakfi İslâm Ansiklopedisi. 1. str. 10–11.
- İlgürel, Mücteba (1976). Abaza Hasan Paşa İsyanı [The Revolt of Abaza Hasan Pasha] (Docent Thesis). Istanbul University Faculty of the Arts.
- İnalcık, Halil (2015). Devlet-i 'Aliyye: Osmanlı İmparatorluğu Üzerine Araştırmalar - III, Köprülüler Devri [Devlet-i 'Aliyye: Studies on the Ottoman Empire - III, Köprülü Era]. Istanbul: Türkiye Bankası Kültür Yayınları.
- İnalcık, Halil (1980). "Military and Fiscal Transformation in the Ottoman Empire, 1600–1700". Archivum Ottomanicum. 6: 283–337.
- Naîmâ Mustafa Efendi (2007). المحرر: İpşirli, Mehmet. Târih-i Na'îmâ (Ravzatü'l-Hüseyin fî Hulâsati Ahbâri'l-Hâfikayn [Naima's History - The Garden of Hüseyin in Summary of the News of East and West]. 6. Ankara.
