Википедија

Kalibar

унутрашњи пречник цеви пиштоља

Kalibar oružja je prečnik između dva suprotna polja kod oružja izolučene cijevi. Mjeri se na ustima cijevi oružja. Kod nekih specijalnih cijevi, može se označavati sa dva broja, naprimjer 127/105. Prvi broj se tad odnosi na prečnik na početku, a drugi na ustima cijevi, u milimetrima. Do sredine 19. vijeka se kalibar često označavao i masom projektila, na primjer u funtama (top od 22 funte). Ponekad se i dužina cijevi oružja izražava u kalibrima, na primjer - dužina cijevi 60 kalibara. Ako je kalibar cijevi 40 mm, to znači da je dužina cijevi 60 * 40 = 2400 mm.

Puščani ulošci: sa leva: .50 BMG • .300 Win Mag • .308 Winchester, 7.62×39mm • 5.56×45mm NATO • .22LR
Metak .45 ACP šuplji vrh (federalni HST) sa dva .22 LR kertridža radi poređenja.
Pogled sa strane na Selier & Belot .45-cal ACP uložak sa lenjirom razi razmera.

Kod vatrenog oružja, kalibar (ili calibre na britanskom engleskom jeziku; ponekad skraćeno kao „cal”) navodi se kao nominalni unutrašnji prečnik otvora cevi - bez obzira na to kako ili gde se otvor meri i da li završena cev odgovara toj specifikaciji.[1] Obično se vrednosti izražavaju u inčima ili milimetrima.[2] U Sjedinjenim Državama izražava se u stotinkama inča; u Velikoj Britaniji u hiljaditim delovima; u Evropi i drugde u milimetrima. Na primer, vatreno oružje „45 kalibra“ ima prečnik cevi otprilike 0,45 in (11 mm). Prečnici cevi se takođe mogu izraziti pomoću metričkih dimenzija. Na primer, „pištolj od 9 mm“ ima prečnik cevi oko 9 milimetara. Zbog činjenice da se metričke i američke uobičajene jedinice ne pretvaraju ravnomerno na ovoj skali, metričke konverzije kalibra merene u decimalnim inčima su obično aproksimacije preciznih specifikacija u nemetrijskim jedinicama i obrnuto.

Kalibri se dele u četiri opšte kategorije po veličini:

  • Mali otvor se odnosi na kalibre prečnika 0,32 inča ili manje
  • srednji otvor se odnosi na kalibre prečnika između .33 inča i do .39 inča
  • veliki otvor se odnosi na kalibre prečnika 0,40 inča ili veće
  • minijaturni otvor se istorijski odnosi na kalibre prečnika 0,22 inča ili manje

Postoje velike razlike u upotrebi izraza „mali otvor“, koji se tokom godina znatno promenio, pri čemu je sve ispod kalibra .577 smatrano „malim otvorom“ pre sredine 19. veka.

Podela uredi

Kalibar po masi uredi

Kod oružja čija municija sadrži više kugli (sačma u patronama za sačmarice) oznake za njihovu veličinu izvedene su od engleskog sistema za masu pri čemu Cal.12 znači da 12 olovnih kugli veličine unutrašnjeg preseka cevi ima masu od jedne engleske funte (Pound = 454g). Nasuprot kalibarskim oznakama u milimetrima ili inčima, ovde je cev manjeg prečnika što je veći broj oznake veličine (12, 16, 20, 22).

Kalibar u milimetrima i inčima uredi

Kao mera kalibra za municiju sa punim zrnom usvojene su mjerne jedinice milimetar (mm) i inč.

Kalibar u inčima uredi

Oznake u inčima se pišu u obliku decimalnog broja sa anglo-američkim načinom pisanja, tačkom umesto zareza (na primer .45, .38 ili .306). U ovom slučaju se kalibri pištolja, revolvera i pušaka razlikuju dodavanjem daljih brojeva ili specijalnih oznaka (kalibar .25 je na primer pištolj u kalibru 0,25 inča, dok kalibar .250 označava metak puške istog preseka, ali duže čaure, osim toga koriste se dodaci kao na primer .45 ACP za pištolj, naspram .45 za revolvere.).

