Dušan Puhalo
Dušan Puhalo (Brlog, Otočac, 4. decembar 1919 — Beograd, 2006), bio je srpski anglista, prevodilac, univerzitetski profesor, dekan Filološkog fakulteta Univerziteta u Beogradu. Zbirka njegovih knjiga, radova i deo lične biblioteke nalazi se u Udruženju za kulturu, umetnost i međunarodnu saradnju „Adligat”.
Dušan Puhalo | |
|---|---|
| Datum rođenja | 4. decembar 1919. |
| Mesto rođenja | Brlog, Otočac, Kraljevstvo Srba, Hrvata i Slovenaca |
| Datum smrti | 2006. |
| Mesto smrti | Beograd, Srbija i Crna Gora |
Biografija uredi
Rođen je 1919. godine u selu Brlog u Lici, koje je locirano na sredini puta između Senja i Plitvičkih jezera. Njegovo rodno selo je 1991. raseljeno i spaljeno od strane hrvatskih snaga.[1]
U ranom detinjstvu odlazi u Zagreb gde mu je otac dobio službu kao niži činovnik. U Zagrebu je završio osnovnu školu i klasičnu gimnaziju.[2] Tu je započeo i studije na Filozofskom fakultetu u Zagrebu – engleski jezik i književnost, ali ih prekida zbog rata 1941. godine i vraća se u rodno selo zajedno sa roditeljima, mlađom sestrom Darinkom i bratom Đorđem. Na studijama bio aktivan u radu naprednih studentskih udruženja, a bio je primljen i u članstvo SKOJ-a, tako da se već od prvih dana uključio u Narodnooslobodilački Pokret.[1] Zarobljen je i zatvoren prvo u ustaški, a zatim u italijanski zatvor februara 1942. godine, a zatim je prebačen u Italiju u logor. Uspeo je da pobegne iz logora 10. juna 1944. godine i uključi se u NOV iz koje je demobilisan krajem 1945. Dok je Puhalo bio zatvoren, u Brlogu je stradao njegov otac, u masovnoj pogibiji kada su streljani svi odrasli muškarci iz zaseoka Puhalo, njih preko dvadeset.[1] U to vreme je poginuo i njegov mlađi brat koji je imao samo 16 godina, u jednom ustaškom prepadu. Sestra Darinka je otišla u partizane.[1]
Posle rata je završio studije u Beogradu, diplomirao 1949 i doktorirao 1958. disertacijom Milton i njegovi tragovi u jugoslovenskim književnostima. Po završetku rata obavljao je razne dužnosti, prvo kao saradnik i urednik u listu Omladina, organu Omladine Jugoslavije, a zatim urednik i direktor izdavačkog preduzeća Novo pokoljenje. Uz rad je studirao na Filološkom fakultetu u Beogradu engleski jezik i književnost i diplomirao s visokim ocenama juna 1949. godine. 1953. godine izabran je za asistenta na fakultetu, a 1958. odbranio doktorsku disertaciju i time stekao uslov za biranje u docentsko zvanje. Na Filološkom fakultetu radio je od 1953. do 1978. Obavljao je funkciju dekana fakulteta od 1975—77. U svojoj doktorskoj disertaciji je naučno razrešio odnos Njegoševog dela prema Miltonu i ukazao i na druge dotada nepoznate uticaje ovog engleskog klasika na naše pisce.[1]
Boravio je u inostranstvu na usavršavanju u Engleskoj, Birmingem (1951—52.) i Kembridž (1958. i 1974. godine). Bio je kraće vreme i u SAD, na univerzitetima Kolumbija i Harvard.[3]
Puhalo je bio glavni urednik lista „Omladina” (1945—48) i izdavačkog preduzeća „Novo Pokoljenje” (1948-52), direktor NOPOK-a (1949—51), urednik u „Međunarodnoj politici” (1951—53), vršilac dužnosti direktora Instituta za književnost (1966—70), član Univerzitetskog saveta u Beogradu i više puta član izdavačkog saveta NOLIT-a, Rada, BIGZ-a.[3]
Napisao je preko 25 naučnih radova i 34 studija, a glavna dela su mu tri udžbenika engleske književnosti,[3] koji obuhvataju kompletnu englesku književnost od početaka zaključno sa dvadesetim vekom, što je bio jedinstven naučni poduhvat na tom polju na području Jugoslavije.
U okviru prevodilačkog rada prevodio je romane i publicističke knjige, a najznačajniji su mu prevodi knjiga Ogled o ljudskom razumu Džona Loka, Istorija estetike Gilberta Kuna i Marksizam i forma Fredrika Džejmsona. Pored engleskog prevodio je i sa francuskog i italijanskog jezika, u stručnim časopisima Međunarodna politika, Univerzitet danas i dr. Dok je bio u vojsci prevodio je vojnu literaturu sa engleskog i ruskog jezika.
Svojim naučnim i stručnim radom dao je značajan doprinos jugoslavistici i komparativistici. Radio je u i bio jedan od osnivača Institutu za književnost, gde je obavljao i direktorsku dužnost.[3]
Autor je zapaženih tekstova o Silviju Strahimiru Kranjčeviću i nekim drugim piscima, kao o Lazi Kostiću i njegovim prevodima Šekspira, gde je dokazao da je Kostić bio više u pravu od Bogdana Popovića koji ga je kritikovao iz neknjiževnih razloga.[1]
U to vreme vladajući pravac u književnosti i nauci o književnosti bio je dogmatski socijalistički realizam. Profesor Puhalo je bio među onima koji su se opirali dogmatskoj uskosti zahvaljujući i svojoj široj kulturi i opštoj orijentaciji, kako u svojim autorskim tekstovima tako i u redakcijskoj delatnosti. Bio je oštar kritičar tadašnjeg jugoslovenskog sistema, kritikujući privilegije pojedinaca, lošu kadrovsku politiku, nedoučenost i primitivizam.[1]
Dodeljen mu je Orden rada sa crvenom zvezdom 1978. godine[3]
Govorio je ili koristio sa sledećim jezicima: engleski, francuski, italijanski, nemački, ruski, latinski, starogrčki, esperanto.[3]
Od porodice imao je suprugu Jovanku, ćerke Zinu Stojiljković, farmaceuta i Đurđicu Srb kompjuterskog stručnjaka.[3]
Donacijom njegovih naslednika, deo njegove arhive i biblioteke nalazi se u Adligatu.[4]
Odabrani radovi uredi
- Istorija Engleske književnosti od početka do 1700. godine, 1963.
- Istorija engleske književnosti 18. veka i romantizma, 1966.
- Engleska književnost 19-20. veka, 1983.
- Milton i njegovi tragovi u jugoslovenskim književnostima, 1966.
- Prevodi
- Ogled o ljudskom razumu - Džon Lok
- Istorija estetike - Gilbert Kun
- Marksizam i forma - Fredrik Džejmson
Reference uredi
- ^ a b v g d đ e Miličnević, Vaso (2006). „Dušan Puhalo”. Zbornik Matice srpske za književnost i jezik. Novi Sad: Matica Srpska. LIV/3.
- ^ „Dušan Puhalo”. www.tromedja.rs. Pristupljeno 2020-11-17.[mrtva veza]
- ^ a b v g d đ e Grupa, autora (1996). Ko je ko u Srbiji '96. Beograd: Bibliofon. str. 445.
- ^ Lazić, Viktor (februar 2018). „Srbija među knjigama”: 60.