Kampala
Kampala (engl. Kampala)[1][2][1][3] je glavni grad Ugande i sa 1.650.800 stanovnika (2019) njen najveći grad. Nalazi se u distriktu Kampala na 1,189 m nadmorske visine.
| Kampala engl. Kampala | |
|---|---|
 Pogled na grad | |
| Administrativni podaci | |
| Država |  Uganda |
| Region | Centralna Uganda |
| Distrikt | Distrikt Kampala |
| Stanovništvo | |
| Stanovništvo | |
| — 2019. | 1.650.800 |
| — gustina | 8.734,39 st./km2 |
| Geografske karakteristike | |
| Koordinate | 0° 11′ S; 32° 20′ I / 0.18° S; 32.34° I |
| Aps. visina | 1190 m |
| Površina | 189 km2 |
  Kampala Kampala na karti Ugande | |
| Veb-sajt | |
| http://www.kcca.go.ug/ | |
Pre dolaska Britanaca kralj Bagunda je izabrao oblast koja će postati Kampala za svoje omiljeno lovište. Oblast se sastojala od brojnih brda i močvara i u njemu su živele brojne vrste antilopa, među kojim impale. Po svom dolasku Britanci su promenili ime regiona u brda impala. Na Bugandskom to daje Kasozi Ka Mpala, tako da kad bi kralj otišao u lov narod bi reka kralj je otišao u Ka'mpalu. Ime Kampala se pojavilo.
Moderni grad je nastao oko tvrđave koju je izgradio Frederik Lugard 1890. za Brttansku Istočnoafričku Kompaniju. Godine 1962, Kampala je zamenila Entebe kao glavni grad. Veliki deo grada je uništen posle rata sa Tanzanijom 1978. i 1979. kada je zbačen Idi Amin i posle građanskog rata koji je usledio. Kampala se nalazi u centru države nedaleko od Viktorijinog jezera. Grad je podeljen u pet četvrti: Kavempe na severu, Rubaga na istoku, Centar, Makindi na istoku i Nakava na jugu. Kao i mnogi gradovi Mampala je izgrađena na sedam brda, mada to nije potpuno tačno. Prvo brdo je Kasubi, koje je istorijski važno. Drugo brdo je Mengo, na njemu se nalazi kraljevska palata u kojoj se sada nalazi sud. Treće brdo je Kibuli, na kome se nalazi džamija. Četvrto brdo je Namirembe, na kome se nalazi protestantska katedrala. Peto brdo je Rubaga, na njemu se nalazi katolička katedrala. Šesto brdo je Nsambia, na kome se nalazi bolnica Nsambia. sedmo brdo je Kampala, po kome grad nosi ime i gde se nalaze ruševine Lugardove tvrđave.
U 2015. godini ovo gradsko područje generisalo je procenjeni nominalni BDP od 13,80221 milijardi dolara (konstantni američki dolar iz 2011. godine),[4] što je bilo više od polovine Ugandskog BDP-a za tu godinu, što ukazuje na značaj Kampale za Ugandsku privredu.
Kampala je među najbrže rastućim gradovima u Africi, sa godišnjom stopom rasta stanovništva od 4,03 procenta,[5] po izjavi gradonačelnika grada. Merser (konsultantska firma sa sedištem u Njujorku) redovno rangira Kampalu kao najbolji grad istočne Afrike za život,[6][7] ispred Najrobija i Kigalija.
Geografija uredi
Kampala leži na nekoliko brda, svega par kilometara od obala Viktorijinog jezera, na nadmorskoj visini od 1190 m[8] na jugu Ugande. Sedam značajnih brda Kampale su Kasubi (prestolnica Kraljevstva Buganda), Mengo (sediše parlamenta), Kibuli (džamija Kibuli), Namirembe (anglikanska katedrala), Lubaga (katolička katedrala Rubaga), Nsambija i Kampala (ili Stara Kampala).
