Državno pravobranilaštvo
Državno pravobranilaštvo je državni organ Republike Srbije kojem je, shodno Zakonu o pravobranilaštvu iz 2014. godine, povereno da obavlja poslove pravne zaštite imovinskih prava i interesa Republike Srbije. Državno pravobranilaštvo je obrazovano 31. maja 2014. godine, ali je ono neposredni sledbenik Republičkog javnog pravobranilaštva, koje je, pak, neposredni sledbenik Javnog pravobranilaštva Srbije, koje je neprekidno postojalo od 1952. godine. Takođe, Državno pravobranilaštvo je i posredni sledbenik Državnog pravobranilaštva koje je u Srbiji postojalo od 1845. godine, odnosno sledbenik je i odgovarajuće službe pri Ministarstvu finansija (Popečiteljstvo finansija - Odeljenje promišljenosti) koje je obavljalo pravobranilačku funkciju u Srbiji od 1839. godine.
Nadležnosti uredi
Državno pravobranilaštvo, prema Zakonu o pravobranilaštvu iz 2014. godine, obavlja sledeće poslove:
- Zastupa Republiku Srbiju u pravnim postupcima pred sudovima, arbitražama, organima uprave i drugim nadležnim organima, kada Republika Srbija ima položaj stranke ili umešača o čijim pravima i obavezama se odlučuje u tom postupku.
- Pred sudovima, arbitražama, organima uprave i drugim nadležnim organima zastupa državne organe i posebne organizacije koji nemaju svojstvo pravnog lica, državne organe i posebne organizacije koji imaju svojstvo pravnog lica, a čije se finansiranje obezbeđuje iz budžeta Republike Srbije i javne ustanove čiji je osnivač Republika Srbija, a čije se finansiranje obezbeđuje iz budžeta Republike Srbije, u pravnim postupcima u kojima ovi subjekti učestvuju kao stranke ili umešači o čijim imovinskim pravima i obavezama se odlučuje u tom postupku.
- Može na osnovu posebno datog punomoćja zastupati u postupku pred sudovima, arbitražama, organima uprave i drugim nadležnim organima i druga pravna lica čiji je osnivač Republika Srbija.
- Zastupa Republiku Srbiju pred stranim i međunarodnim sudovima i arbitražama i pred drugim nadležnim organima u inostranstvu. Državno pravobranilaštvo zastupa Republiku Srbiju i pred Evropskim sudom za ljudska prava u skladu sa Evropskom konvencijom za zaštitu ljudskih prava i osnovnih sloboda i dodatnim protokolima uz ovu konvenciju.
- Prati i proučava pravna pitanja od značaja za rad državnih organa, kao i primenu zakona i drugih opštih pravnih akata, kada je to od značaja za zaštitu imovinskih prava i interesa Republike Srbije i o uočenim problemima obaveštava Vladu i druge nadležne državne organe.
- Ovlašćeno je da pokrene postupak za ocenu ustavnosti zakona, odnosno za ocenu ustavnosti i zakonitosti drugih opštih pravnih akata, ako oceni da su zakonom, odnosno drugim opštim pravnim aktom povređena imovinska prava i interesi Republike Srbije ili zakonom utvrđeni položaj Državnog pravobranilaštva.
- Državnom pravobranilaštvu se mogu dostaviti radi davanja pravnog mišljenja nacrti pravnih poslova koje zaključuju subjekti koje zastupa, ako ti pravni poslovi za predmet imaju imovinska prava i obaveze Republike Srbije, odnosno tih subjekata. Državno pravobranilaštvo daje pravna mišljenja i o drugim imovinskopravnim pitanjima subjektima koje zastupa.
- Može na zahtev drugog pravobranilaštva, odnosno jedinice lokalne samouprave pružiti stručnu pomoć ili preuzeti zastupanje. Kada je postupanjem drugog pravobranilaštva povređen javni interes, Državno pravobranilaštvo može preuzeti postupanje od drugog pravobranilaštva.
Određene nadležnosti Državnog pravobranilaštva utvrđene su i u drugim propisima, a izemđu ostalih: Zakonom o javnoj svojini, Zakonom o vraćanju oduzete imovine i obeštećenju, Zakonom o opštem upravnom postupku, Zakonom o javnim nabavkama, Zakonom o planiranju i izgradnji, Zakonom o privrednim društvima, Poslovnikom Vlade Republike Srbije itd.
Organizacija uredi
Funkciju Državnog pravobranilaštva obavljaju državni pravobranilac i zamenici državnog pravobranioca. Državni pravobranilac rukovodi radom i predstavlja Državno pravobranilaštvo. Za svoj rad i rad Državnog pravobranilaštva odgovoran je Vladi i ministru nadležnom za pravosuđe. Zamenik državnog pravobranioca odgovoran je za svoj rad državnom pravobraniocu.
Državnog pravobranioca, na predlog ministra nadležnog za pravosuđe, postavlja Vlada na period od pet godina i može biti ponovo postavljen. Vlada, na predlog ministra nadležnog za pravosuđe, postavlja zamenika državnog pravobranioca, na period od pet godina. Zamenik državnog pravobranioca može biti ponovo postavljen. Postavljenju državnog pravobranioca ili zamenika državnog pravobranioca, odnosno predlaganju kandidata za ove položaje prethodi konkurs uređen Zakonom o državnim službenicima.
