Milicija SFRJ
Ovaj članak sadrži spisak literature (štampane izvore i/ili veb-sajtove) korišćene za njegovu izradu, ali njegovi izvori nisu najjasniji zato što ima premalo izvora koji su uneti u sam tekst. Molimo vas da poboljšate ovaj članak tako što ćete dodati još izvora u sam tekst (inlajn referenci). |
Milicija Socijalističke Federativne Republike Jugoslavije je bio organ Saveznog sekretarijata unutrašnjih poslova društveno-političkih zajednica Socijalističke Federativne Republike Jugoslavije zadužen za očuvanje unutrašnjeg reda i mira.
.svg) MILICIJA SFR JUGOSLAVIJE |
Milicija SFRJ je osnovana u toku Narodnooslobodilačke borbe na oslobođenim i poluoslobođenim područjima pri Narodnooslobodilačkim odborima ili komandama mjesta. Tokom Drugog svjetskog rata bila je poznata pod različitim nazivima: Partizanska straža, Seoska straža, Narodna zaštita i dr. Od 1944. godine nosila je naziv Narodna milicija, a od 1966. Milicija. Zadatak Milicije je bio da neposredno štiti živote i ličnu slobodu građana, društvenu i ličnu imovinu, održava javni red i mir, javnu sigurnost, spriječava narušavanje javnog poretka, otkriva krivična dijela i njihove izvršioce, te osigurava izvršenje drugih poslova određenih zakonom ili propisima donijetim na osnovu zakona SFRJ. Milicija je bila naoružana i opremljena potrebnim tehničkim sredstvima i uniformama. Organizacija milicije i odgovornost njenih radnika je bila usklađena sa društvenim samoupravljanjem.[1] Za razliku od Oružanih snaga SFRJ, čija je organizacija i nadležnost bila na teritoriji SFRJ, milicija je bila organizovana decentralizovano, na teritorijalnom principu.[2] Milicija je bila organizovana u organizacijsko-formacijske jedinice: odjeljenja, stanice, vodovi, čete, bataljoni, odredi i brigade. Milicija je u miru usko sarađivala sa organima i jedinicama Jugoslovenske narodne armije i Vojne policije JNA. U slučaju rata milicija je bila dio Teritorijalne odbrane Oružanih snaga SFRJ.[1]
Istorija uredi
Odjeljenje za zaštitu naroda formirano je 13. maja 1944. godine, a u avgustu iste godine od pripadnika Narodnooslobodilačke vojske i partizanskih odreda Jugoslavije formiran je Korpus narodne odbrane Jugoslavije, koji je predstavljao operativne jedinice OZN-e. Dan bezbjednosti je sve do raspada SFRJ obilježavan 13. maja.[2]
Neposredno poslije oslobođenja Beograda, počela je obuka prvih pripadnika Narodne milicije. U početku, milicionari su obavljali isključivo patrolnu, stražarsku i sprovodničku službu, dok su objekte i ustanove obezbjeđivali pripadnici KNOJ-a i Jugoslovenske armije. Prvi milicionari nisu imali istu uniformu, a razlikovali su se samo po traci u vidu zastave SFRJ, sa petokrakom i slovima NM.[2]
Ustavom iz 1946. godine, u sklopu Opšte-saveznog ministarstva unutrašnjih poslova ustanovljene su Uprava narodne milicije, Komanda narodne milicije, Uprava javne bezbjednosti i Uprava državne bezbjednosti. UDBA je nastala prevođenjem dijelova OZN iz JA u Opšte-savezni MUP. Zadržano je vojno organizovanje, jednoliko uniformisanje i činovi. Ustavne reforme iz 1953. godine dovele su do bitnih promjena. Umjesto postojećih ministarstava formirani su sekretarijati: Savezni sekretarijat unutrašnjih poslova i Republički sekretarijati za unutrašnje poslove. U okviru demilitarizacije Saveznog sekretarijata, UDBA je prestala da bude vojno organizovana, uniformisana služba, a njene operativne snage KNOJ, ukinute su, te su zadatke KNOJ-a podijelile granične jedinice JNA i Narodne milicije. U Narodnoj miliciji su zadržani činovi čije je označavanje promjenjeno, milicionarima je dozvoljeno da van službe nose civilna odjela, a uvedeni su službeni brojevi na niklovanoj pafti opasača. Oprema i naoružanje bili su veoma šaroliki, jer je milicija bila opremljena trofejnim oružjem ili opremom iz savezničke pomoći.[2]