Klima uredi
Kampala ima ekvatorsku klimu po Kepenovoj klasifikaciji klime, ali zbog zbog toga što leži na nadmorskoj visini od 1190 m[8] ima relativno umerenu klimu, za razliku od od drugih krajeva u istom klimatskom području. Najtopliji mesec je januar kad je prosečno oko 28 °C. Drugi aspekt klimatskih prilika u Kampali su dve kišne sezone. Duža traje od augusta do decembra, a kraća od februara do juna, tad padne znatno više kiše, a najviše u aprilu, prosečno oko 175 mm.
| Klima Kampale | |||||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Pokazatelj \ Mesec | Jan. | Feb. | Mar. | Apr. | Maj | Jun | Jul | Avg. | Sep. | Okt. | Nov. | Dec. | God. |
| Apsolutni maksimum, °C (°F) | 33 (91) |
36 (97) |
33 (91) |
33 (91) |
29 (84) |
29 (84) |
29 (84) |
29 (84) |
31 (88) |
32 (90) |
32 (90) |
32 (90) |
36 (97) |
| Maksimum, °C (°F) | 28,6 (83,5) |
29,3 (84,7) |
28,7 (83,7) |
27,7 (81,9) |
27,3 (81,1) |
27,1 (80,8) |
26,9 (80,4) |
27,2 (81) |
27,9 (82,2) |
27,7 (81,9) |
27,4 (81,3) |
27,9 (82,2) |
27,8 (82) |
| Prosek, °C (°F) | 23,2 (73,8) |
23,7 (74,7) |
23,4 (74,1) |
22,9 (73,2) |
22,6 (72,7) |
22,4 (72,3) |
22,0 (71,6) |
22,2 (72) |
22,6 (72,7) |
22,6 (72,7) |
22,5 (72,5) |
22,7 (72,9) |
22,73 (72,93) |
| Minimum, °C (°F) | 17,7 (63,9) |
18,0 (64,4) |
18,1 (64,6) |
18,0 (64,4) |
17,9 (64,2) |
17,6 (63,7) |
17,1 (62,8) |
17,1 (62,8) |
17,2 (63) |
17,4 (63,3) |
17,5 (63,5) |
17,5 (63,5) |
17,6 (63,7) |
| Apsolutni minimum, °C (°F) | 12 (54) |
14 (57) |
13 (55) |
14 (57) |
15 (59) |
12 (54) |
12 (54) |
12 (54) |
13 (55) |
13 (55) |
14 (57) |
12 (54) |
12 (54) |
| Količina kiše, mm (in) | 68,4 (2,693) |
63,0 (2,48) |
131,5 (5,177) |
169,3 (6,665) |
117,5 (4,626) |
69,2 (2,724) |
63,1 (2,484) |
95,7 (3,768) |
108,4 (4,268) |
138,0 (5,433) |
148,7 (5,854) |
91,5 (3,602) |
1.264,3 (49,774) |
| Dani sa kišom (≥ 1.0 mm) | 4,8 | 5,1 | 9,5 | 12,2 | 10,9 | 6,3 | 4,7 | 6,7 | 8,6 | 9,1 | 8,4 | 7,4 | 93,7 |
| Relativna vlažnost, % | 66 | 68,5 | 73 | 78,5 | 80,5 | 78,5 | 77,5 | 77,5 | 75,5 | 73,5 | 73 | 71,5 | 74,5 |
| Sunčani sati — mesečni prosek | 155 | 170 | 155 | 120 | 124 | 180 | 186 | 155 | 150 | 155 | 150 | 124 | 1.824 |
| Izvor #1: World Meteorological Organization,[9] Climate-Data.org for mean temperatures[10] | |||||||||||||
| Izvor #2: BBC Weather[11] | |||||||||||||
Istorija uredi
Za istoriju grada značajna je bila 1891. kada je tadašnji kabaka (kralj) Kraljevstva Buganda smestio svoju prestolnicu na brda Rubaga i Mengo, gde se danas prostire Kampala.[12] Zbog toga je i kapetan Frederik Diltr Lagard, tadašnji predstavnik Britanske istočnoindijske kompanije odabrao 1890. susedno brdo Kampalu kao lokaciju za svoje utvrđenje i sedište kompanijine kolonije Ugande.[8] Lugardovo utvrđenje na brdu Kampala, oko kojeg se razvilo naselje, ostalo je prestolnica odnosno sedište administracije i nakon što je Uganda postala britanska kolonija sve do 1905. kada je preseljena u obližnji Entebbe na obali Viktorijinog jezera.
Kampala je 1949. dobila status grada, a od 1962. postala je glavni grad nezavisne Ugande.[8] Od tad je počeo ubrzani rast grada, koji je od gradića od 46.000 stanovnika izrastao u grad s preko milion stanovnika.
