Dimitrije Begović
Dimitrije Begović (Dobri Do, 1890 – Ripivoda, 13. januar 1918)[1] bio je poručnik Vojske Kraljevine Srbije i komandant Jablaničkog komitskog odreda u Topličkom ustanku 1917. godine.
| Dimitrije Begović | |
|---|---|
 Poručnik Dimitrije Begović sa puškom | |
| Lični podaci | |
| Datum rođenja | 1890. |
| Mesto rođenja | Dobri Do, Kraljevina Srbija |
| Datum smrti | 13. januar 1918. (27/28 god.) |
| Mesto smrti | Ripivoda, Kraljevina Srbija |
| Vojna karijera | |
| Služba | |
| Čin | poručnik |
| Jedinica | Jablanički komitski odred (1917) |
| Učešće u ratovima | Prvi svetski rat
|
Izvršio je samoubistvo i sprečio da bude zarobljen, a sa sobom u smrt je odveo i dva bugarska oficira.
Biografija
urediPoreklo
urediBegovići potiču od Spajića iz plemena Kuča, koji su se nakon pohare Kuča 1855-1856 godine doselili u Toplicu. Tada je njihov potomak uzeo prezime Begović, po ocu Tomici Begovu Spajiću.
Prvi svetski rat
urediDimitrije Begović i njegov rođeni brat Ivan Begović su se kao srpski oficiri borili u Cerskoj bici 1914. godine. Zbog ranjavanja, Ivan je vanredno unapređen u čin kapetana, a ukupno je ranjavan 27 puta. Dimitrije Begović je ranjen u sukobu sa 42. domobranskom pešačkom (Vražjom) divizijom u Mačvi.
Nakon ranjavanja je poslat na kućno lečenje. Kako nije mogao da učestvuje u povlačenju preko Albanije, uzeo je da sa preostalim srpskim oficirima u pozadini priprema gerilske (komitske) akcije.[2][3]
Toplički ustanak
urediBegović se pridružio komitama u Topličkom ustanku 1917. godine i postao komandant Jablaničkog komitskog odreda.
Po razbijanju većine ustaničke vojske, bugarska komanda je 23. marta uputila tajno pismo Begoviću i tražila mu da preda svoj odred, garantujući mu život, kao i živote članova njegove porodice. Posle celovečernjeg razmišljanja, Begović je poslao odgovor[4]:
Ubili ste na hiljade članova porodica komita, ubićete i moju, jer se ja nikada neću predati. Srpski oficir se ne predaje.
U znak odmazde, bugarski vojnici su Begovićevoj ženi u sedmom mesecu trudnoće rasporili stomak i iz njega izvadili nerođeno muško dete koje su nabili na bajonet, a zatim su nju i njihovo četvoro dece ubacili u pojatu i zapalili, tako da su živi spaljeni. Zagrljeni, njihova tela su bila toliko ugljenisana, da ih meštani kasnije nisu mogli razdvojiti i zato su ih sahranili u zajedničku raku u selu Gajtan.
Pogibija
uredi
Pošto je jedan bivši komita otkrio bugarskim vlastima da se Begović sa svojim odredom skriva na Radan planini, usledila je potera. Grupa je opkoljena 13. januara 1918. godine i pružila je žestok otpor. Komite su krenule u siloviti juriš sa namerom da probiju obruč, u čemu su pojedini i uspeli, ali je Begović ostao ranjen.
U trenutku kada više nije imao municije, doviknuo je da će se predati. To je izazvalo oduševljenje bugarskih oficira, koji su imali naređenje da ga dovedu živog, pa su potrčali ka njemu kako bi ga lično zarobili. Begović je izašao iz zaklona sa podignutim rukama, dok je u rukavima šinjela držao dve odšrafljene bombe. Kada su se bugarski oficiri primakli dovoljno blizu, aktivirao je bombe i poveo ih sa sobom u smrt. Preživeli bugarski vojnici su sa mrtvog Begovića odsekli glavu, nabili je na kolac i pronosili po srpskim selima, da bi tako umanjili borbeni ustanički moral.
Begovićeve posmrtne ostatke su sahranili meštani na planinskom putu. Tokom 2021. njegovi posmrtni ostaci su forenzički analizirani i vraćeni na isto mesto.[5]
Osveta
urediDimitrijeva rođena sestra Milica Begović je 1921. godine, shvativši da izdajnik njenog brata neće doći pred sud, odlučila se na osvetu. Odenuta u komitsku uniformu, jer je i sama vojevala, opasala je redenike i uzjahala konja, zaputivši se u selo Donja Toponica. Toga dana je u selu bila svadba na kojoj je kum bio čovek koji je bugarskim vlastima izdao njenog brata.[4] Ubila ga je pred svatovima i odsekla glavu, koju je potom odnela načelniku okruga u Prokuplju. Načelnik joj je rekao da neće biti hapšena niti suđena, budući da mu je delatnost ovog čoveka za vreme rata bila dobro poznata.[4]
Potomci
urediSa očeve strane potomak Ljubodrag Begović, solista Beogradske opere, dao je uzorak DNK u septembru 2021.godine na osnovu kog je dokazan identitet vojvode Dimitrija Begovića čiji su posthumni ostaci pronađeni u zajedničkoj grobnici.Sa majčine strane, redovni profesor Fakulteta političkih nauka Univerziteta u Beogradu i inostrani član Akademije nauka i umjetnosti Republike Srpske dr Dragan Simeunović je potomak Dimitrija Begovića.
Vidi još
urediReference
uredi- ^ Dobrosav Ilić: „Begović, Dimitrije”, strane 459-460, Srpski biografski rečnik, tom 1, Novi Sad, 2004. godine
- ^ „SPOMEN-PARK DIMITRIJU BEGOVIĆU: Uređenje mesta oko groba jednog od vođa Topličkog ustanka, kod Kuršumlije”. Večernje novosti. 08. 11. 2020.
- ^ „Heroj Topličkog ustanka nakon više od 100 godina dobija spomenik”. Radio televizija Srbije. 26. oktobar 2020.
- ^ a b v „Spomenik komiti heroju”. Politika. 07. 09. 2020.
- ^ Milićević, Violeta (15. 11. 2021). „Završena ekshumacija. Forenzička analiza pokazala kako je poginuo jedan od poslednjih vođa Topličkog ustanka Dimitrije Begović”. Niške vesti. Pristupljeno 28. 12. 2021.