Википедија

Zagor

стрип јунак

Za drugu upotrebu, pogledajte stranicu Zagor (Trnovo).

Zagor je stripski junak autora Serđa Bonelija (scenario) i Galijena Ferija (crtež) koji je nastao 1961. godine u Italiji. Na prostorima bivše SFRJ prvi put se pojavio 1968. godine, u stripu pod naslovom „Nasilje u Darkvudu“. Puno ime Zagora je Zagor Te-Nej, što na jeziku Algonkvin Indijanaca znači „duh sa sekirom“, što se i samo često koristi kao njegovo ime u stripu. Pravo ime ovog strip heroja je Patrik Vajlding. Prvobitno, Zagoru je bilo nadenuto ime Ajaks, ali se Boneli predomislio kad je čuo da postoji deterdžent istog imena[1]. Strip edicija „Veseli četvrtak“ izdavač je serijala „Zagor“ za Srbiju.

Zagor
Premijerno izdanje u bivšoj SFRJ
Informacije iz publikacije
IzdavačSerđo Boneli
TvorciSerđo Boneli
Galijeno Feri
Prvo pojavljivanjeItalija (jun 1961)
SFRJ (1968)
Informacije u priči
Alter egoPatrik Vajlding
Datum rođenjanepoznato
Mesto rođenjaKlir Voter, Darkvud
RoditeljiBeti i Majk Vajlding
Najbolji prijateljČiko
Najveći neprijateljHelingen
Omiljena rečenicaHiljadu mi skalpova!
Hiljadu mu bubnjeva Darkvuda!
Omiljeni krikAAHHJAAAAAK!!!
Oružjekamena sekira (Tomahavk (sekira)), kolt, nož

Radnja uredi

Radnja stripa se dešava u Darkvudskoj šumi u Severnoj Americi. Zagor je predstavljen kao lik atletske građe sa prepoznatljivim kostimom čiji je osnovni deo crvena majica sa žutim krugom u sredini, u kojem je nacrtana slika orla raširenih krila. Njegov verni pomoćnik i saputnik u brojnim avanturama je simpatični debeli Meksikanac Čiko. Tu su još i Tonka, poglavica Mohavka i Zagorov krvni brat, Dok Lester, indijanski vrač Mnogooki itd. Jedan od njegovih legendarnih neprijatelja je ludi naučnik po imenu Helingen.

Lik uredi

 
Serđo Boneli, tvorac Zagora

Zagorovo pravo ime je Patrik Vajlding (engl. Patrick Wilding), a rođen je u kolibi kod Klir Votera (Darkvud). Roditelju su mu se zvali Beti i Majk Vajlding i bili su irskog porekla. Kada je bio dečak, roditelje su mu ubili Indijanci Abenake koje je predvodio belac Solomon Kinski. Zagora je spasao otac bacivši ga u reku pre nego što je zajedno sa njegovom majkom nastradao u zapaljenoj kući koju su zapalili Indijanci. Nakon toga ga iz reke spašava lutalica Fici, čovek koji je bio bogati trgovac u Bostonu i koji se toga odrekao da bi došao da živi u divljini. Fici ga je naučio da rukuje kamenom sekirom. Tokom odrastanja, Patrik traži Solomona Kinskog da mu se osveti zbog smrti svojih roditelja. Jednog dana saznaje gde se on nalazi i sprema osvetu. Dolazi u selo Indijanaca Abenaka kojima je Kinski bio neka vrsta poglavice i ubija nekoliko Indijanaca iz zasede. Nakon toga Indijance hvata panika i većina napušta selo, dok manji broj ostaje uz Kinskog. Nakon toga ulazi u selo i ubija ostatak Indijanaca i bori se sa Kinskim i savlada ga. Tada mu Kinski govori da je njegov otac bio bivši vojni oficir koji je izvršio zločin nad Indijancima i da je to razlog zašto su ubili njegove roditelje. Patrik ne može da veruje, ali kada vidi članak u novinama da je njegov otac proglašen krivim za taj zločin, pada na kolena i očajava. Tada Kinski uzima pištolj i nišani u Patrika. U tom trenutku se pojavljuje Fici i pogađa Kinskog sekirom i ubija ga. Ipak i Kinski je stigao da puca i pogađa Ficija, koji nakon nekoliko trenutaka umire na Patrikovim rukama.

