Logor Aradska tvrđava

Logor Aradska tvrđava (nem. Kaiserliches und Königliches Internirungs Lager in Arad) se nalazi u gradu Aradu, današnja Rumunija. U Aradskoj tvrđavi je 1914. godine po nalogu austrougarskih vlasti osnovan logor, koji je prevashodno namenjen za Srbe prognane sa prostora austrougarske provincije Bosne i Hercegovine, zatim iz Kraljevine Srbije i ostalih srpskih krajeva. Među zarobljenima je bio i mali broj Rusa i drugih. U logoru je mučenički stradalo preko 4.317 zarobljenika.[1]

Logor
Aradska tvrđava
Koncentracioni logor
Logor Aradska tvrđava na karti Rumunije
Logor Aradska tvrđava
Koordinate46° 11′ 00″ S; 21° 19′ 00″ I / 46.183333° S; 21.316667° I / 46.183333; 21.316667
MestoArad
Pod kontrolom Austrougarska
Postojao10. avgust 1914-1918
Broj zatvorenika11.000-15.000
Broj žrtava4.317

Istorija logora

uredi

Od početka rata Austrougaske monarhije protiv Srbije u Prvom svetskom ratu, pri zloglasnom pohodu na srpska sela i gradove, počelo je i nemilosrdno proganjanje civila i zarobljenih vojnika u koncentracione logore širom Austrougarske monarhije, pa i u logor Aradska tvrđava.

Po svedočenju očevidaca i preživelih logoraša logor Aradska tvrđava je bio pravi pakao za internirane ljude. Logoraši su živeli u nemogućim uslovima, memljivim podzemnim hodnicima i prostorijama, svuda se osećao smrad. Zimi su se smrzavali. Usled očajnih životnih uslova, i usled izgađivanja, izbijale su razne zarazne bolesti, pegavi tifus, masovno oboljevanje od tuberkuloze, usled čega je dnevno umiralo nekoliko desetina ljudi svih uzrasta, dece, žena, odraslih.

Logor u Aradskoj tvrđavi je bio oličenje srpske patnje i stradanja. Velika su zlostavljanja činjena bez obzira na uzrast interniraca, mučili su ih žeđu, tukli su ih do smrti, stavljali u okove, žene silovali.

Rumunski lekar dr Branduša, koji je bio u prilici da vidi šta se u logoru događa pričao je svom prijatelju advokatu Štefanu Čičo Popu, poslaniku u mađarskom parlamentu: „Gospodine poslaniče, ovo nije logor, ovo je pakao! Prvo što sam video i upamtio to je mrtva majka sa živim detetom u naručju. To se ne da opisati“. Usled takvog tretmana samo za prvih sedam meseci, od avgusta 1914. pa do marta 1915. umrlo je 1772 internirca.

Ne zna se tačno koliko je zarobljenih Srba prošlo kroz logor u Aradskoj tvrđavi od 1914-1918. godine, ali po nekim informacijama objavljeniih u aradskom zborniku Ziridava br. 10. iz 1978. godine se kaže: „Godine 1915. poslanik Štefan Čičo Pop intervenisao je u mađarskom parlamentu i kod vlade u odbranu petnaest hiljada Srba koje je zarobila austrougarska vojska početkom rata i internirala u Aradsku tvrđavu, i kojima je pretila opasnost od potpunog istrebljenja, osobito posle izbijanja epidemije pegavog tifusa“. To je bilo stanje krajem 1915. godine. Prema podacima Srpske pravoslavne crkve i srpske crkve Sv. apostola Petra i Pavla u Aradu, iz 1925. godine, pominje se oko 4317 Srba interniraca koji su umrli od 1914-1918 u Aradu.

Nekoliko stotina interiraca pomrlo je od sredine 1914. do početka 1915. i sahranjeni su na gradskom groblju „Pomenirea“. To mesto je obeleženo i postoji mali spomenik. Drugo internirsko groblje se nalazi pored tvrđave, na obali Moriša, tu je masovna grobnica oko 4000 srpskih stradalnika, to mesto je zapušteno i do danas nije obeleženo.

Reference

uredi
  1. ^ Mirčeta Vemić - Pomor Srba ratnih zarobljenika i interniranih civila u austrougarskim logorima za vreme Prvog svetskog rata 1914-1918[1]

Literartura

uredi
  • Aradska tvrđava, logor za isrebljenje Srba (1914—1918), autori: Božidar Panić, Miloš Kristea, Sima Žarkov, Andrej Kačora. Požarevac, izdanje 2007. godine.

Spoljašnje veze

uredi