Društvo protiv Srba

Društvo protiv Srba bila je bugarska antisrpska organizacija osnovana 1897. godine u Solunu u tadašnjem Osmanskom carstvu. Osnivač organizacije je Damjan Gruev, član Unutrašnje makedonske revolucionarne organizacije (VMRO). Cilj organizacije je bilo smaknuće uticajnih Srba u osmanskoj Makedoniji, kako bi se održala bugarska propaganda u toj oblasti.

Solunska bugarska muška gimnazija „Sv. Kiril i Metodij“

Organizacija je osnovana u Solunu 1897. godina na inicijativu Damjana Grueva, profesora u bugarskoj gimnaziji u Solunu. Bila je izdanak VMRO. Nastala je kao rezultat napretka srpske zajednice u Makedoniji. Bugarska propaganda nije bila u stanju da suzbije srpski napredak kulturnim sredstvima, niti špijunažom. Otvaranje srpskih škola u osmanskoj Makedoniji susretalo se sa protestima, tučama i neredima koje su organizovali antisrpski Makedonci. Srpski učitelji i učenici ovih škola su zastrašivani i napadani. Organizacija je otvoreno pozivala na nasilje nad Srbima; u bugarskom časopisu iz Soluna, Narodno pravo, u članku „Bugarski obrazovni rad u Makedoniji” (bug. Блгарското учебното дело в Македониӑ) rečeno je: „Srbe treba ognjem i mačem istrebiti iz Makedonije” (1897). Organizacija je sprovodila ubistva Srba, uglavnom u Makedoniji. Žrtvama su nožem urezan krst na čelu. Prva žrtva sa urezanim krstom pronađena na ulici u Solunu bio je profesor srpske gimnazije Ilija Pejčinovski. Organizacija je do 1902. godine izvršila ubistva najmanje 43 osobe, dok je ranjeno 52, a to su bili vlasnici srpski škola, učitelji, sveštenici Srpske pravoslavne crkve, kao i drugi značajni Srbi u Osmanskom carstvu. Do 1905. godine, bugarski agenti su ubili više od 500 Srba u Staroj Srbiji i Makedoniji.

Literatura

• Slavistic printings and reprintings. 297. Mouton. 1973. str. 152. „Sometime around 1897, "A Society against Serbs in Thessalonica" was founded which seems to have been responsible for a number of acts of violence. The opening of Serbian schools was met with protest demonstrations, fights, and riots on the part of anti-Serb elements of the Macedonian population. Numerous students and teachers from these schools were intimidated and assaulted.” 
• Maćedonija i Maćedonci: putopisne beleške sa geografiskom, etnografskom... 1906. str. 175. „To su učin li agenti „Društva protiv Srba“ osnovanog U Solunu inicijativom prof. Lam. Grujeva sa zadatkom da „Srbe treba ognjem i mačem istrebiti iz Maćedonije“ (v. . Nar. Prava“ u Sofiji 1897. g.) To Društvo je do sad (1897–195 g.) u slavu „srpsko-bugarskog bratstva“ poubijalo preko 500 najugledni ih Srba u Maćedoniji i Staroj Srbiji. (Spisak poginulih izaći će u ovoj knjizi). U povećem selu Monosišovu množi se broj pristalica Egzarhije i protestantske vere, jer strumski mitropolit Grk, nikako neće da dozvoli slovensko bogosluženje u tom čisto slovenskom selu. Ovde su hteli držati ...” 
• Đurić, Veljko Đ.; Mijović, Miličko (1993). Ilustrovana istorija četničkog pokreta. Narodna knj. str. 63. „Iz Unutrašnje Organizacije rodilo se Društvo Protiv Srba kome je cilj bio još jasnije opredeljen; ubistvo. "Da ognjem i mačem iskoreni Srbe iz Makedonije", otvoren je tada bugarski list Narodno Pravo napisao. Na leševima žrtava nalažen je uvek znak krsta na čelu. Izvršioci ovih ubistava bili su najčešće najmljeni ciglari iz Kukuša. Organizator i vođa ove akcije bio je Damnjan Grujev, profesor bugarske gimnazije u Solunu, koji je docnije postao komitski vojvoda. Prva žrtva njihova, čije je telo sa urezanim krstom na čelu nađeno jednog jutra u zabačenoj ulici solunskoj, bio je Ilija Pejčinovski, profesor srpske gimnazije. Posle njegove smrti cela 1897 godina ispunila se uspomenama na ubistva. Po drumovima, po ulicama, u selima, nalaženi su mrtvi naši ljudi. Svoj užasni posao organizacija je vršila smišljeno, sistematski i neprekidno ...” 
• Hadži Vasiljević, Jovan (1928). Četnička akcija u Staroj Srbiji i Maćedoniji. Belgrade: Sv. Sava. 
• Ivanić, Ivan (1902). Iz Crkvene Istorije Srba u Turskoj. str. 112. „Osnivanje „Društva protiv Srba u Solunu", ili pravilnije „Društva za ubijanje Srba" sa de- vizom „Srbe treba ognjem i mačem isterati iz Maćedoniji", (v. sofijska „Narodna Prava" od 1897 godine), posledica je bugarskog ...” 
• Ivanić, Ivan (1908) [1906]. Maćedonija i maćedonci ... Štampa Savića i komp. str. 466. „Ta su sredstva mučka ubistva, koja nad uglednijim Sr- bima, učiteljima i sveštenicima srpskim u Maćedoniji iz- vršuje bugarska propaganda preko „Društva za ubijanje Srba" (ili pravim imenom „Društva protiv Srba"), kojeje sa sedištem u Solunu osnovano 1897 god. Osnivanje toga društva sa tim ubilačkim ciljem bila je posledica sve jačeg napredovanja Srba u Maćedoniji, pa kako tome napredovanju Bugari nisu mogli stati na put kulturnim sredstvima, a još manje špijunažom, ... protiv Srba" u Solunu, kao što je to otvoreno priznao bugarski list u Sofiji, „Narodni Prava", još 1897 god. Da ovo društvo nije tvorevina „srpske mašte i nahalnosti", već da ono u istini postoji, to pokazuje jedan članak ...” 
• Miletić, Milan (1997). Božija kuća. BIGZ. 

Dodatna literatura

• Šešum, Uroš (2013). „Društvo protiv Srba 1897-1902: Metodi i mere bugarske diplomatije, Egzarhije i Bugarsko-makedonsko-odrinske revolucionarne organizacije protiv širenja srpskog uticaja u Južnoj Staroj Srbiji i Makedoniji 1897-1902” (PDF). Srpske studije (4): 73—103. Arhivirano iz originala (PDF) 23. 11. 2015. g. Pristupljeno 31. 7. 2017.