Posle tih događaja, Patrik odlazi razočaran, tužan i tada donosi odluku: „Ubuduće ću raditi samo na miru! Pokušaću izmiriti Indijance i belce, uneti više razumevanja za njih. Pomagaću onima koje ocenim pravednima, bez razmišljanja o tome ko kojoj rasi pripada“. Tako je počeo svoj put borbe protiv nepravde. Jednog dana je naišao na grupu Indijanaca koji su napali grupu glumaca sa kočijama. Savladao ih je i ubio njihovog poglavicu. Glumci koje je spasao bili su porodica Salivan koji će kasnije postati njegovi veliki prijatelji. Tokom upoznavanja sa njima, ispričao im je svoju tužnu priču i oni mu prave crveni kostim sa orlom na grudima, a Patrik daje sebi ime „Duh sa sekirom“ (indijanski naziv Za-gor Te-Nej).

Kasnije tokom skupa indijanskih poglavica Darkvuda pojavljuje se u plamenom krugu na jednom proplanku. Indijanci videvši to pomisliše da je to duh i da ga je Manitu poslao. Tada Zagor govori: „Izbacite strah iz srca sinovi Manitua! Veliki Duh me nije poslao na zemlju da bih vas kaznio, nego da bih vam pokazao pravi put, kako bih vam ukazao na mudre odluke. Za-gor Te-Nej je moje ime, a ova sekira je moj znak! Ne zaboravite to“. Sve poglavice su prihvatile Zagora za svog zaštitnika, osim jednog koje se zvao Oga-Ito i koji je mrzeo belce. On Zagora izaziva na dvoboj u kojem ga Zagor pobeđuje i ubija.

Napomena: Ova priča o liku je ispričana u stripovoma, Zagor priča (br.99 LMS) i Gospodar Darkvuda (br.100 LMS).

Uticaji uredi

Na nastanak Zagora bitno su uticala tri strip junaka: Fantom, Tarzan i Supermen[2]. Početni model na kome je Boneli izgradio svog junaka je Fantom koga su 1936. godine stvorili Li Falk i Rej Mur. I Fantom i Zagor su prepoznatljivi po svom kostimu, žive u izmišljenoj šumi u kojoj čuvaju mir, imaju izvanredne atletske sposobnosti i smatraju ih besmrtnima. Fantom je "Duh koji hoda", a Zagor "Duh sa sekirom". Od Supermena, koga su 1938. godine stvorili Džerom Sigel i Džozef Šuster, ogleda se u simbolu koga obojica junaka nose na grudima. Serđo Boneli je dao početnu ideju, a za stilizaciju je zaslužan Galijeno Feri. Od Tarzana (Edgar Rajs Barouz 1912. godina) Zagor je preuzeo karakteristično kretanje sa lijane na lijanu i ratni poklič. Sem navedenih junaka, na Zagora su uticali i Veliki Blek, Kapetan Miki i Mandrak[2]. Zagorov lik urađen je po uzoru na američkog glumca Roberta Tejlora, ali ga Feri vremenom prilagođava svome licu[3].

Zagor u Italiji uredi

 
Čiko specijal

Prvi broj Zagora izašao je jula 1961. godine u ediciji Kolana Lampo u trakastom (striscia) formatu - jedna strana odgovara jednom kaišu[4]. Nakon početne epizode, Serđo Boneli pravi pauzu od dve godine tokom kojih Galijeno Feri preuzima i scenarističku ulogu, zajedno sa Đanluiđijem Bonelijem. Po povratku, Serđo je uspeo da Zagora izdigne u sam vrh Bonelijevih stripova s početka šezdesetih godina 20. veka. U julu 1965. godine izlazi prvi broj Zagora u klasičnom "Boneli" formatu (16h21cm) u ediciji Zenit Gigant i to reprinti od prvog broja[5]. Kolana Lampo je nastavila sa izdavanjem Zagora sve do 1970. godine. Poslednji Zagor u trakastom formatu bio je broj 68[4]. Prelaz na veći format dozvolio je scenaristima da pišu drugačijim ritmom pripovedanja ne ograničavajući ih brojem strana. Samim tim su i priče kvalitetnije. Period od 1972. do 1976. predstavlja tzv. "zlatni period" kada je Zagor postao najprodavaniji Bonelijev junak[6]. Kvalitativni nivo i nivo prodaje ovog perioda više se nikada neće dostići. Zlatni period obuhvata epizode od broja 84 do broja 138.

