Википедија

Dulene

Dulene je naseljeno mesto grada Kragujevca u Šumadijskom okrugu. Prema popisu iz 2022. ima 68 stanovnika (prema popisu iz 2011. bilo je 153 stanovnika).[1] Naselje je osnovano sredinom 18. veka.[2]

Dulene
Centar sela u klisuri reke Dulenke
Administrativni podaci
DržavaSrbija
Upravni okrugŠumadijski
GradKragujevac
Stanovništvo
 — 2022.68
Geografske karakteristike
Koordinate43° 52′ 17″ S; 20° 56′ 56″ I / 43.8714° S; 20.9489° I / 43.8714; 20.9489
Vremenska zonaUTC+1 (CET), leti UTC+2 (CEST)
Aps. visina665 m
Dulene na karti Srbije
Dulene
Dulene
Dulene na karti Srbije
Ostali podaci
Pozivni broj034
Registarska oznakaKG
Predsednik MZ Dulene, Dejan Milenković

Časopis "Nova ekonomija" je 2016. godine uvrstio Dulene u deset najlepših sela u Srbiji.[3]

Istorija

uredi

Do Drugog srpskog ustanka Dulene (tada Duleni) se nalazilo u sastavu Osmanskog carstva. Nakon Drugog srpskog ustanka Dulene ulazi u sastav Kneževine Srbije i administrativno je pripadalo Jagodinskoj nahiji i Levačkoj knežini[4] sve do 1834. godine kada je Srbija podeljena na serdarstva.

Prema najranijim podacima o ovom selu, tokom 1818. u Dulenu je bilo 12 kuća i 34 aračkih glava, nakon toga, broj stanovnika je bio u stalnom porastu.[4]

Tokom Aprilskog rata, iznad Dulena je oboren jugoslovenski lovac Hoker fjuri, koji se nalazio u sastavu 110. lovačke eskadrile.[5] Njegov pilot Oto Sep je tom prilikom stradao, i meštani su ga sahranili u Dulenu.[5][6]

Tokom Drugog svetskog rata u Dulenima je 16. septembra 1941. godine Glavni štab Narodnooslobodilačkih partizanskih odreda Srbije održao savetovanje, poznato kao Savetovanje u Dulenima.[7] Ovom savetovanju su prisustvovali, pored članova Glavnog štaba, komandanti i politički komesari partizanskih odreda iz Pomoravlja i centralne Srbije. Na savetovanju su donesene odluke o organizaciji i formaciji partizanskih odreda, kao i o načinu sadejstva između odreda radi stvaranja jedinstvene oslobođene teritorije.

Tokom 1964. pregrađivanjem Dulenske reke radi vodosnabdevanja Kragujevca, stvoreno je Dulensko jezero, međutim tokom devedesetih ono je najvećim delom zatrpano.[8]

Spomenik stradalom pilotu iz Aprilskog rata, Otou Sepu, podignut je 2021. godine, a samom događaju su osim meštana prisustvovali predstavnici Vojske Srbije, gradonačelnik Kragujevca Nikola Dašić i predstavnici SUBNOR-a.[9] Spomenik je podignut na inicijativu lokalne mesne zajednice Dulene, uz podršku SUBNOR-a i grada Kragujevca.[10]

Geografija

uredi

Dulene se deli na sledeće zaseoke: Staro selo, Krivu kosu, Lisu, Osoje, Centar sela, Gornju malu i Matinac.[2]

Geografski se nalazi na obroncima Gledićkih planina, u klisuri Dulenske reke.[2] Ovde se nalazi i Dulenski crni vrh, koji je najviša tačka na Gledićkim planinama koja se nalazi na području Kragujevca.

Kulturna baština

uredi

U selu Dulene kuće stare šumadijske arhitekture građene u prethodna dva veka predstavljaju biser stare gradnje malo sačuvane na teritoriji Šumadije. Retkost je da u Dulenima osim kuća stabilnije gradnje kojih je svega oko dvadesetak ima oko sto osamdeset kuća napravljenih od blata i drveta koje su rasute svuda po selu i planinama. One podsećaju na stari način življena u Šumadiji i predstavljaju dobar primer očuvane tradicije stanovanja u ovom kraju.

