Mircštegske reforme

Mircštegske reforme (mkd. Мирцштешки реформи, nem. Mürzsteg Reform Programme) su bile program reformi uprave u Bitoljskom, Solunskom i Kosovskom vilajetu Osmanskog carstva koji su velike sile, uz presudnu ulogu Austrije, nametnule Osmanskom carstvu i koji je delimično bio sprovođen u periodu 1904—1909. godine. Program je dobio ime po mestu Mircšteg u Štajerskoj u kojem je bila lovačka koliba u Štajerskoj u kojoj su boravili od 30. septembra do 2. oktobra 1903. austrijski i ruski carevi sa saradnicima i postigli konačan dogovor o tekstu reformi.

Velike sile i Makedonija početkom 20. veka

Kao povod za nametanje programa Mircštegskih reformi su poslužili navodi o brojnim masakrima i bezvlašću u ovim vilajetima, dok su stvarni motiv bili interesi šest velikih sila na Balkanu, od kojih je svaka nastojala da pojača svoj uticaj na Balkanu na račun drugih. Jedino je Nemačka bila relativno nezainteresovana za ove reforme, jer je želela da zadrži dobre odnose sa Osmanskim carstvom, pa je samo poslala svog vojnog izaslanika u Makedoniju. Najzainteresovanije su bile Austrougarska i Italija, koje su se borile za prevlast nad obalom Jadranskog mora. Imajući u vidu i interese ostalih velikih sila, može se zaključiti da je jedini razlog što velike sile nisu izvršile vojnu intervenciju na Balkanu bio ne vojna sila Osmanskog carstva već njihov rivalitet. Osmansko carstvo je vešto koristilo rivalitet velikih sila i uspevalo da umanji efikasnost reformi.

Posle neuspeha Ilindenskog ustanka su se 1903. godine sastali u Beču predstavnici Austrougarskog carstva i Ruske Imperije u cilju definisanja programa reformi za Makedoniju.

Velike sile su još krajem 1902. godine počele sa pokušajima da nametnu razne planove reformi Osmanskom carstvu, ali su svi ovi pokušaji rezultovali većim ili manjim neuspehom, pa i prvi od ovih planova, poznat kao Bečki plan.

Proširenje Bečkog plana

Ruski i Austrijski car su se složili da se izvrše proširenja reformi predviđena Bečkim planom, usvojenim u februaru 1903. u Beču, na tri osnovna načina:

• Reformom žandarmerije, koja bi uključila i hrišćansko stanovništvo i strane oficire
• Reforma finansija, kroz veću samoupravu u Kosovskom, Solunskom i Bitoljakom vilajetu (formiranje budžeta na nivou vilajeta, manje namete....)
• Reforma pravosuđa, kroz sudske reforme u sva tri vilajeta (imenovanje lokalnih hrišćana za sudije)

Reforma žandarmerije

Jedna od prvih reformi je bila reforma žandarmerije. Svaka velika sila je postavila svoje predstavnike da učestvuju u upravljanju žandarmerijom u pojedinim oblastima. Austrougarska je bila zadužena Skopski okrug, Rusija za Solunski vilajet, Italija za Bitoljski vilajet, Velika Britanija za Dramu i Francuska za Ser. Ove reforme nisu imale za rezultat značajne promene zbog nedovoljnog broja žandarma koje su poslale velike sile kao i zbog saradnje Austrougarske i Osmanskog carstva.

Reforma finansija

Osmansko carstvo je uspevalo da izbegne primenu odredbi vezanih za reformu budžeta je bila odlagana do kraja 1905. godine. Tada je formirana Finansijska komisija predviđena programom reformi, što je u određenoj meri bilo posledica i demontracije pomorske sile koju su preduzele velike sile u blizini Dardanela.

Reforma pravosuđa

Reforma pravosuđa nije bila sprovedena zbog neslaganja velikih sila sve do mladoturske revolucije kada je uključena u program ustavnih reformi.

Mladoturska revolucija i Mircštegske reforme

Mladoturska revolucija je označila prekid Mircštegskih reformi jer su mladoturci ustavnim reformama sprovedenim u julu 1908. već propisali najznačajnije elemente planiranih reformi. Zbog toga je početkom 1909. godine došlo do povlačenja stranih oficira iz žandarmerije i polovinom 1909. do suspenzije finansijskog komiteta.

Spoljašnje veze

• [1] Mircštegske reforme na vikibuks na vikipediji na makedonskom jeziku