Zlatni period je prekinut angažovanjem Serđa Bonelija na drugim serijalima. Od 1975. godine Boneli izdaje strip junaka Mister Noa kome se Nolita u potpunosti posvetio[7]. Sem toga, Nolita menja oca na Teksu zbog čega u periodu od 1977. do 1980. godine ne piše sve epizode. Novi scenaristi na Zagoru su Decio Kanzio, Alfredo Kasteli i Đorđo Pezin. Juna 1979. godine Boneli je izdao prvi specijalni broj edicije "Čiko"[8]. Sledeće godine je napisao svoju poslednju epizodu u redovnoj seriji koja nosi naslov "Teror šeste planete" (Terrore dal sesto pianeta)[9]. Nakon objavljivanja petog Čikovog specijala (1983. godine), Nolita prestaje pisati scenarije za Zagora[2].

U narednom periodu Zagorove priče pišu Kasteli, Kanzio, Pezin i Ticijano Sklavi da bi Nolitino mesto preuzeo mladi autor Marčelo Toniteli[2]. Toniteli uspeva da privremeno održi Bonelijev nivo prodaje. Međutim, Toniteli ubrzo počinje menjati karakter lika. Ovaj period se poklapa sa periodom krize italijanskog stripa (početak devedesetih godina) u kome prodaja naglo opada[2]. U međuvremenu je pokrenuta edicija Tuto Zagor (1986) u kojoj su ispravljene greške ranijih serijala. Dve godine kasnije izlazi prvi "Zagor specijal"[10]. Tuto Zagor se prodavao bolje od redovne edicije zbog čega Boneli namerava da ugasi redovnu ediciju. Toniteli predlaže radikalne promene. Serđo nije odobrio Tonitelijeve ideje zbog čega on napušta serijal. Serijal bi se najverovatnije ugasio da se u Boneliju nisu pojavila dva nova scenarista: Mauro Boseli i Moreno Buratini. Od 1993. godine oni su pokrenuli "renesansu" Zagora prilagodivši ga modernoj publici, a istovremeno ne menjajući osnovne karakteristike. Ovaj period se poklapa i sa dolaskom novih crtača u ekipu: Stefano Andreuči, Rafael de la Monika, Aleksandro Kjarola, Mauro Laurenti i Gaetano Kazaro[2]. Rast prodaje dovodi do pojave novih edicija: Almanah (od 1997)[11]i Zagor maksi (od 2000)[12].

Početkom novog milenijuma, Boseli se angažuje oko Teksa Vilera, a stvara i novog junaka (Dampira) zbog čega je njegov rad na Zagoru sve ređi. Buratini postaje glavni scenarista, a od 2007. godine i glavni urednik u redakciji[2]. Na toj poziciji se nalazi i danas.

Obeležavanje epizoda u Italiji uredi

Zagor je počeo da izlazi 1961. godine u časopisu Zenith u kaiševima. Tek 1965. godine u Zenitu #52 Zagor je počeo da izlazi u današnjem B5 formatu. Razlika od tih 51 broja često stvara zabunu u numeraciji italijanskog regularnog izdanja. Recimo, epizoda Specijalni odred, koja ja u Italiji izašla 3. juna 2021, godine, nosila je #671, ali i Zenith Gigante #722. Prvi broj označava brojanje od kada je Zagor prešao na B5 format, a drugi od kada se Zagor ikada pojavio u tom časopisu 1961. god.[13]

Zagor u Jugoslaviji uredi

U Jugoslaviji je Zagora izdavao novosadski Dnevnik u dve edicije: Zlatna serija i Lunov Magnus Strip. Prvi broj izašao je 1968. godine kao trinaesti broj Zlatne serije[14]. U Italiji taj broj nosi naslov "Rat" (Guerra; broj 31), a Dnevnik ga je objavio pod naslovom "Nasilje u Darkvudu". U početku Zagor izlazi paralelno u obe edicije (Zlatna serija i Lunov Magnus Strip). Od 1971. do 1975. godine izlazi isključivo u Lunom Magnus Stripu. U ovoj edicije je Dnevnik izdao četrdeset i jednu epizodu[15]. Od 1975. godine Zagor izlazi isključivo u Zlatnoj seriji sve do 1992. godine tj. do njenog gašenja. Zlatna serija izdala je ukupno 304 Zagora[15]. Sem Zlatne serije i Lunov Magnus Stripa, Zagora je osamdesetih godina povremeno izdavao i Strip Zabavnik. Godine 1984. Dnevnik je započeo sa izdavanjem albuma sa sličicama.