Poljoprivreda

uredi

Pod njivama se nalazi 600,2 ha, voćnjacima 180,54 ha, vinogradima 2,32 ha, livadama 469,79 ha, pašnjacima 298,57 ha dok ostalo zemljište zauzima 25,66 ha.

Znamenitosti

uredi

Manifestacije i proslave

uredi
  • Seoska slava Sveti Sava
  • Litije, Beli četvrtak
  • Dulenski MTB Maraton
  • Dulenska gulašijada Gospojinski kotlić
  • Dulenska štraparijada i fijakerijada
 
Dulenski MTB maraton

Demografija

uredi

U naselju Dulene živi 213 punoletnih stanovnika, a prosečna starost stanovništva iznosi 62,4 godina (60,5 kod muškaraca i 64,4 kod žena). U naselju ima 119 domaćinstava, a prosečan broj članova po domaćinstvu je 1,83.

Ovo naselje je velikim delom naseljeno Srbima (prema popisu iz 2002. godine), a u poslednja tri popisa, primećen je pad u broju stanovnika.

Demografija[12]
Godina Stanovnika
1948. 1.155
1953. 1.139
1961. 987
1971. 716
1981. 450
1991. 287 285
2002. 218 224
2011. 153
2022. 68
Etnički sastav prema popisu iz 2002.‍[13]
Srbi
  
 216 99,08%
Ukrajinci
  
 1 0,45%
nepoznato
  
 1 0,45%
Dulene u popisima Jagodinske nahije — od 1818. do 1829.[4]
Godina popisa 1818. 1819. 1820. 1821. 1822. 1823. 1824/25. 1825. 1826. 1827. 1828. 1829.
Kuće 12 15 - 16 14 14 16 16 16 16 16 16
Poreske glave* - 21 - 15 15 18 19 18 18 19 20 20
Aračke glave** 34 45 - 43 45 45 44 42 49 51 51 52
*Poreske glave = Oženjeni muškarci | ** Aračke glave = Muškarci od 7 do 70 godina


Stanovništvo prema polu i starosti[14]
m
ž
? 0
  
  
 1
80+ 8
  
  
 8
75—79 14
  
  
 17
70—74 21
  
  
 15
65—69 21
  
  
 23
60—64 12
  
  
 17
55—59 2
  
  
 9
50—54 2
  
  
 5
45—49 5
  
  
 3
40—44 3
  
  
 2
35—39 6
  
  
 1
30—34 4
  
  
 1
25—29 5
  
  
 2
20—24 4
  
  
 2
15—19 1
  
  
 1
10—14 0
  
  
 0
5—9 0
  
  
 0
0—4 2
  
  
 1
Prosek : 60,5 64,4
Domaćinstva
Broj domaćinstava prema popisima iz perioda 1948—2002.
Godina popisa 1948. 1953. 1961. 1971. 1981. 1991. 2002.
Broj domaćinstava 164 176 216 200 168 139 119
Broj domaćinstava po broju članova prema popisu iz 2002.
Broj članova 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 i više Prosek
Broj domaćinstava 46 54 14 4 0 1 0 0 0 0 1,83
Stanovništvo staro 15 i više godina po bračnom stanju i polu
Pol Ukupno Neoženjen/Neudata Oženjen/Udata Udovac/Udovica Razveden/Razvedena Nepoznato
Muški 108 22 69 12 5 0
Ženski 107 3 63 39 1 1
UKUPNO 215 25 132 51 6 1
Stanovništvo po delatnostima koje obavlja
Pol Ukupno Poljoprivreda, lov i šumarstvo Ribarstvo Vađenje rude i kamena Prerađivačka industrija
Muški 59 46 0 0 6
Ženski 38 32 0 0 2
UKUPNO 97 78 0 0 8
Pol Proizvodnja i snabdevanje Građevinarstvo Trgovina Hoteli i restorani Saobraćaj, skladištenje i veze
Muški 1 1 3 0 1
Ženski 0 0 3 0 0
UKUPNO 1 1 6 0 1
Pol Finansijsko posredovanje Nekretnine Državna uprava i odbrana Obrazovanje Zdravstveni i socijalni rad
Muški 0 0 0 0 1
Ženski 0 0 0 0 1
UKUPNO 0 0 0 0 2
Pol Ostale uslužne aktivnosti Privatna domaćinstva Eksteritorijalne organizacije i tela Nepoznato
Muški 0 0 0 0
Ženski 0 0 0 0
UKUPNO 0 0 0 0