Sedište Državnog pravobranilaštva je u Beogradu, Nemanjina 26.
Državno pravobranilaštvo ima 11 odeljenja u gradovima u Srbiji (Požarevac, Zaječar, Niš, Subotica, Zrenjanin, Valjevo, Leskovac, Kraljevo, Užice, Kragujevac i Novi Sad), u kojima se obavljaju poslovi Državnog pravobranilaštva na područuju upravnih okruga, gradova i opština za koje su odeljenja obrazovana.
U Državnom pravobranilaštvu postoji Sekretarijat na čelu sa sekretarom, kao posebna unutrašnja organizaciona jedinica, u okviru koje je formirana i Pisarnica Državnog pravobranilaštva. Sekretar Državnog pravobranilaštva pomaže državnom pravobraniocu u vršenju poslova uprave u Državnom pravobranilaštvu.
U Državnom pravobranilaštvu rade pravobranilački pomoćnici, pravobranilački pripravnici i drugi državni službenici i nameštenici zaposleni na administrativnim, računovodstvenim, informacionim i drugim pratećim poslovima značajnim za rad Državnog pravobranilaštva. Pravobranilački pomoćnici pomažu zameniku državnog pravobranioca u obavljanju poslova iz delokruga Državnog pravobranilaštva, izrađuju pravobranilačke podneske i akte, preduzimaju radnje zastupanja na raspravama pred sudom, organom uprave ili drugim nadležnim organom i vrše druge poslove predviđene zakonom i aktom o unutrašnjem uređenju i sistematizaciji radnih mesta.
Nadzor nad radom Državnog pravobranilaštva vrši ministarstvo nadležno za pravosuđe.
Funkciju državnog pravobranioca od 11. septembra 2015. godine obavlja Olivera Stanimirović.
Državni pravobranilac uredi
Državni pravobranilac je državni službenik na položaju, starešina Državnog pravobranilaštva.
Funkcioner sa istim nazivom postojao je u Kneževini i Kraljevini Srbiji od 1845. godine, te i u Kraljevini Jugoslaviji pod nazivom vrhovni državni pravobranilac. U Republici Srbiji, odnosno prethodno u Socijalističkoj Republici Srbiji i Narodnoj Republici Srbiji, neprekidno od 1952. do 2014. godine istu funkciju obavljao je republički javni pravobranilac.
Državnog pravobranioca na predlog ministra nadležnog za pravosuđe postavlja Vlada Republike Srbije na pet godina i može biti ponovo postavljen. Za svoj rad i rad Državnog pravobranilaštva odgovara Vladi i ministru nadležnom za pravosuđe.
U Državnom pravobranilaštvu postoji i još jedna vrsta položaja — zamenik državnog pravobranioca. Istovetna funkcija, samo pod nazivom zamenik republičkog javnog pravobranioca, bila je uvedena saveznim Osnovnim zakonom o javnom pravobranilaštvu (1965) odnosno republičkim Zakonom o javnom pravobranilaštvu (1968). Zamenik državnog pravobranioca može preduzeti svaku radnju iz nadležnosti Državnog pravobranilaštva pod istim uslovima kao i državni pravobranilac, osim radnji za koje je zakonom izričito određeno da ih može preduzeti samo državni pravobranilac (pokretanje postupka ocene ustavnosti i zakonitosti, podnošenje izveštaja i obaveštenja Vladi i ministru nadležnom za pravosuđe i obavljanje drugih poslova utvrđenih zakonom kao nadležnost državnog pravobranioca — poslovi rukovođenja Državnim pravobranilaštvom). Zamenika državnog pravobranioca takođe na predlog ministra nadležnog za pravosuđe postavljala Vlada na pet godina i može biti ponovo postavljen.
Za državnog pravobranioca i zamenika državnog pravobranioca može biti postavljen državljanin Republike Srbije koji ispunjava opšte uslove za rad u državnim organima, koji je završio pravni fakultet, položio pravosudni ispit i dostojan je pravobranilačke funkcije. Pored toga, da bi bio postavaljen, državni pravobranilac mora imati deset godina radnog iskustva u pravnoj struci posle položenog pravosudnog ispita, a zamenik državnog pravobranioca osam godina.
Državni pravobranioci uredi
| Redosled | Državni pravobranilac | Godina rođenja | Početak mandata | Kraj manadata | Napomene | ||
|---|---|---|---|---|---|---|---|
|
Snježana Prodanović | 1963 | 5. septembar 2014. | 10. septembar 2015. | od 31. maja 2014. do postavljenja na položaj rukovidila Državnim pravobranilaštvom kao republički javni pravobranilac | ||
|
|
Olivera Stanimirović | 1962 | 11. septembar 2015. | na položaju | |||
Vidi još uredi
Izvori uredi
- Zakon o pravobranilaštvu („Službeni glasnik Republike Srbije“, broj 55/2014)
- Pravilnik o obrazovanju odeljenja Državnog pravobranilaštva („Službeni glasnik Republike Srbije“, broj 73/2014)