Karakteristika Dnevnikovih izdanja jeste cenzura i skraćivanje stripova, retuširanje originalnih tabli, nepoštovanje hronologije i izmena naslova, imena i sl. Sem toga, Dnevnikov format je za jedan santimetar kraći od Bonelijevog. Izbijanjem Građanskog rata u Jugoslaviji (1991-1995), Zlatna serija prestaje sa izdavanjem stripova. Poslednji Zagor izašao je u 1101. broju Zlatne serije[15]. Poslednji brojevi nisu stigli do Slovenije i Hrvatske.

Spisak epizoda objavljen u bivšoj Jugoslaviji (LMS i ZS) uredi

Pogledati Zagor Spisak

Zagor u Srbiji uredi

Brojne izdavačke kuće su u periodu od 1992. do 2008. godine nastupale sa pokušajima da nastave delatnost Dnevnika. Godine 1995. propao je prvi pokušaj izdavačke kuće "Beogradska pres agencija" koja je godinu dana ranije započela sa izdavanjem edicije STRIP razonoda. Sledeće godine je izdavačka kuća "Horus" započela ozbiljniji pokušaj nastavljajući tamo gde je Dnevnik stao. Horus je objavio pet redovnih brojeva (originalna numeracija: 342-346), Tuto Zagor (reizdanja prvih brojeva; originalna numeracija 1-3), Specijal (originalna numeracija: 1), Zagor ekstra (184) i Zagor predstavlja (u kojoj je objavljivala epizode Čikove specijalne edicije). Horus je propao zbog konkurencije sa hrvatskom kućom "Slobodna dalmacija"[16].

Godine 2001. izdavačka kuća "Vanini" započela je sa izdavanjem tri Boneli junaka među kojima je i Zagor. Objavila je ukupno sedam Zagorovih epizoda (originalna numeracija: 411-417). Tri godine kasnije sa izdavanjem je započela kuća "Abaton" koja propada nakon šest objavljenih brojeva (originalna numeracija: 420-425)[17]. Konačno, 2008. godine na scenu stupa izdavačka kuća "Veseli četvrtak". Prvi broj redovne edicije Zagor izašao je 7. februara 2008. godine (originalna numeracija: 469)[18]. Kvalitetom izdanja Veseli četvrtak je uspeo parirati hrvatskom "Ludensu" i najzaslužniji je za "renesansu" stripa u Srbiji. Redovna edicija Veselog četvrtka u Srbiji kasni tri godine u odnosu na italijansku redovnu ediciju, a u odnosu na "Ludensovu" je u prednosti devet brojeva. Već 13. juna 2008. godine Veseli četvrtak započinje sa izdavanjem Zagor specijala (u čemu je dostiglo italijansku seriju)[19], a 3. septembra i sa izdavanjem edicije Zagor Odabrane Priče u kojoj izdaju značajnije priče pre originalnog 469. broja[20]. Vrhunac je izdavanje kolekcionarskog, tvrdokoričenog izdanja Biblioteke Zagor koga izdaje priče od originalnog prvog broja[21]. Veseli četvrtak je započeo i sa izdavanjem Čikovih specijalaca, ali se edicija ugasila nakon šest broja[22].

