Википедија

Manastir Rajinovac

објекат и непокретно културно добро у градској општини Гроцка, Србија

Manastir Rajinovac se nalazi u Begaljici, nadomak Grocke. Crkva manastira posvećena je Rođenju Bogorodice (Maloj Gospojini), ubraja se u spomenike kulture od velikog značaja.[1][2] Manastir pripada Arhiepiskopiji beogradsko-karlovačkoj Srpske pravoslavne crkve.

Manastir Rajinovac
Opšte informacije
MestoBegaljica
OpštinaGrocka (Beograd)
Država Srbija
Vreme nastanka1528.
Tip kulturnog dobraSpomenik kulture od velikog značaja
VlasnikSrpska pravoslavna crkva
Nadležna ustanova za zaštituZavod za zaštitu spomenika kulture
beogradskonasledje.rs

Istorija uredi

Prvi put se pominje u turskom popisu u 16. veku, tačnije 1528. godine kao manastir Sveti Rajko.

Prvobitna manastirska crkva nije sačuvana, i od tog perioda više puta je rušena i obnavljana. Godine 1723. izvesni Stojan trgovac iz Budima je ostavio testamentom manastiru Rajinovcu 6 f.[3] Iguman rakovički Visarion je takođe u svom testamentu iz 1730. godine pomenuo manastir. Testamentom iz 1724. godine i beogradski trgovac Stojan Kuzmanović ostavlja Rajinovcu prilog.[4] Popisom Beogradske mitropolije iz 1732. godine, crkva se opisuje kao brvnara.

Prva opsežna obnova manastira preduzeta je 1793. godine trudom oberkneza Stevana Andrejića Palalije, kada nastaje crkva kao jednobrodna građevina, koja je sačuvana do danas. Putopisac Joakim Vujić je 1827. godine prepisao manastirski zapis koji se odnosi na 1793. godinu. Pored kneza Stefana Dmitra Stefanovića bila je to velika zasluga i arhimandrita Gerasima Studeničanina i jeromonaha Meletija.[5] U Beogradu su se tokom austrijsko-turskog rata nalazili izbegli kaluđeri iz Studenice, i oni su obnovili manastir Rajinovac, pri čemu je jeromonah Gerasim (ili Vasilije?) ostao da živi u tom manastiru.

Manastir se ne pominje između 1836-1839. godine. Druga velika obnova trajala je od 1833. godine do 1839. godine, kada je po odluci kneza Miloša skupljan prilog za obnovu. Prepravkama vršenim 1920. godine, bitno je izmenjen izgled crkvene građevine, tako da je srušena priprata i oba kubeta, zazidan južni zid i dozidani potporni zidovi sa južne i severne strane.

Letopis manastirski uredi

Godine 1791. donete su u manastir mošti Sv. Stevana Prvovenčanog, koji su kaluđeri poneli želeći da ih zaštite od turskog skrnavljenja. Stigle su iz manastira Vojlovice i nastavile svoj put do manastira Studenice.[6]

Za vreme austrijske uprave u Srbiji 1717-1739. godine pominje se manastirska škola u Rajinovcu.[7]

Pominje se 1867. godine tradicionalni narodni sabor kod manastira o crkvenom prazniku Mala Gospojina. manastirsku nuriju (parohiju) činila su 1864. godine okolna mesta: Umčari (sa 130 domova), Dražanj (67), Begaljica (115), Pudarci (67) i Kamen do (sa 55). Ukupno je popisano tada u parohiji 434 pravoslavne kuće. Tri okolna sela, Begarica, Podarač i Kamendol su 1893. godine tražila od Narodne skupštine da potpadnu pod manastirsku parohiju. Godine 1864. manastir je imao gotovinu od 11.090 groša i 4 pare.[8]

Manastir Rajinovac je 1898. godine godine imao status: "manastir III reda". Starešina je bio jeromonah Jeronim, a od kaluđera je tu samo još jeromonah Simeun.[9] Prethodne 1897. godine iguman je bio otac Melentije, poznat po bavljenju voćarstvom i kalemarstvom. Manastir ima bogato imanje sa šumom, voćnjakom, stočnim blagom. Kaluđeri su sa puškama čuvali imanje od uzurpatora. Godine 1915. je jedan mladić bio ubijen tokom nezakonite seče manastirskog luga.