Sve izraženija decentralizacija dovela je do nove reorganizacije službe 1956. godine donošenjem prvog Zakona o organima unutrašnjih poslova. Veliki dio poslova prenjet je u nadležnost republika i administrativno-teritorijalnih jedinica. Ustavnim promjenama 1963. godine i Osnovnim zakonom o službi unutrašnjih poslova iz 1964. godine, nastavljena je decentralizacija, a osnovni organi unutrašnjih poslova formirani su na nivou opština.[2]
Poslije Brionskog plenuma 1966. godine (na kom je smijenjen Aleksandar Ranković, dotadašnji savezni ministar unutrašnjih poslova i potpredsednik SFRJ koji je rukovodio svim policijskim i tajnim službama države) došlo je do velikih promjena, ozvaničenih Osnovnim zakonom o unutrašnjim poslovima iz 1966. godine. Razbijen je do tada uspostavljeni jedinstveni sistem državne bezbjednosti SFRJ. Unutrašnji poslovi su skoncentrisani u dvije službe: Službi javne bezbednosti i Službi državne bezbednosti. U sastavu SJB-a su bili Milicija, službe Suzbijanje kriminaliteta, Bezbjednost saobraćaja i Pogranični poslovi. Narodna milicija je promjenila naziv u Milicija, izvršene su brojne kadrovske i organizacione promjene, Milicija je ušla u sastav SJB-a, ukinuti su činovi, uvedene oznake funkcija koje su se nosile slično kao činovi, ali su označavale funkciju koju obavlja pripadnik organa unutrašnjih poslova.[2]
Ustavnim amandmanima iz 1971. godine, Ustavom iz 1974. godine i zakonima koji su doneti na osnovu novog ustava, nastavljena je decentralizacija milicije. Opremanje i naoružavanje je prešlo u nadležnost republičkih i pokrajinskih sekretarijata. Organi SAP Vojvodine i SAP Kosova su radili na osnovu pokrajinskih zakona, mada su se nalazili u sastavu SR Srbije. Za razliku od službi državnih bezbjednosti koje su ostale organizovane na nivou republika i pokrajina, službe javne bezbjednosti su se uklapale u koncepciju društvene samozaštite i rascjepkani sistem bezbjednosti. Suštinski, odnosi između saveznog, republičkih i pokrajinskih sekretarijata su zasnovani na principu dogovaranja, sadejstva i usklađivanja rada, a ne na principu hijerarhije i subordinacije. Ovako decentralizovani sistem sa neprofesionalizovanim elementima, pokazao je brojne nedostatke već 1972. godine, prilikom upada terorističke grupe tj. Bugojanske grupe na teritorij SFRJ. Na osnovu tog iskustva, zakonskim izmenama 1972, 1977. i 1979. godine, došlo je do osnivanja posebnih i specijalnih antiterorističkih jedinica MUP-a, kao i prvih policijskih operativno-poternih grupa. U skladu sa ustavnim promjenama i reorganizaciji organa unutrašnjih poslova, ukinute su oznake funkcija i uvedene oznake zvanja.[2] Ovakva decentralizacija, različita zakonska rješenja i velike razlike u finansiranju, doveli su do velikih razlika u organizaciji i opremanju organa unutrašnjih poslova. Na saveznom nivou je postojao SSUP. Na republičkim i pokrajinskim nivoima su postojali republički, odnosno pokrajinski sekretarijati za unutrašnje poslove. Na regionalnim nivoima su postojali različiti organi, u zavisnosti koja je republika ili pokrajina bila u pitanju: Sekretarijat za unutrašnje poslove (SUP), Zajednički sekretarijat za unutrašnje poslove (ZSUP), Međuopštinski sekretarijat za unutrašnje poslove (MSUP), Centar javne bezbjednosti (CJB), Centar bezbjednosti (CB). Na opštinskom nivou, u zavisnosti od veličine opštinske teritorije, postojali su: Odjeljenje za unutrašnje poslove (OUP), Stanica milicije (SM), Odjeljenje milicije (OM) i slično.[2]
Vidi još uredi
Reference uredi
Literatura uredi
- Ratković, Borislav (1981). Petar Petrović, ur. Vojni leksikon. Beograd: Vojni zavod.
- Bogdanović, Branko (2002). Dva veka policije u Srbiji. Beograd: Ministarstvo unutrašnjih poslova Republike Srbije.