 
Puščani metci u kalibrima: 7*64, 7,92mm Mauser, .243 Win., .222 Rem.

Kalibar u milimetrima uredi

U milimetrima se označava tačan prečnik projektila/zrna pri čemu njegova dužina nije bitna. Dužina čahure se označava dodatkom *X (npr. 9*19mm ili 8*57mm pri čemu prvi broj označava prečnik metka a drugi dužinu čaure).

Osim ovih dodatnih oznaka, postoje oznake i za označavanje jačine punjenja (Magnum, Vinčester) i dodatne oznake za vrstu zrna ili kugle (FMJ-Full Metal Jacket, kod ovog projektila olovno jezgro je potpuno presvučeno metalom, zrno sa metalnom košuljicom).

Konvencije o imenovanju kertridža uredi

Proizvođači ranih metaka morali su izmisliti metode imenovanja kertridža jer tada nije postojala utvrđena konvencija.[3] Jedna od rano uspostavljenih čaura je za Spencerovu repetirajuću pušku, koju su snage Unije koristile u Američkom građanskom ratu. Ime je dobila na osnovu dimenzija komore, a ne prečnika otvora, sa najranijim kartridžom nazvanim „br. 56 kartridž”, koji označava prečnik komore od .56 in; prečnik otvora je znatno varirao, od .52 do .54 in. Kasnije su stvoreni različiti derivati koristeći isti osnovni uložak, ali sa mecima manjeg prečnika; nazvani su prema prečniku kertridža u osnovi i kraju. Originalni br. 56 postali su .56-56, a manje verzije .56-52, .56-50 i .56-46. Verzija .56-52 je najčešće korišćen od novih kalibara, i koristio se 50-cal metak.

Metrički prečnici za malokalibarsko oružje odnose se na dimenzije kertridža i izražavaju se sa „×” između prečnika otvora i dužine čaure; na primer, švedski kartridž 6.5×55mm ima prečnik otvora 6,5 mm i dužinu kućišta 55 mm.[2]

Način merenja navojnog otvora varira i može se odnositi na prečnik površine ili žlebove cevi.[2] Na primer, .257 Roberts i .250 Savidž koriste projektil od .257 inča; oba otvora za puške 250 Savidž i 257 Roberts imaju prečnik od .250 inča i prečnik žleba .257 inča.[4] Puška .308 Vinčester se meri preko žlebova i koristi metak prečnika 308 in (7.800 mm); verzija vojne specifikacije poznata je pod nazivom 7.62×51mm NATO, a tako se zove jer je prečnik otvora izmeren između površina otvora 7,62 mm, a kartridž ima kućište dužine 51 mm.[5]

Metrički i SAD specifični uredi

Sledeća tabela navodi neke od najčešće korišćenih kalibara gde se i metrički i američki uobičajeni koriste kao ekvivalenti. Zbog varijacija u konvencijama imenovanja i preferencija proizvođača kartridža, prečnici metaka se mogu uveliko razlikovati od prečnika navedenog u nazivu. Na primer, javlja se razlika od 0,045 in (1,15 mm) između najmanjeg i najvećeg od nekoliko kartridža označenih kao „.38 kalibar“.

