Milan Rešetar
Milan vitez Rešetar (Dubrovnik, 1. februar 1860 — Firenca, 14. januar 1942) [1]bio je srpski filolog iz Dubrovnika, i jedan od poznatijih predstavnika dubrovačkih Srba rimokatoličke veroispovesti.[2] Bio je vitez[3] a tu titulu je nasledio od oca.
| Milan Rešetar | |
|---|---|
 Milan Rešetar 1904. | |
| Lični podaci | |
| Datum rođenja | 1. februar 1860. |
| Mesto rođenja | Dubrovnik, Austrijsko carstvo |
| Datum smrti | 14. januar 1942. (81 god.) |
| Mesto smrti | Firenca, Kraljevina Italija |
Porodica uredi
Potiče iz stare ugledne konavljanske porodice Rešetarović sa Čilipa. Pradeda Božo je promenio porodično prezime u Rešetar. Deda Pero se nastanio u Dubrovniku, a svoja dva sina je dao na školovanje. Stariji sin Božo je postao katolički sveštenik, a mlađi Pavo izučio je za pravnika. Otac Milanov Pavo Rešetar je zauzimao važne položaje u Dubrovniku u drugoj polovini 19. veka. On je 1875. godine bio dubrovački sreski načelnik i dvorski savetnik a, također, i prvi čovek iz naroda koji je živeo u dubrovačkom kneževom dvoru. Rešetarov dvor je „ponarodnjen” od kada je u njemu proslavljen Badnji dan.[4]
Biografija uredi
Rođen je 1860. godine u Dubrovniku od oca Pava Rešetara, državnog zvaničnika. Osnovnu školu i gimnaziju je Milan završio u rodnom Dubrovniku, a slovensku i klasičnu filologiju u Beču i Gracu.[1] Doktorirao je 1889. godine u Gracu, sa svojom tezom o "čakavštini".[1] Od 1880. godine nastanio se u Trstu gde je živeo i brat Pero. Radio je potom kao profesor gimnazije u Kopru, Zadru i Splitu između 1882-1891. godine. [1]Imenovan je 1891. godine po predlogu Vatroslava Jagića za urednika hrvatskog izdanja državnih zakona u Ministarstvu unutrašnjih dela u Beču. Na osnovu studije Dubrovačka dokumenta od XIII-XV veka (nem. Die ragusanischen Urkunden des XIII-XV Jahrhunderts) 1895. godine postaje docent slovenske filologije na Filozofskom fakultetu u Beču. Imenovan je 1903. godine u Beču za vanrednog profesora slavistike.[5] Po odlasku u penziju njegovog tasta Jagića 1908, on preuzima katedru redovnog profesora na tom fakultetu. Izgubio je posao 1919. godine jer nije bio Nemac, pa se preselio u novu jugoslovensku kraljevinu. Od 1919. radi na Filozofskom fakultetu u Zagrebu, gde je penzionisan 1928. Od 1896. godine bio je član Jugoslavenske akademije znanosti i umjetnosti u Zagrebu. Poslednje godine svog života provodi u Firenci, ne prestajući se baviti naučnim radom. Tamo je došao na svoju molbu (1933) da bi bio honorarni konzul Kraljevine Jugoslavije, ali se razboleo pa se nije mogao primiti položaja.
Umro je u Firenci 14. januara 1942. godine. Bio je 1892. godine oženjen Stankom rođ. Jagić (umrla 1949), kćerkom poznatog klasičnog filologa Vatroslava Jagića. U braku su imali dvoje dece, Dušana i Jelku. Godine 1965. preneti su im posmrtni ostaci i sahranjeni u zajedničkoj grobnici u Dubrovniku.
Naučni rad uredi
Posebno su značajne njegove studije iz dijalektologije i istorije srpskog jezika. Njegova dalekosežna rasprava - doktorat bila je "Čakavština i njihova bivša i sadašnja granica" (1889). Od dijalektoloških radova poseban značaj imaju studije, Štokavski dijalekat (Der štokavische Dialekt, Beč 1907), Srpskohrvatski akcenat jugozapadnih govora (nem. Die serbokroatische Betonung südwestlicher Mundarten, Beč 1900). Posmrtno su u Beogradu objavljene njegove studije Najstariji dubrovački govor 1951. i Najstarija dubrovačka proza 1952. u Beogradu.
Za istoriju srpskog jezika dragocena su njegova izdanja starih spomenika, i to: Zadarski i Ranjinin lekcionar objavljen u Zagrebu 1894, Libro od mnozijeh razloga: Dubrovački ćirilski zbornik od g. 1520 objavljeno u Beogradu 1926, Dva dubrovačka jezična spomenika iz 16. veka objavljeno u Beogradu 1938. godine. Još od 1890. godine studiozno bavio se Njegoševim "Gorskim vijencem" iz čega je pristekla knjiga, izdata 1891. godine u Zagrebu. Osim toga, stekao je zasluge za kritička izdanja dubrovačkih pisaca Marina Držića 1930, Šiška Menčetića i Džore Držića 1937, te Dživa Gundulića 1938. godine.
Dr Milan vitez Rešetar je bio dopisni (inostrani) član SKA - Filozofskih nauka u Beogradu od 1897. godine.[6] U svojoj pristupnoj besedi (kao pravog člana) Srpskoj kraljevskoj akademiji, održanoj marta 1941. godine,[7] pod nazivom "Najstariji dubrovački govor",[8] sagledao je srpstvo Dubrovnik sa akademskog nivoa. On je tako pred kraj svog života a u kontekstu nadolazećeg raspada Kraljevine Jugoslavije, Milan Rešetar nedvosmisleno iznosi svoj pogled na jezik Dubrovnika i dubrovačke pisane zaostavštine, podvlačeći: Meni su Srbi i Hrvati jedan narod pod dva imena, pa mi je zato Dubrovnik srpski i hrvatski. Ali ko dijeli srpsko od hrvatskoga mora priznati da je Dubrovnik po jeziku uvijek bio srpski. Kada je 2. oktobra 1905. godine osnovan Beogradski univerzitet, čestitku je poslao iz Beča, profesor Milan Rešetar: Od sveg srca čestitam današnji dan, želeći da sjajno prosija nova prosvetna zvezda u Srpstvu.[9]
Galerija uredi
-
Spomen ploča na grobu Milana Rešetara, Dubrovnik -
Grob Milana Rešetara i njegove supruge, Dubrovnik -
Naslovna strana Primorskih lekcionara XV vijeka (Zagreb, 1898)
Reference uredi
- ^ a b v g Milisavac, Živan, ur. (1984). Jugoslovenski književni leksikon (2. izd.). Novi Sad: Matica srpska. str. 707.
- ^ „Srbi katolici na Primorju od ujedinjenja do Aprilskog rata“, Saša Nedeljković Arhivirano na sajtu Wayback Machine (3. mart 2012), Pristupljeno 13. 4. 2013.
- ^ Maria Rita Leto: "Milan Rešetar", Zagreb 1989.
- ^ http://muzejsrpskogjezika.fil.bg.ac.rs/srpski-molitvenik-spomenica-milanu-resetaru/,
- ^ "Srđ", Dubrovnik 1903.
- ^ "Državni kalendar Kraljevine Srbije", Beograd 1898.
- ^ "Politika", 8. mart 1941
- ^ "Vreme", Beograd 6. mart 1941.
- ^ "Narodni student", Beograd 27. novembra 1950.