Galerija

uredi
  •  
    Klisura reke Dulenke, pozicija Vis
  •  
    Pogled sa Rasje
  •  
    Šljiva ranka, Dulene
  •  
    Pogled na centar sela sa Matinca
  •  
    Prnjavor potok uliva u Dulenku
  •  
    Donja mala
  •  
    Pogled sa Crnog vrha (897 m)
  •  
    Etno kuća Gajić, najlepše etno dvorište u centralnoj Srbiji 2016
  •  
    Reka Dulenka
  •  
    Stara kuća u gornjoj mali
  •  
    Pogled sa Visa na Matinac, Lisu i centar sela
  •  
    prelivi kod brane Dulenskog jezera, zvani dulenske Plitvice

Reference

uredi
  1. ^ „Popis u Srbiji prema polu i starosti po naseljima” (PDF). stat.gov.rs. Pristupljeno 21. 1. 2024. 
  2. ^ a b v Geografska enciklopedija naselja Srbije. [Knj.] 2,. Beograd: Beograd : Geografski fakultet : Agena : Stručna knjiga, 2001 (Beograd : Stručna knjiga). 2001. str. 268. ISBN 86-82657-14-7. 
  3. ^ „TOP 10: Najlepša sela u Srbiji”. Arhivirano iz originala 26. 10. 2020. g. 
  4. ^ a b v Popović, Ljubodrag. Zoran Marković, ur. Jagodinska nahija, knjiga prva 1815 —1823 (PDF). Jagodina: Istorijski arhiv Jagodina. ISBN 86-902609-5-1. Pristupljeno 12. 7. 2012. 
  5. ^ a b „Oto Sep | UPVLPS”. udruzenjepvlps.org. Pristupljeno 2021-03-28. 
  6. ^ Radišić, Nebojša. „Misterija smrti pilota Kraljevine Jugoslavije rešena posle 73 godine”. Blic.rs (na jeziku: srpski). Pristupljeno 2021-03-28. 
  7. ^ „Dulene | SUBNOR” (na jeziku: srpski). Pristupljeno 2021-03-28. 
  8. ^ Nikolić, Jovanka (2022-08-19). „Dejan Milenković: Dulenci se bore za Dulensko jezero”. Glas Šumadije (na jeziku: srpski). Pristupljeno 2024-05-11. 
  9. ^ „RTK | Pilotu Oto Sepu otkriven spomenik u Dulenima” (na jeziku: srpski). 2021-04-16. Arhivirano iz originala 17. 4. 2021. g. Pristupljeno 2021-04-17. 
  10. ^ Nektarijević, Sandra (2021-04-16). „Otkriveno spomen obeležje pilotu Oto Sepu u selu Dulene”. Grad Kragujevac (na jeziku: srpski). Arhivirano iz originala 01. 10. 2021. g. Pristupljeno 2021-10-01. 
  11. ^ „Kuća V. i M. Pavlovića - Dulene, Kragujevac”. web.archive.org. 2011-09-24. Arhivirano iz originala 24. 09. 2011. g. Pristupljeno 2021-03-28. 
  12. ^ „Knjiga 9”. Stanovništvo, uporedni pregled broja stanovnika 1948, 1953, 1961, 1971, 1981, 1991, 2002, podaci po naseljima (PDF). webrzs.stat.gov.rs. Beograd: Republički zavod za statistiku. maj 2004. ISBN 86-84433-14-9. 
  13. ^ „Knjiga 1”. Stanovništvo, nacionalna ili etnička pripadnost, podaci po naseljima. webrzs.stat.gov.rs. Beograd: Republički zavod za statistiku. februar 2003. ISBN 86-84433-00-9. 
  14. ^ „Knjiga 2”. Stanovništvo, pol i starost, podaci po naseljima. webrzs.stat.gov.rs. Beograd: Republički zavod za statistiku. februar 2003. ISBN 86-84433-01-7. 

Literatura

uredi

Spoljašnje veze

uredi
Preuzeto iz „https://sr.wikipedia.org/w/index.php?title=Дулене&oldid=27925705”