Zagor u drugim bivšim JU republikama posle 1991. godine uredi

U Hrvatskoj je Zagor počeo ponovo da izlazi posle raspada Jugoslavije u izdanju Slobodne Dalmacije. Prva sveska pod nazivom Lov na vuka izašla je u oktobru 1994. godine. Slobodna Dalmacija je nastavila tamo gde je Dnevnik stao sa izlaženjem 1991. godine.[23]

Zagorovi autori uredi

 
Zagorovi crtači

Scenaristi uredi

Scenaristi stripa su bili Đanluiđi Boneli, Mauro Bozeli, Dijego Kajeli, Decio Kancio, Đorđo Kazanova, Alfredo Kasteli, Mauricio Kolombo, Otavio de Angelis, Tito Farači, Stefano Marcorati, Ćeare Molonćeli, Luiđi Minjako, Frančesko Moreti, Dijego Palouči, Đorđo Pelicari, Mirko Perniola, Đorđo Pecin, Stefano Priarone, Renato Kvierolo, Ticijano Sklavi, Aldo Sicilijano, Bepi Vinja, Vitorio Sosi, Antonio Zamberleti, Moreno Buratini, Ade Kapone, Galijeno Feri, Serđo Boneli (pod pseudonimom Gvido Nolita), Alesandro Ruso, Danijele Nikolaj, Jakopo Rauh, Marčelo Tonineli i Pjerpaolo Pelo.

Crtači uredi

Crtači stripa s bili Galijeno Feri, Stefano Andreuči, Franko Binjoti, Gaetano i Gasparo Kasare, Alesandro Kjarola, Franko Deveskovi, Rafaele Dela Monika, Franko Donateli, Mauricio Doti, Frančesko Gamba, Mauro Laurenti, Karlo Marčelo, Mikele Pepe, Masimilijano Peše i Marko Toričeli,

Likovi iz Zagorovog sveta uredi

Zagorovi prijatelji uredi

  • Čiko - Zagorov nerazdvojni pratilac
  • Tonka - poglavica Mohavka i Zagorov krvni brat
  • Fici - Traper sa kojim je Zagor odrastao posle smrti njegovih roditelja
  • Tobija, Romeo i Horacije Salivan - putujući glumci koji su sašili Zagorov prepoznatljivi kostim
  • Sivi Vuk - poglavica Komanča i zagorov krvni brat
  • Adam Krejn - Teksaški rendžer i zagorov krvni brat
  • Dok Lester - traper
  • Dranki Dak - pijani poštar
  • Baron Ikarovo Pero - naučnik koji pravi leteće mašine sa kojima redovno završi razbijen o zemlju
  • Bat Baterton - simpatični ali nesposobni detektiv
  • Trampi - lutalica i prevarant
  • Diging Bil - šašavi tragač blaga
  • Fišleg - kapetan broda „Golden bejbi“
  • Ramat - indijski fakir sa neverovatnim moćima
  • Gutrum - vikinški kralj koji voli vino i toplo sunce Floride
  • Going Going - poslednji primerak svoje vrste, koji jede sve pred sobom (eksere, lopate, čekić itd.)
  • Džimi Gitara - razbojnik-pokajnik koji putuje po divljem zapadu sa gitarom u kojoj krije pištolj
  • Manetola - poglavica Seminola sa Floride
  • Endru Kejn - lovac na veštice i čudovišta
  • Peri, pukovnik i lekar „Fort pita“, Zagorov verni prijatelj
  • Mnogooki, vrač Mohavka i veliki Zagorov prijatelj
  • Grof od Lapaleta, profesionalni džentlmen i lopov
  • Rohas, traper iz Darkvuda, Zagorov saveznik u nekim avanturama

Zagorovi neprijatelji uredi

 
Uočljivi znak na Zagorovoj crvenoj majici
  • Helingen - ludi naučnik i najveći Zagorov neprijatelj
  • Kandraks - moćni keltski čarobnjak sa kojim se Zagor sretao više puta
  • Robert Grej - čovjek sa gvozdenim rukama i jedan od retkih neprijatelja koji je Zagora pobedio u dvoboju
  • Car orlova - maskirani čovek koji zapoveda ogromnim orlovima
  • Jednooki Džek - Razbojnik sa staklenim okom.
  • Timber Bil - Drvoseča-razbojnik
  • Supermajk - Genijalni mladić koji hoće da zameni Zagora kao heroja
  • Baron Rakoši - vampir mađarskog porekla
  • Hegel fon Aksel - „poslednji alhemičar iz Nirnberga”
  • Mortimer - genijalni zločinac
  • Vindigo - indijanski duh zla
  • Skal - razbojik sa dva mozga koji čita tuđe misli
  • Olaf Botegorski - Zagorov dvojnik
  • Čovek grom - dobio je natprirodnu moć da ispaljuje munje iz ruku.