Uobičajeni kalibri u inčima i njihovi metrički ekvivalenti[6][7][8][9][10]
Kalibar Metrički kalibar Tipičan prečnik metka Uobičajeni kalibri Napomene
172 4 mm 0.172 in .17 HMR, .17 Hornet, .17 Ackley Hornet, .17 Winchester Super Magnum, .17-32 Magnum, .17 VHA, .17 Remington, .17/222, .17 Mach III-IV, .17 Ackley Improved Bee, .17-357 RG, .17 Remington Fireball, .17 Incinerator, 4.39×39Rmm SPS
20, .204 5 mm 0.204 in .204 Ruger, 5mm Remington Rimfire Magnum
221 5.45 mm 0.221 in 5.45×39mm Ruska porodica Ruski vojni standard
22 5.6 mm 0.223 in .22 Short, .22 Long, .22 Long Rifle, .22 Stinger, 22 Extra Long, .22 WMR (magnum), .297/230 Morris Extra Long, .22 Hornet, .22 Rem Automatic, 5.66 x39 MPS, .22 Rem Jet
224 5.7 mm 0.224 in .218 Bee, .219 Zipper, .22 Hornet-K, .220 Swift, .222 Remington, .222 Remington Magnum, .223 Remington, 5.56×45mm NATO, 5.7×28mm, .22 TCM, 5.8 × 42 Chinese, .224 Weatherby Magnum, .225 Winchester, .223 Winchester Super Short Magnum (Obsolete) .223 Ackley Improved, .219 Donaldson Wasp, .221 Remington Fireball, .22-250 Remington i još mnogo toga
243 6 mm 0.243 in .243 Winchester, .244 Remington, 6mm Remington, 6mm Whisper, 6mm PPC, 6mm Bench Rest Remington, 6×45mm, 6×47mm, 6mm Cheetah, .240 Weatherby, 6×62 Freres, 6mm Norma BR, 6XC Tubb, 6mm JDJ, 6mm SAW, 6-250 Walker, 6.17 Spitfire, 6.17 Flash, 6mm Lee Navy, i drugo,
25 6.35 mm 0.257 in, 6.35 mm .25 ACP (0.251"), 250/3000 Savage, 257 Roberts, .25-06 (0.257"), takođe se naziva .25 auto i 6.35mm brauning
26 6.5 mm 0.264 in, 6.7 mm 6.5×55mm Swedish, .260 Remington, .26 Nosler, 6.5mm Creedmoor, 6.5×47mm Lapua, 6.5mm Grendel kertridži poznatiji kao '6.5 mm'
27 6.8 mm 0.277 in, 7.035 mm .270 Winchester, 6.8 SPC
284 7 mm 0.284 in, 7.213 mm .280 Remington, 7mm-08 Remington, 7mm Weatherby Magnum, 7mm Remington Magnum, 7×57mm Mauser, 7×64mm obično se naziva '7 mm'
308 7.62 mm 0.308 in, 7.82 mm .30 Luger (7.65 × 21mm Luger), .30-30 Win, 30 Herrett, .300 Whisper, .30-378 Weatherby, 7.63 Mannlicher–Schoenauer, 7.63 Mauser, .30 USA Rimless, .308 Corbon, .3-9 Savage, .30 Kurz, 300 AAC Blackout (7.62×35mm), 7.5mm Schmidt–Rubin, .300 Winchester Magnum, .30 Carbine, 309 JDJ, .30-03, .30-06 Springfield, .30-06 JDJ, .307 GNR, .308 Winchester (7.62×51mm NATO), .300 Weatherby Magnum, .30 Army (.30-40 Krag), 7.82mm Lazzeroni, and dozens more
311 7.9 mm 0.311 in, 7.92 mm .303 British, 7.62×39mm Soviet, 7.62×54mmR, 7.62×25mm, 7.7×58mm 7.62×54mmR je zapravo 7.92 mm (Mosin, SVD, PKM, itd.) Isto važi za 7.62×39mm (AK-47, AKM, itd.)
312 7.94 mm 0.312 in, 7.94 mm .32 ACP Takođe poznat kao 7.65 × 17 mm Brauning
323 8 mm 0.323 in, 8.20 mm 8×57mm IS, .325 WSM, 8mm Remington Magnum, 8 mm plastic (airsoft) BBs .32 kalibar puščani metak
327 8 mm 0.327 in, 8.30 mm 8_mm_Lebel 8x51 mm R (ex 8x50 mm R)
338 8.6 mm 0.338 in .338 Lapua, .338 Norma Magnum, .338 Winchester Magnum, .338-378 Weatherby Magnum C14 Timberwolf (Kanadska vojska)
355 9 mm 0.355 in 9mm Luger, 9×19mm Parabellum, 9mm Ultra, 9mm Bayard Long, 9mm Browning Long, 9mm Mauser, 9mm Winchester Magnum, 9mm Glisenti, 9 × 21mm, 9 × 23mm Winchester, 9mm Mi-Bullet, 9mm Steyr, .356 Team Smith & Wesson, 9mm Federal, 9mm × 25mm Dillon, 9mm Action Express, .357 SIG.
356 9 mm 0.356 in .380 ACP (9mm Short), 9×56mm Mannlicher–Schoenauer, 9mm × 57mm Mauser
357 9 mm 0.357 in .38 Super, .38 Special, .357 Magnum, .35 Remington Patrone za pištolje poznate kao „38” su .357 kalibar. Generalno .357 za revolvere i puške, .355 u autoloderima
363 9 mm 0.363 in 9×18mm Makarov
365 9.3 mm 0.365 in 9.3×62mm, 9.3×64mm Brenneke, 9.3×72mmR, 9.3×74mmR
375 9.5 mm 0.375 in, 9.53 mm .375 H&H Magnum, 9.5×57mm Mannlicher–Schönauer (.375 Rimless Nitro Express (RNE) × 2¼)
40 10 mm 0.400 in .40 S&W, 10mm Auto
44 10.9 mm 0.429 in .444 Marlin, .44 S&W Russian, .44 S&W Special, .44 Remington Magnum, .44 Auto Mag, .440 Cor-Bon, .44/454 JDJ Woodswalker
45 11.43 mm 0.451–0.454 in .45 ACP, .45 GAP, .454 Casull, .45 Long Colt, .455 Webley, .45 Schofield, .460 S&W Magnum Prečnik metka zavisi od vrste / materijala metka. Obično 0.451 inča za metke pune metalne čaure i 0.454 inča za olovne metke.
50 12.7 mm 0.510 in, 12.95 mm .50 BMG, .50 Action Express, 12.7×108mm, .500 S&W Magnum, .50 Beowulf M2 Brauning mitraljez i drugi teški mitraljezi, puške velikog dometa koje su tipizovane po Baretovim produktima. Dezert igl pištolj .