Kada je 1912. godine objavljen Prvi balkanski rat, starešina manastira arhimandrit Miron Janković je dobrovoljno mobilisan. Postao je vojni sveštenik; protojerej Dunavske divizije. Sa tom divizijom drugog poziva je prvo bio na Kumanovu, pa Kosovu da bi stigao pod Jedrene.[10] U manastiru su ratne 1915. godine ostali kaluđeri Janićije i Pajsije.

U manastiru je avgusta 2019. sahranjen Gordan Mihić. Igumanija manastira do 27. avgusta 2019. bila je Minodora Tomić.[11]

Arhitektura uredi

Manastirska crkva je izdužena građevina sa jednim brodom sa jednom širokom polukružnom oltarskom apsidom na istočnoj strani i dve bočne pevnice. Zidana je od lomljenog i tesanog kamena krečnjaka i peščara. Pošto su zidovi starijeg dela crkve (naosa) napukli, spolja su izgrađeni kontrafori koji podupiru južnu i severnu fasadu. Unutrašnjost crkve podeljena je na četiri traveja pomoću plitkih pilastera.

Ikonostas uredi

Ikonostas je novije izrade, donet je iz kapele Vojne bolnice u Beogradu, 1952. godine. Jednostavan po konstruktivnom sklopu i obliku dekorativni elementi rađeni su u duhu neoklasicizma. Njegove delove čine ikone nastale u različitim periodima i različitih slikarskih kvaliteta. Jedan deo ikona je nastao u 19. veku, dok je veći deo nastao krajem 19. i početkom 20. veka.

U okviru manastirskog kompleksa nalaze se i manja zvonara, novi konak, česma i grob kneza Stevana Andrejića Palalije i njegovog sina Riste. Obor-knez begaljički Palalija, koji je obnovio manastirsku bogomolju, posekli su Turci već 1804. godine, tokom "Seče knezova". Spomen-ploču mu je postavio na istočni spoljni zid hrama 1804. godine izvesni Mija Janković.

Pominje se početkom 20. veka ikona "Vaznesenje Hristovo" (sa potpisom) koju je naslikao 1885. godine slikar Milan Stefanović.[12] Ikona Presvete Bogorodice Rajinovačke pomaže ženama nerotkinjama da postanu bremenite.

Galerija uredi

Vidi još uredi

Izvori uredi

  1. ^ * „Manastir Rajinovac — Spomenici kulture u Srbiji”. SANU. 
  2. ^ Zavod za zaštitu spomenika grada Beograda
  3. ^ "Glasnik Društva srpske slovesnosti", Beograd 1875.
  4. ^ "Glasnik Srpske pravoslavne crkve", Beograd 2007.
  5. ^ "Glasnik Srbskog učenog društva", Beograd 1867.
  6. ^ "Pravda", Beograd 29. oktobar 1933.
  7. ^ "Beogradske opštinske novine", Beograd 1930.
  8. ^ "Glasnik Srpskog učenog društva", Beograd 1867.
  9. ^ "Državni kalendar Kraljevine Srbije", Beograd 1898.
  10. ^ "Balkanski rat u slici i reči", Beograd 1913.
  11. ^ „Usnula u Gospodu igumanija Minodora (Tomić)”. SPC. 27. 8. 2019. Arhivirano iz originala 27. 08. 2019. g. Pristupljeno 28. 8. 2019. 
  12. ^ "Srpski sion", Sremski Karlovci 1902.

Spoljašnje veze uredi

Preuzeto iz „https://sr.wikipedia.org/w/index.php?title=Манастир_Рајиновац&oldid=27422031”