Забавник (алманах) (1833—1836)
Zabavnik (almanah) je izlazio od 1833. do 1836. godine u Beogradu, osim 1835. u Kragujevcu. Pun naziv prve sveske je glasio Zabavnik za 1833. godinu, sočinjenije Dimitrija Davidovića, sekretara knjaženjskoga i člena učenoga Krakovskog društva. Davidović je obnovio svoju bečku publikaciju Zabavnik iz 1815-1821. godine. [1]
| Tip | almanah |
|---|---|
| Urednik | Dimitrije Davidović |
| Osnivanje | 1833. |
| Jezik | srpski |
| Ukidanje | 1836. |
| Grad | Beograd, Kragujevac |
Izdavač uredi
Urednik i izdavač Zabavnika bio je Dimitrije Davidović, srpski lekar, političar, novinar i diplomata. Karijeru je započeo kao lekar i knežev privatni (porodični) sekretar, zatim kao knežev državni sekretar, u Carigradu je bio diplomata, a svoj rad je krunisao pisanjem Sretenjskog ustava i stekao položaj popečitelja (ministra).
Osnovne informacije uredi
Zabavnik (almanah) (1833 - 1836) je obnovljena bečka publikacija izdata dvadesetak godina ranije. Sadrži kalendar, iza koga sledi rodoslov turskog sultana i kneza Miloša, spisak važnijih evropskih vladara i spisak činovnika u Srbiji, a zatim slede književni prilozi. Književni prilozi su : "Moralne pripovetke" i "Prilozi" - poezija i druge književne vrste, pri čemu je prva rubrika autorska tj. čine je prevodi Dimitrija Davidovića i Dimitrija Isailovića za poslednju godinu, a u drugoj rubrici su originalni prilozi i prevodi drugih autora.
Sadržaj uredi
U četiri objavljene knjige nalazi se oko 50 pripovedaka. Sve su prevedene, i za razliku od bečkog Zabavnika, nema "srpskih" ili posrbljenih pripovedaka. Značajna novina su i prevodi sa francuskog jezika (isključivi u prvoj knjizi), a u kasnijim knjigama su i prevodi sa nemačkog, kao u prethodnom (bečkom) Zabavniku.
Sve pripovetke spadaju u moralne pripovetke, pune osećajnosti (Čistoserdečni Bretanjac, Blagodjetelnost, Bratska ljubav, Ogledalo supružanske ljubovi). Među pripovetke sa moralnim podvizima i plemenitim delima spadaju: Jedinstveni čovek, Čovek komu ravna nema, Bogat dostojan bogat biti, Bratska ljubov, Sinovna ljubov. Pripovetke o moralnim i plemenitim delima vladara su: Pravo sudije umekšano čuvstvovanijem - o plemenitom gestu Katarine II, Pravosudije i čestoljubije - o britanskom kralju Alfredu Mudrom, I car i čovek - o ruskom caru Aleksandru. Iskušavanja vrline i ljubavi su teme pripovedaka Zla mati i dobar sin, Zabluđenje dobrog oca, Ljubav, žertva dužnosti, kao i Šilerova pripovetka Velikodušno delo.
Među pripovetke o "plemenitom divljaku" spadaju "amerikanska" priča Kamire i "afrička" priča Saliko, a od pripovedaka o hrišćanima u muslimanskom ropstvu objavljene su dve: Hristijanin i nevernik i Krasan primer dobročinstva i blagodarnosti. Od istočnjačkih pripovedaka zastupljene su četiri arapske, tri indijske i jedna kineska, koje za osnovu imaju legende, sa porukom koja sadrži drevnu životnu mudrost. Pripovetke iz oblasti fantastike su Derznovenije i postojanstvo, i Pusti otrov.
Objavljene su i dve drame Marcel u Noli ili velikodušije i ljubov k istini i Fedora. Od kraćih priloga pojavljuju se basne, dosetke (nekoliko o Nasradin-hodži), anegdote.
Pesme zauzimaju mnogo manje prostora u almanahu, ali su za razliku od prevedenih pripovedaka, uglavnom izvorne i potpisane. Posebno su predstavljene male zbirke pesnika: Pauna Jankovića (13 pesama), Isidora Stojanovića, Sime Milutinovića, Vladislava Stojadinovića i Gligorija Novakovića, kao i pesme drugih pesnika.
Na kraju prve sveske je objavljena naredba srpske "knjažeske" kancelarije o cenzuri knjiga, kojim se zabranjuju sve knjige koje hule boga, koje su protiv hrišćanske vere, koje sadrže misli protiv srpske i stranih vlada, knjige sa Vukovim slovima lj, nj, j, bez tvrdog i mekog jer.
Široka podrška predstavljena je i spiskom pretplatnika - knez sa porodicom, svi činovnici, sve sveštenstvo, kao i učitelji, trgovci, zanatlije.[2]
Vidi još uredi
Reference uredi
- ^ „Zabavnikъ : za 1833 godinu”. digitalna.nb.rs. Pristupljeno 2. 6. 2022.
- ^ Deretić, Jovan (2016). Almanasi Vukovog doba. Zrenjanin: Sezam Book. str. 125-140.