Manastir Gorioč

Manastir Gorioč
Manastir Gorioč
	Crkva Sv. Nikole
Opšte informacije
Mesto	Istok
Opština	Opština Istok
Država	Srbija
Vrsta spomenika	manastir
Vreme nastanka	13. vek
Tip kulturnog dobra	Spomenik kulture od izuzetnog značaja
Nadležna ustanova za zaštitu	Pokrajinski zavod za zaštitu spomenika kulture Kosova i Metohije

Manastir Gorioč je metoh manastira Visoki Dečani i nalazi se na uzvišenju Bela Stena, severozapadno od gradića Istoka, na Kosovu i Metohiji. Manastir u okviru svog kompleksa ima crkvu Sv. Nikola, manastirski konak i zvonik.

Manastir pripada Eparhiji raško-prizrenskoj Srpske pravoslavne crkve i predstavlja nepokretno kulturno dobro kao spomenik kulture od izuzetnog značaja Starešina manastira od 2020. do 2023. godine bila je igumanija mati Marta (Šibalić).^[1]^[2]

Arhimandrit Sava Krivokuća obnovio je manastir Gorioč, dozidao je staroj crkvi pripratu sa zvonikom. Podigao je i nov, lep konak, a u vezi s manastirskom portom podigao je lepu štalu za krave i na spratu dve-tri sobe. Kamenitu portu izravnao je i nasuo zemljom pa zasejao travom. Povezao je crkvu sa konakom lepom popločanom stazom. Tako je nekadašnji dečanski metoh Gorioč dobio novi izgled zahvaljujući ocu arhimandritu Savi.

Manastir Gorioč je ženski manastir.

Predanje uredi

Po narodnom predanju sagradio ga je Sv. Kralj Stefan Dečanski i posvetio Sv. Nikoli u znak zahvalnosti za isceljenje svojih „ogorjelih“ očiju, po čemu je manastir i dobio ime (gore oči – Gorioč).^[3]

Prošlost manastira uredi

Stara crkva Sv. Nikole u Gorioču, iz 14. veka, nije sačuvana, a na njenim temeljima je obnavljana u XVI i XVIII veku kao i početkom XX veka. Reč je o jednostavnoj, jednobrodnoj crkvi u kojoj se čuva 11 ikona slikanih u XVI, XVII i XVIII veku. Ostale građevine u manastiru: konak, zvonik i česma sagrađeni su kasnije.

U manastiru se čuvala i biblioteka srednjovekovnih knjiga, sa vrednim rukopisima iz XIV i XV veka, što je zabeležio ruski putopisac, konzul i istoričar A. Gilferding sredinom XIX veka - 1856. godine, kada je neke od knjiga iz manastirske biblioteke poneo sa sobom u Rusiju. Ove knjige se danas čuvaju u Biblioteci grada Petersburga.

U toku Drugog svetskog rata, albanski nacisti koristili su crkvu kao zatvor i u njoj mučili zatvorene Srbe.

Nakon rata 1999. sa povlačenjem srpskih snaga bezbednosti i dolaskom međunarodnih snaga, manastir spada pod zaštitu Španskog KFORa, a od decembra 2010. ga čuvaju pripadnici Kosovske policije.