Znamenitosti uredi
Najveća znamenitost Kampale su Kasubi grobnice, okrugle slamnate grobnice njihovih kabaka (kraljevi Kraljevstva Buganda) sagrađene između 1881. i 1969. na istoimenom brdu Kasubi, koje su 1981. godine uvrštene u Uneskovu listu mesta svetske baštine u Africi.[13] Jedna od većih znamenitosti tog novog grada je i Muzej Ugande koji ima zbirke posvećene tradicionalnoj muzici, arheologiji i paleontologiji. Grad ima brojne verske objekte, od muslimanskih džamija, hinduističkih hramova do hrišćanskih crkava. Impresivna je bela Kibuli džamija, anglikanska katedrala Namirembe i crkva Rubaga, kao i rimokatolička katedrala sv. Petra.[8]
Stanovništvo uredi
U Kampali su ispočetka apsolutna većina bili pripadnici ugandskog naroda Baganda, oni su i danas većina, ali ne toliko dominantna, jer su se u grad naselili i pripadnici drugih plemena, kao i brojni Azijati i Evropljani.
| Godina | Stanovnika |
|---|---|
| Popis 1959 | 46 000 |
| Popis 1969 | 330 700 |
| Popis 1980 | 458 503 |
| Popis 1991 | 774 241 |
| Popis 2002 | 1 208 544 |
| Procena 2005 | 1 353 236 |
| Procena 2010 | 1 597 900[14] |
Privreda uredi
Kampala se nalazi u najplodnijem delu Ugande, u kojem se proizvode kafa, pamuk, čaj, duvan i šećerna trska. Kampala je i značajni industrijski centar, iako ne toliko važan kao obližnja Džindža (udaljena 64 km u pravcu severoistoka). U gradu ima dosta pogona prehrambene, metalne i drvoprerađivačke industrije i fabrika za montažu traktora. Kampala je sedište većine ugandskih velikih poduzeća, a grad je i trgovačko-finansijski centar cele regije smeštene oko Viktorijinog jezera.[8]
Kampala je i značajni obrazovni centar, u gradu deluje Univerzitet Makerere koji je dugi niz godina jedina institucija tog ranga u istočnoj Africi. Nastao je iz škole osnovane 1911. koja je 1922. postala tehnička škola, zatim 1949. viša škola (univerzitetski koledž), te 1970. nezavisni univerzitet.
Kampala je i važno transportno čvorište iz koje polazi većina cesta u ostale delove Ugande i susedne zemlje, preko grada ide željeznička linija od Kasesea za luku Mombasu u Keniji. Port Bel, udaljen 10 km istočno od centra grada, luka je Kampale na Viktorijinom jezeru. Grad deli međunarodni aerodrom sa susednim Entebeom, koji je udaljen 34 km jugozapadno.[8]
Saobraćaj uredi
Ovaj odeljak bi trebalo proširiti. Možete pomoći dodavanjem sadržaja. |
Partnerski gradovi uredi
Galerija uredi
-
Mengo palata -
Horizont Kampale -
Ulaz u zgradu parlamenta -
Spomenik koraka -
Grad Kampala noću -
Nacionalni stadion Nelson Mandela, dom nacionalnog fudbalskog tima, Uganda krejns -
Spomenik nezavisnosti -
Svetilište Namugongo mučenika -
Ugandski muzej -
Nacionalno pozorište
_04.JPG)
_02.JPG)
Reference uredi
- ^ a b „Kampala”. Collins English Dictionary. HarperCollins. Pristupljeno 2. 8. 2019.
- ^ „Kampala”. Oxford Dictionaries. Oxford University Press. Pristupljeno 2. 8. 2019.
- ^ „Kampala”. The American Heritage Dictionary of the English Language (5th izd.). Boston: Houghton Mifflin Harcourt. 2014. Pristupljeno 2. 8. 2019.
- ^ Wang, Xuantong; Rafa, Mickey; Moyer, Jonathan D.; Li, Jing; Scheer, Jennifer; Sutton, Paul (16. 1. 2019). „Estimation and Mapping of Sub-National GDP in Uganda Using NPP-VIIRS Imagery”. Remote Sensing (na jeziku: engleski). 11 (2): 163. Bibcode:2019RemS...11..163W. doi:10.3390/rs11020163
.
- ^ „City Mayors: World's fastest-growing urban areas (1)”. www.citymayors.com.
