Zgrada komunističke opštine u Nišu
Zgrada komunističke opštine u Nišu, danas Narodna biblioteka "Stevan Sremac", smeštena je na uglu ulica Borivoja Gojkovića i trga Pavla Stojkovića. Spomenik je borbi i pobedi komunista Niša nad vladajućom buržoazijom u periodu između dva svetska rata.
| Zgrada komunističke opštine u Nišu | |
|---|---|
 Zgrada komunističke opštine u Nišu sada Narodne biblioteke | |
| Opšte informacije | |
| Mesto | Niš |
| Opština | Medijana |
| Država |  Srbija |
| Vreme nastanka | 19. vek. |
| Tip kulturnog dobra | Spomenik kulture |
| Vlasnik | Grad Niš |
| Nadležna ustanova za zaštitu | Zavod za zaštitu spomenika kulture |
| www | |
Deklaracija komunističke opštine Niš
urediOd 28. avgusta 1920. do 26. juna 1921. godine u ovoj zgradi delala je komunistička opština sa Pavlom Stojkovićem na čelu. Pobeda na opštinskim izborima krajem avgusta 1920. godine predstavlja najznačajniji datum u istoriji predratnog perioda radničkog i komunističkog pokreta Niša. U ovoj zgradi je doneta poznata Deklaracija komunističke opštine Niša, kojom je ostvarena "opštinska samouprava" : u komunalnoj privredi -"potpunom kontrolom svih građana"; u ishrani - otvaranjem maracina za kupoviiu hrane, instaliranjem mlinova, organizovanjem hlebarnica i mesarnica"; u stambenom pitanju — rekviriranjem suvišnih prostsoija bogataša, praznih placeva i zidanjem stanova na opštinskom zemljištu"; u higijeni i sanitetu -"otvaranjem ambulanti i opštinskih apoteka za besplatno lečenje stanovništva"; u socijalnim obavezama — organizovanjem berze rada i pružanja besplatne pomoći nezaposlenim radnicima i izdržavanje žrtava rata" i u prosvetnom pitanju — organizovanje besplatne "slobodne i nereligiozne nastave".
Arhitektura
urediZgrada je podignuta u poslednjaj deceniji XIX veka. Projektant je nepoznat. Građena je za potrebe gradske opštine i u periodu pre Prvog svetskog rata u njoj je bila smeštena opštinska uprava - sud opštine grada Niša. Građena je u duhu akademizma. Postavljena je ugaono, sa ugaonim ulazom, kasnije zazidanim, sa fasadom simetrične kompozicije, pravilnim rasporedom otvora i bogatom dekorativnom plastikom, uklonjenom prilikom renoviranja zgrade 1959. godine.[1]
Zgrada danas
urediPosle oslobođenja Niša, oktobra 1944. godine, u ovoj zgradi je bio oformljen i neko vreme radio, Gradski narodnooslobodilački odbor - prvi organ vlasti ostvaren pobedom revolucije. U proleće 1959. godine ovde je smeštena gradska Narodna biblioteka "Stevan Sremac" koja se i danas tu nalazi.
Spomenik kulture
urediStavljena je pod zaštitu zakona 1983. godine. Zavod za zaštitu spomenika kulture iz Niša izvršio je 1988. godine revitalizaciju zgrade, vrativši joj prvobitni izgled.
Reference
uredi- ^ B. Andrejević, Spomenici Niša, Prosveta Niš, Niš, drugo izdanje 2001, str 267
