Zamak na ostrvu Trakaj
Zamak na ostrvu Trakaj (litv. Trakų salos pilis) nalazi se u Trakaju, u Litvaniji, na ostrvu u jezeru Galve. Zamak katkad nazivaju „Malim Marinburgom”.
Izgradnja kamenoga dvorca, koju je naložio Kejstut, počela je u 14. veku, a glavni radovi su završeni oko 1409. godine za vreme vladavine njegovog sina Vitolda, koji je umro u tom dvorcu 1430. godine.
Trakaj je bio jedan od glavnih središta Velike kneževine Litvanije, a zamak je imao veliku stratešku važnost.
Izgradnja uredi
Prva faza uredi
Ovaj zamak je građen u nekoliko faza. Za vreme prve faze, u drugoj polovini 14. veka, zamak je građen na tri jezerska ostrva, po zapovesti velikog kneza Kejstuta. Izgradnja ovog zamka vezana je za proširenje i ojačanje dvorca na Trakajskom poluostrvu. Kejstut je za to vreme premestio svoje boravište i blago na ostrvski zamak.
Zamak je pretrpeo veliku štetu tokom napada tevtonskih vitezova 1377. godine. Nakon što je ubijen Kejstut, nastala je borba za vlast između Vladislava II Jageloa i Vitolda Velikog za titulu velikog kneza. Zamak je bio opsedan s obe strane. Nakon što su se stvari o tom pitanju sredile, usledilo je pomirenje sukobljenih strana, pa je mogla početi druga faza izgradnje. Radovi su se nastavili do 1409. godine. Ta faza se smatra glavnom u izgradnji ovog zamka. Za vreme primirja s tevtonskim viteškim redom, građevinske radove je nadzirao majstor Radike, četiri godine pre bitke kod Grinvalda.[1]
Druga faza uredi
U drugoj fazi izgradnje, dodata su dva krila, a na južnoj je strani izgrađena šestougaona (35 metara visoka) donžon kula (kula zadnjeg uporišta, najjača kula, glavna kula). Kula je imala pokretna vrata koja je odvajala palatu od predvorja. Imala je višestruku namenu: pored toga što je služila kao još jedna odbrambena struktura, imala je kapelicu i odeljke za stanovanje. Bila je povezana s višespratnom kneževom palatom, koja je imala unutrašnje dvorište. Unutrašnje dvorište imalo je drvene galerije, koje su bile smeštene duž unutrašnjeg zida. Njih su koristili za pristup raznim pomoćnim prostorijama bez potrebe ulaska unutar same palate.
Celo južno krilo južne palate se koristilo kao kneževa dvorana. Imala je razmere 10 × 21 metar, a veličinom ju je nadvisila samo Gornja palata u kompleksu zamkova u Vilnjusu. Kneževa dvorana je sačuvala svoj izvorni dekor.
Glavni građevinski materijal bile su takozvane gotičke opeke. Kameni blokovi su korišćeni samo u temeljima i gornjim delovima zgrada, kula i zidina. Zamak je bio dekorisan na razne načine. Njegov sveukupni stil gradnje, nakon druge faze izgradnje, može se opisati kao gotika sa svojstvima romaneske.
Treća faza uredi
Proširenje preddvorja u 15. veku predstavlja treću fazu trakajskog razvoja. Zidine zamka su ojačane do debljine od 2,5 metra i izdignute dodatnim paljbenim galerijama. Tri glavne odbrambene kule obnovljene su na uglovima. Jugozapadna kula je služila i kao zatvor. Zadnji sprat na kulama bio je namenjen vojnicima i u njemu su bili smešteni brojni topovi. Izgrađena je glavna vratarska kuća koja je, zajedno s glavnom kulom kneževe palate, imala pokretna vrata. Vratarska kuća je bila ojačana sa dodatnim odeljcima namenjenim paljbenim galerijama. Blizu unutrašnjih zidova obnovljeno je nekoliko zgrada, uključujući i odaje, kuhinje i ostale kraljeve prostorije. Kada je zamak prolazio proširenje u 15. veku, nivo vode u jezeru Galve bio je nekoliko metara viši nego što je danas. Graditelji zamka su to iskoristili i kneževu palatu odvojili od predvorja pomoću vodom ispunjenog kanala, dovoljno širokog za mala plovila. Palata i predvorje su bili spojeni vratima koja su se mogla podignuti u slučaju neprijateljskog napada.
Propadanje do stanja nepopravljivosti uredi
Zamak je izgubio na vojnoj važnosti nakon bitke kod Grunvalda (litvanskog Žalgirisa), kada je poljsko-litvanska vojska porazila svog glavnog neprijatelja. Zamak je preobražen u rezidenciju i nanovo je dekorisan iznutra. Po zidovima su oslikane nove freske, koje su danas delimično sačuvane. U kneževoj palati su primani strani izaslanici. Zna se da je Jogalo posećivao zamak 13 puta između 1413. i 1430. godine. Godine 1414. flamanski putnik Žilber de Lanoj opisao je zamak ovim rečima:
Stari zamak se nalazi na jednoj strani jezera, na čistini, drugi stoji usred jezera, na topometu starom zamku. Potpuno je nov, zidan od opeka prema francuskom uzoru.[1]
Veliki knez Vitold je umro u dvorcu, ne krunisavši se za kralja Litvanije 1430. godine. Za vreme vladavine Zigmunda II Avgusta zamak je redekorisan u renesansnom stilu, a jedno kraće vreme je služio kao letnja kraljevska rezidencija.
U zamku se do 1511. godine čuvala "Litvanska metrika".
Kasnije je zamak služio kao zatvor. Za vreme ratova s Moskovskom kneževinom u 17. veku, zamak je bio oštećen i dugo posle toga nije bio obnavljan. Postupno je pao u nepopravljivo stanje.
Obnova uredi
Tokom 19. veka pripremljeni su planovi za obnovu. Izvorne freske je oslikao i kopirao Vincentas Smakauskas. Carski arheološki odbor je 1888. godine inicirao dokumentovanje ostataka zamka. Godine 1905. ruske carske vlasti su odlučile da delimično obnove ostatke zamka. Za vreme Prvog svetskog rata Nemci su u zamak doveli stručnjake koji su nekoliko puta pokušali da ga obnove. U razdoblju od 1935. do 1941. godine delovi kneževe palate su ojačani, a obnovljena je i jugoistočna kula preddvorja, uključujući deo njenih zidina. Na tom projektu obnove radili su litvanski i poljski stručnjaci, ali radovi su prekinuti zbog Drugog svetskog rata. Posle Drugog svetskog rata, 1946. godine, počela je velika obnova; aktivni radovi su krenuli između 1951. i 1952. godine. Glavna faza obnove okončana je 1961. godine. Dvorac je obnovljen u stilu 15. veka.
Danas je dvorac velika turistička atrakcija Litvanije.
Galerija uredi
-
Bočni pogled -
Bočni pogled na kneževu palatu -
Zamak u ruševinama 1877. godine
Vidi još uredi
Literatura uredi
- Turnbull, Stephen (2003). Crusader Castles Of The Teutonic Knights. I. str. 39. ISBN 978-1-84176-557-0.
- Patkauskas S. Archeologiniai tyrimai Trakuose. Vilnius, 1982.
Reference uredi
- ^ a b Turnbull 2003, str. 39