- ^ Muhindo, Clare (2016-02-26). „Kampala Ranked Best City In East Africa”. New Vision. Arhivirano iz originala 2019-08-27. g. Pristupljeno 2019-08-27.
- ^ „Quality of Living City Ranking”. mobilityexchange.mercer.com. Pristupljeno 2021-01-16.
- ^ a b v g d đ e „Kampala” (na jeziku: engleski). Encyclopædia Britannica. Pristupljeno 5. 1. 2012.
- ^ „World Weather Information Service: Kampala”. World Meteorological Organization. Pristupljeno 2019-08-27.
- ^ „Kampala Climate”. Climate-Data.org. Pristupljeno 2019-08-27.
- ^ „Kampala”. BBC Weather. Pristupljeno 2019-08-27.
- ^ „Kampala - History” (na jeziku: engleski). AFRICATRAVELLING.NET. Arhivirano iz originala 06. 06. 2010. g. Pristupljeno 5. 1. 2012.
- ^ „Kasubi Tombs” (na jeziku: engleski). Kabaka Foundation. Arhivirano iz originala 04. 03. 2012. g. Pristupljeno 5. 1. 2012.
- ^ „Uganda: Regions & Towns” (na jeziku: engleski). Citypopulationde. Pristupljeno 7. 5. 2011.
Literatura uredi
- David Parkin (1969). Neighbours and Nationals in an African City Ward. Routledge. ISBN 978-1-136-53248-1. (about Kampala)
- Noelle Watson, ur. (1996). „Kampala”. International Dictionary of Historic Places: Middle East and Africa. UK: Routledge. ISBN 1884964036.
- Kampala City Development Strategy, UN-HABITAT, 2003, Arhivirano iz originala 2014-09-13. g.
- Paul Tiyambe Zeleza; Dickson Eyoh, ur. (2003). „Kampala, Uganda”. Encyclopedia of Twentieth-Century African History. Routledge. ISBN 0415234794.
- David Kiyaga-Mulindwa (2004). „Kampala”. Ur.: Kevin Shillington. Encyclopedia of African History. Routledge. str. 731—2. ISBN 978-1-135-45670-2.
- Creole and Tribal Designs: Dar es Salaam and Kampala as Ethnic Cities in Coalescing Nation States, London: Crisis States Research Centre, 2008 — preko International Relations and Security Network
- T. Goodfellow (2010). “’The bastard child of nobody’? Anti-planning and the institutional crisis in Kampala”, Crisis Research Centre.
- S. Lwasa (2010). “Adapting urban areas in Africa to climate change: the case of Kampala”, Current Opinion in Environment and Sustainability, Vol. 2.
- Ari Nave (2010). „Kampala”. Ur.: Kwame Anthony Appiah and Henry Louis Gates. Encyclopedia of Africa. Oxford University Press. str. 630. ISBN 978-0-19-533770-9.
- Gordon Prain; et al., ur. (2010). African Urban Harvest: Agriculture in the Cities of Cameroon, Kenya and Uganda. Springer. ISBN 978-1-4419-6249-2. (Includes articles about Kampala)
- T. Goodfellow and K. Titeca. (2012). ‘Presidential intervention and the changing ‘politics of survival’ in Kampala’s informal economy’, Cities, Vol. 29 (4).
- Philip Briggs (2013). „Kampala”. Uganda. Bradt Travel Guides. str. 133+. ISBN 978-1-84162-467-9.
- Tom Goodfellow. ‘Urban planning in Africa and the politics of implementation: contrasting patterns of state intervention in Kampala and Kigali’, in: Arlt, V. and Macamo, E. and Obrist, B., (eds.) Living the City. Zurich: Lit Verlag, 2013.
- E.N. Sabiiti; C.B. Katongole (2014). „Urban Agriculture: a Response to the Food Supply Crisis in Kampala City, Uganda”. Ur.: Basant Maheshwari. Security of Water, Food, Energy and Liveability of Cities: Challenges and Opportunities for Peri-Urban Futures. Springer. str. 233+. ISBN 978-94-017-8878-6.
Spoljašnje veze uredi
- Zvanični veb-sajt
- Musinguzi, Bamuturaki (2016-01-29). „Kampala now mapping its historical buildings”. The East African. Pristupljeno 2019-08-26.
- Google (10. 8. 2019), „Kampala” (Mapa), Google Maps, Google, Pristupljeno 10. 8. 2019
