Italijanska socijalistička partija

Italijanska socijalistička partija (ital.: Partito Socialista Italiano, PSI) je bivša politička partija Italije, član Socijalističke internacionale i Partije evropskog socijalizma.

Italijanska socijalistička partija Partito Socialista Italiano
Istorijski lideri	Filipo Turati, Đakomo Mateoti, Sandro Pertini, Pietro Neni, Betino Kraksi
Osnovana	14. avgust 1892.
Raspuštena	12. novembar 1994. (102 god.)
Prethodnik	Partija italijanskih radnika
Naslednik	vidi ovde
Sedište	Milano, via del Corso, 476 Italija
Novine	Avanti! (Napred!)
Mladi ogranak	Omladinska socijalistička federacija Italije (Federazione Giovanile Socialista Italiana)
Ideologija	Pre 1976: Demokratski socijalizam, Marksizam Posle 1976: Socijaldemokratija
Politička pozicija	Pre 1976: Levica Posle 1976: Levi centar
Međunarodno članstvo	Socijalistička internacionala
Evropska stranka	Partija evropskog socijalizma

Istorija

Osnivanje i prve godine

PSI je osnovan 1892. pod imenom Partija italijanskih radnika. 1895. menja ime a nakon toga otpočinje sve intezivniji rad koji će dovesti već krajem 1898 do prvih represija od strane policije.

Međutim od 1907. počinju prve podele unutar partije između reformista i maksimalista (komunisti). A na kongresu 1910. dolazi do direktnog konflikta između Filipa Turatija (reformisti) i Benita Musolinija (maksimalisti). Ali ipak Turati je izabran za sekretara.

1914. PSI odlučno odbija ulazak Italije u Prvi svetski rat i radi toga Musolini je izbačen iz partije jer u neslaganju sa tom odlukom, 1921. on će osnovati Fašističku nacionalnu partiju, koja će 1922. dobiti vlast.

Fašistički režim

Pojava fašista na političkoj sceni, dovodi do definitivnog rascepa i krize: 1921. maksimalistička struja izlazi iz partije i osniva Komunističku partiju Italije (PCI).

Fašistički režim, 1926. proglašava nezakonitost PSI i drugih antifašističkih pokreta u Italiji.

Ponovo osnivanje, Oslobodilački rat i stvaranje Republike

8 septembra 1943. Kralj Italije Viktor Emanuel III i novoimenovani premijer Pjetro Badoljo, će potpisat primirje sa Saveznicima.

Severni i centralni deo Italije ostaju pod okupacijom Nemaca i Italijanske Socijalne Republike, jug će uglavnom spada pod okrilje oslobodilačkih snaga.

Primirje omogućava antifašistima povratak u otadžbinu. 22 avgusta 1943. u Rimu vođe socijalista osnivaju Socijalističku partiju proleterskog jedinstva, koja 1945. preuzima svoje staro ime.

Pad fašizma i oslobođenje dovode do uspostavljanja demokratske republike nakon institucionalnog referenduma, koji će izgasat 54,3% podrške republikancima, među kojima najaktivniji su bili baš socijalisti.

Savez s komunistima

U toku rata komunisti i socijalisti, su se bili odlučili za zajednički otpor u partizanskim brigadama.

Nakon rata taj savez je doveo do stavranja socijal-komunističke koalicije pod imenom: Narodno-demokratski front (Fronte Democratico Popolare). Deo socijalista će odbiti taj predlog i time 10 avgusta 1947. će biti formirana Socijalistička partija-Italijanska sekcija Socijalističke internacionale, kasnije Italijanska socijalističko demokratska partija.

Raskid s komunistima i Vlade levog centra

Ipak koalicija s komunistima, nakon poraza na izborima 1948. (gde su dve partije jedva dobile 33,5%) od strane Hrišćanske demokratije (DC), je oslabila. 1956, u toku Mađarske revolucije došlo je do kraja Narodno-demokratskog fronta radi podrške koju je Komunistička partija pružila agresiji SSSR-a.

1963. PSI ulazi u koaliciju sa Hrišćanskom demokratijom. Tzv.Vlade levog centra će biti rezultat koalicije tih dvih partija i još nekoliko pokreta i trajaće sve do kraja '80-ih godina.

Kraksi

Na izborima 1976. Socijalistička partija doživljuje jak poraz, zaustavljajući se na jedva 9,95%. Dotadašnji sekretar Frančesko Di Martino, je primoran na ostavku, dok je za sekretara izabran četrdesetogodišnjak Betino Kraksi.

Kraksijeva „autonomistička“ struja, odlučuje definitivno odbijanje marksizma i menja simbol partije napuštajući srp i čekić i preuzimajući amblem portugalske revolucije 1974. — crveni karanfil.

Ideološka okretnica omogućava porast konsenzusa. Kraksi odlučuje nastavak koalicije sa Hrišćanskom demokratijom i drugim liberalnim snagama Italije stvarajući novu antikomunističku koaliciju „Pentapartije" (Pentapartito).

1983. Kraksi postaje premijer a PSI osvaja rekordnih 14,3% glasova i liderstvo u vladajućoj koaliciji.

Kriza,"Tanđentopoli“ i raspuštanje (1992—1994)

1992. italijanski sudija Antonio di Pietro, oktriva seriju ilegalnih finansiranja partija i umešanost Betina Kraksija u tim poslovima. Vrlo brzo skandal smanjuje ugled partije i Kraksi beži u egzil u Tunis gde će 1999. i umreti. Na izborima 1994. socijalisti osvajaju jedva 2,0% malo nakon toga 13. novembra 1994. partija je raspuštena.

Stranke naslednice

Direktni naslednici SPI su:

• Italijanski socijalisti, kasnije Italijanski demokratski socijalisti;
• Socijalistička partija — Socijaldemokratija;
• Laburistička federacija Italije;
• Demokratski savez.

Pored političkih stranaka navedenih, ključni članovi raspuštene italijanske Socijalističke partije takođe su kanališu kroz različite iskustva u naredne partije:

• Demokrate levice, kasnije Demokratska partija;
• Napred Italijo, kasnije Narod slobode;
• Nova Italijanska socijalistička partija takođe kasnije u Narodu slobode;

2007. godine stranke naslednice SPI koje se nisu kanalisale u Demokratska partiju ili u Narod slobode su odlučile da se ujedine i osnovale su Socijalističku partiju, kao ideološkog naslednika istorijske socijalističke partije.

Galerija

• 
  Simbol partije od 1970. do 1978.
• 
  Simbol partije od 1987. do 1991.