Izvori uredi

  1. ^ „Biografija Zagora na stripovi.com”. 
  2. ^ a b v g d đ e Zagor, 40 godina u Hrvatskoj, specijalno kolekcionarsko izdanje, Ludens, Zagreb, 2007. godina
  3. ^ forum.stripovi.com - Bonellijevi likovi nacrtani po stvarnim osobama
  4. ^ a b Zagor Collana Lampo I Serie (Volume) - Comic Vine
  5. ^ Zagor - Enciklopedija - www.stripovi.com - Prozor u svijet stripa
  6. ^ forum.stripovi.com - pad prodaje stripova u italiji
  7. ^ Mister No - Enciklopedija - www.stripovi.com - Prozor u svijet stripa
  8. ^ „Cico Story - Sergio Bonelli[[Kategorija:Botovski naslovi]]”. Arhivirano iz originala 31. 05. 2015. g. Pristupljeno 30. 05. 2015.  Sukob URL—vikiveza (pomoć)
  9. ^ „Terrore dal sesto pianeta - Sergio Bonelli[[Kategorija:Botovski naslovi]]”. Arhivirano iz originala 31. 05. 2015. g. Pristupljeno 30. 05. 2015.  Sukob URL—vikiveza (pomoć)
  10. ^ „Zagor alla riscossa! - Sergio Bonelli[[Kategorija:Botovski naslovi]]”. Arhivirano iz originala 31. 05. 2015. g. Pristupljeno 30. 05. 2015.  Sukob URL—vikiveza (pomoć)
  11. ^ „Almanacco dell'Avventura 1997 - Sergio Bonelli[[Kategorija:Botovski naslovi]]”. Arhivirano iz originala 31. 05. 2015. g. Pristupljeno 30. 05. 2015.  Sukob URL—vikiveza (pomoć)
  12. ^ Sergio Bonelli - Maxi Zagor
  13. ^ Uvodnik u ep. Zenit 666, Veseli četvrak, #147
  14. ^ ZAGOR - Zlatna Serija 13
  15. ^ a b v Zagor popis stripova - brojeva epizoda :: Saznanje - Strip magazin
  16. ^ „Darkwood Online prodavnica stripova”. Arhivirano iz originala 31. 05. 2015. g. Pristupljeno 30. 05. 2015.  Tekst „ Izdavač ” ignorisan (pomoć)
  17. ^ „Darkwood Online prodavnica stripova | Strip Arhiv[[Kategorija:Botovski naslovi]]”. Arhivirano iz originala 31. 05. 2015. g. Pristupljeno 30. 05. 2015.  Sukob URL—vikiveza (pomoć)
  18. ^ „Darkwood Online prodavnica stripova”. Arhivirano iz originala 31. 05. 2015. g. Pristupljeno 30. 05. 2015.  Tekst „ Strip Arhiv ” ignorisan (pomoć)
  19. ^ „Darkwood Online prodavnica stripova”. Arhivirano iz originala 31. 05. 2015. g. Pristupljeno 30. 05. 2015.  Tekst „ Strip Arhiv ” ignorisan (pomoć)
  20. ^ „Darkwood Online prodavnica stripova”. Arhivirano iz originala 31. 05. 2015. g. Pristupljeno 30. 05. 2015.  Tekst „ Strip Arhiv ” ignorisan (pomoć)
  21. ^ „Darkwood Online prodavnica stripova”. Arhivirano iz originala 31. 05. 2015. g. Pristupljeno 30. 05. 2015.  Tekst „ Strip Arhiv ” ignorisan (pomoć)
  22. ^ „Cico[[Kategorija:Botovski naslovi]]”. Arhivirano iz originala 31. 05. 2015. g. Pristupljeno 30. 05. 2015.  Sukob URL—vikiveza (pomoć)
  23. ^ https://www.stripovi.com/recenzije/zagor-zg-sd-01-lov-na-vuka/709/ (29.12.2020)

Spoljašnje veze uredi

 
Zagor na Vikimedijinoj ostavi.
  • Zagor, Comicbooks Westumulka, Pristupljeno 3. 8. 2013.
  • Zagorpedija, Viki o Zagoru, Pristupljeno 17. 9. 2013.
Preuzeto iz „https://sr.wikipedia.org/w/index.php?title=Загор&oldid=26837531”