Dimitrije Stojković
Dimitrije Z. Stojković - Mita Atan (Vranje, 1882 — Vranje, 1954) je bio trgovac, jedan od osnivača Četničkog pokreta u Vranju 1903, obaveštajac u pokretu u vreme Balkanskih ratova i Prvog svetskog rata, prvi predsednik podružnice Udruženja oficira i ratnika, jedan od tri rezervna potpukovnika srpske vojske iz Vranja, u dva mandata predsednik Vranjske opštine a u trećem načelnik Pčinjskog sreza.
| Dimitrije Z. Stojković | |
|---|---|
 Dimitrije Z. Stojković - Mita Atan | |
| Lični podaci | |
| Puno ime | Dimitrije Z. Stojković - Mita Atan |
| Datum rođenja | 1882. |
| Mesto rođenja | Vranje, Kneževina Srbija |
| Datum smrti | 1954. (71/72 god.) |
| Mesto smrti | Vranje, FNR Jugoslavija |
Biografija
urediPo sećanju njegovih rođaka, Dimitrije je stanovao u donjem delu grada, kuća mu se graničila sa rodnom kućom Bore Stankovića običaj je bio da ujutru pandur dođe po njega da zajedno prošetaju čaršijom. I to ne samo centrom već i sporednim ulicama. Kažu da je Mita Atan posebno gledo da li je ispred radnji pometeno i počišćeno. Ukoliko nije, posao pandura je bio da zapiše gazdu dućana i da mu naplati kaznu. Tako su sve zelene površine i trotoari u čaršiji bili uredni i čisti. U slobodno vreme voleo je da igra karte i igru Darde koja je bila popularna u to vreme.
Imao je ženu i dvoje dece, kasnije je dobio i trojicu unuka.
Dimitrije Z. Stojković je održavao trgovačke veze sa Solunom, Bitoljem, Skopljem što znači da je često putovao.[1]
Balkanski ratovi
urediMita Atan je 1912. g. pošao u Balkanski rat kao rezervni oficir. Bio je u Kumanovu kao oficir Prvog pešadijskog puka - prvog poziva, a zatim učestvuje u Bitoljskoj borbi. Zadnju borbu u Prvom balkanskom ratu dobili su pripadnici Prvog pešadijskog vranjskog puka kod reke Škumbe u Albaniji. Dakle, prvi Balkanski rat su započeli i završili Albanci. Vojnici Prvog pešadijskog vranjskog puka prvog i drugog poziva prvi su ušli u Bujanovac, Preševo, Skoplje, Bitolj, Prištinu, Elbasan, dakle kao prethodnica srpske vojske. U svim tim borbama, učestvovao je kao oficir i Mita Atan.[1]
Prvi svetski rat
urediPrvi svetski rat Mita Atan je počeo kao rezervni potpukovnik da bi tokom rata dobio velike činove.
Zanimljiv je način kako su se unapređenja, odnosno činovi tada dobijali: Komandant postroji puk i glasno kaže "Gospodo, taj i taj je predložen za unapređenje, medalju ili orden. Ako smatrate da zaslužuje - iskoračite korak napred" ako puk ne iskorači - nema unapređenja. To samo pokazuje koliko su vojnici verovali svojim oficirima ali i obrnuto.
U Cerskoj bici i Kolubarskoj bici Mita Atan je bio oficir.
Godine 1916. na položaju "Okrugla čuka" na Solunskom frontu, Mita Atan je ranjen u grudi. U tom trenutku bio je pripadnik 16. niškog puka "Car Nikolaj drugi". Nakon oporavka vraća se u svoju jedinicu i u Vranje.[1]
Četnička spomenica - darovnica
urediMnogi pripadnici četničkog pokreta dobitnici su četničke spomenice - darovnice. Među njima je i Dimitrije Z. Stojković - Mita Atan. Ova spomenica je karakteristična po tome što se u centralnom delu nalazi slika kralja Petra kao borca u srpsom ustanku u Hercegovini, centralno mesto zauzima lovorov list sa ukrštenom kamom i revolverom. Na tom znaku su se zaklinjali srpski četnici. Tu je i mrtvačka glava o kojoj postoje različita tumačenja.[1]
Ordenje
urediDimitrije Z. Stojkoivć - Mita Atan je imao 8 odlikovanja - ordena: 2 ordena Obilića, 2 medalje francuske legije časti i možda engleski krst - medalju. Postoji podatak da je imao 4 naša i 4 strana odlikovanja za hrabrost.
Ordenje Mite Atana nije *preživelo" krizu 90-ih godina prošlog veka i inflaciju.[1]
Reference
urediLiteratura
uredi- Društvena istorija Vranja : Vranje : Istorijski arhiv "31. januar" : Simonović, Rista M.