Википедија

Zgrada komande vazduhoplovstva

објекат и непокретно културно добро у градској општини Земун, Србија

Palata Komande vazduhoplovstva je monumentalno zdanje koja se nalazi na Avijatičarskom trgu br. 12 u Zemunu, Beograd. Kada je završena 1936. smatrali su je jednom "od najlepših i najmonumentalnijih građevina u našoj zemlji".[1]

Zgrada komande vazduhoplovstva
Zgrada komande vazduhoplovstva u Zemunu
Zgrada komande vazduhoplovstva u Zemunu
Zgrada komande vazduhoplovstva u Zemunu
Informacije
Lokacija Srbija Zemun-Beograd, Srbija
Koordinate 44° 50′ 29.4″ N 20° 24′ 47.52″ E / 44.841500° S; 20.4132000° I / 44.841500; 20.4132000
Status Spomenik kulture
Sagrađena 1935.
Korišćenje komanda vazduhoplovstva
Broj spratova 4 (kula 7)
Kompanije
Arhitekta Dragiša Brašovan
Vlasnik Republika Srbija
Upravljanje Vojska Srbije

U zgradi Komandi je 1945. godine otpočela sa radom prva lekarska komisija za letače iz koje će nastati Vazduhoplovnomedicinski institut. U ovom zdanju je 15. februara 1957. godine osnovan Muzej vazduhoplovstva.[2][3]

Opis uredi

 
Labudica u centru Zemuna u punom sjaju neposredno nakon otvaranja zdanja. Palata Komande vazduhoplovstva, oko 1935. godine. Remek-delo arhitekte Dragiše Brašovana kojim je Jugoslaviji i Balkanu prikazao kakva ih budućnost očekuje.

Zgrada Komande vazduhoplovstva u Zemunu je sagrađena 1935. godine, prema projektu arhitekte Dragiše Brašovana, na mestu zgrada nekadašnje Vojne komande u Zemunu. Predstavlja jedno od najoriginalnijih dela arhitekte Dragiše Brašovana i značajno delo jugoslovenske moderne u periodu između dva svetska rata. Po ukupnoj zapremini, dugo vremena ova zgrada je bila jedna od najvećih u Zemunu, a i danas predstavlja jedan od najdominantnijih objekata u okviru Starog jezgra Zemuna. Građena je sa osnovom u obliku četvorougla, sa unutrašnjim dvorištem i predbaštom. Postavljena je kao samostalna blok-zgrada, koncipirana i kao deo zgrade Zemunske vojne komande u Glavnoj ulici broj 5, sa kojom čini urbanističku celinu. Ima prizemlje i četiri sprata iznad kojih se uzdiže proporcionalno usklađena kula sa sedam spratova, čiji je volumen razuđen i akcentovan središnjom dominantom. Simetrični volumen glavne fasade naglašen je bočnim rizalitima prizemlja i prva dva sprata. Bočnu fasadu karakteriše ujednačen ritam građevinskih otvora i diskretno i odmereno postavljena voluminozna figura Ikara rad vajarke Zlate Markov (Žitište 1908 – Novi Sad 1986), koji je svojom mitološkom simbolikom vezan za značenje i namenu objekta. Objekat odlikuje originalnost, likovna izražajnost, unutrašnja dinamika i sklonost ka detalju. Zgrada Komande vazduhoplovstva u Zemunu poseduje izrazite arhitektonske i kulturno-istorijske vrednosti.

Palata Komande vazduhoplovstva u Zemunu predstavlja jedno od najuspešnijih dela arhitekte Dragiše Brašovana i arhitektonski najznačajniji objekat moderne izgrađen u okviru Starog jezgra Zemuna. Svojim nesumnjivim kvalitetima i specifičnom namenom doprinosi već potvrđenim istorijskim vrednostima prostorne kulturno-istorijske celine Staro jezgro Zemuna. Razvoj različitih tipova arhitektonskih objekata unutar zaštićenog jezgra od tzv. balkanske kuće, vojvođanske i malovaroške kuće, preko stilskih visokoparternih i jednospratnih stambenih i stambeno-poslovnih kuća do javnih zgrada specijalizovane namene, dostiže u arhitektonskom smislu kulminaciju u autorskom ostvarenju Dragiše Brašovana, delu Komande vazduhoplovstva.

Tokom bombardovanja 5. aprila 1999. godine, ujutro u četiri časa i osamnaest minuta, zgrada je oštećena u NATO napadu, sa dva projektila koja su pogodila središnji segment iz Glavne ulice i kulu sa dvorišne strane. Juna 2000. postavljeno je ispred desnog rizalita čeone fasade, spomen obeležje stradalim pripadnicima snaga RV i PVO, tokom vazdušnih napada 1999. godine. Rekonstrukcija zgrade je izvršena prema originalnim planovima 2000-2001. godine. Projekat ovog zdanja je bio predstavljen 2015. godine na izložbi u Beču gde su bila izložena dela domaćih arhitekata u stilu moderne, arhitektonskog pravca koji je obeležio postojanje Jugoslavije u 20. veku.[4]

Galerija uredi

Reference uredi

  1. ^ "Politika", 28. april 1936
  2. ^ Muzej vazduhoplovstva u Beogradu, str. 2/128, Spomeničko nasleđe, Biljana Mišić, 2012.
  3. ^ Prizemljena istorija neba – 50 godina rada Muzeja vazduhoplovstva u Beogradu, Planeta – magazin za nauku, istraživanja i otkrića, br. 23, Čedomir Janić, 2007.
  4. ^ Biseri srpske arhitekture pred bečkom publikom, RTS, 21. februar 2015.

Vidi još uredi

Spoljašnje veze uredi

 
Zgrada komande vazduhoplovstva na Vikimedijinoj ostavi.
Preuzeto iz „https://sr.wikipedia.org/w/index.php?title=Зграда_команде_ваздухопловства&oldid=27382343”