Reference uredi

  1. ^ Brown, Edmund G. (2009). Handgun Safety Certificate. West Sacramento, California: California Department of Justice. str. 52. 
  2. ^ a b v Barnes, Frank C. (2016). Woodard, W. Todd, ur. Cartridges of the World: A Complete and Illustrated Reference for More than 1500 Cartridges (15th izd.). Iola, Wis.: Krause Publications. str. 9. ISBN 978-1440246425. OCLC 934886116. 
  3. ^ Barnes, Frank C. (1997) [1965]. McPherson, M. L., ur. Cartridges of the World  (8th izd.). DBI Books. str. 8–12. ISBN 0-87349-178-5. 
  4. ^ Van Zwoll, Wayne (2011). Shooter's bible guide to rifle ballistics. Skyhorse Publishing. str. 18. ISBN 978-1-61608-224-6. 
  5. ^ Barnes, Frank C. (2016). Woodard, W. Todd, ur. Cartridges of the World: A Complete and Illustrated Reference for More than 1500 Cartridges (15th izd.). Iola, Wis.: Krause Publications. str. 670. ISBN 978-1440246425. OCLC 934886116. 
  6. ^ Accurate (2000). Accurate Smokeless Powders Loading Guide (Number Two (Revised) izd.). Prescott, AZ: Wolfe Publishing. str. 392. barcode 94794 00200. 
  7. ^ „Pistol and Rifle Lead Bullets”. Arhivirano iz originala 05. 10. 2020. g. Pristupljeno 27. 02. 2021. 
  8. ^ „Rifle Bullets”. Arhivirano iz originala 05. 10. 2020. g. Pristupljeno 27. 02. 2021. 
  9. ^ „LeadSafe Total Copper Jacket ("TCJ") Bullet List”. Arhivirano iz originala 1999-02-18. g. Pristupljeno 2007-12-05. 
  10. ^ Frank C Barnes (2015). Cartridges of the World (14th izd.). Gun Digest Books. 

Literatura uredi

Spoljašnje veze uredi

 
Kalibar na Vikimedijinoj ostavi.
Preuzeto iz „https://sr.wikipedia.org/w/index.php?title=Калибар&oldid=25913678”