Mitropolit beogradski Petar
Petar (svetovno Pavle Jovanović; Ilok, 18. februar 1800 — Sremski Karlovci, 22. septembar 1864) bio je mitropolit beogradski 1833—1859. godine.
| mitropolit Petar | |
|---|---|
 | |
| Lični podaci | |
| Datum rođenja | 18. februar 1800. |
| Mesto rođenja | Ilok, Habzburška monarhija |
| Datum smrti | 22. septembar 1864. (64 god.) |
| Mesto smrti | Sremski Karlovci, Austrijsko carstvo |
Biografija uredi
Rođen je u Iloku od oca Lazara Jovanovića (1777-1859) i majke Julijane (1775-1840) rođene Slavuj iz Šida. Imao je sestru Anu (1802-1872) udatu Simunović.[1]
Pavle Jovanović je pohađao osnovnu školu u Iloku, a zatim gimnaziju u Osijeku i Sremskim Karlovcima. Završio je kratki "filozofski tečaj" na liceju u Segedinu, pa se vratio u Sremske Karlovce.[2] Tu je učio za sveštenika u čuvenoj Karlovačkoj bogosloviji. Kao svršeni bogoslov ostao je na bogosloviji, da bude predavač sledećih 10 godina. Od 1819. do 1829. godine je bio profesor Karlovačke gimnazije.
Po pozivu iz Srbije koja je velikim koracima grabila kao civilizaciji, gradeći državu sa institucijama, otišao je u Kragujevac. Prvo je od 1830. godine je bio sekretar najvišeg narodnog suda u Kragujevcu, pa sekretar kneževe kancelarije. Po preporuci karlovačkog mitropolita Stefana Stratimirovića postao je kandidat za mitropolita u Srbiji. Na molbu kneza Miloša Obrenovića kojem je Jovanović prethodno izneo svoj plan reorganizacije crkve, on se zakaluđerio kao Petar i zatim postao mitropolit. Zamonašio ga je i proizveo u čin đakona i jeromonaha, potom i arhimandrita, episkop užički Nikifor Maksimović u Čačku, 1833. godine.[3] Prošao je ubrzano sve monaške činove za 15 dana. Ubrzo je odputovao u Carigrad, gde ga je 6. decembra 1833. godine, u čin mitropolita hirotonisao ga je Carigradski patrijarh Konstantin [4].
Po povratku u Srbiju započeo je plansku reformu crkvene organizacije. Imao je uspeha u nameri jer je odmah stekao veliko poštovanje, nastupajući strogo i pravično. Za razliku od njegovih prethodnika, novi mitropolit je imao izvrsne duhovne i duševne kvalitete. Po Filipu Hristiću: Držanje i ponašanje mu je bilo pravo gospodsko, dostojanstveno i milosno.[4] Mitropolit Petar je bio dobar, rečit govornik, snažnog glasa a bogosluženja je izgovarao "naizust" (napamet).
Uredio je on crkvu u Srbiji i njenu upravu. Bio je prvi predsjednik školske komisije, radio je na organizovanju osnovne nastave u Srbiji i starao se o pisanju udžbenika. Godine 1836. je osnovao bogosloviju u Beogradu, koja je otvorena u kući Bademlića, na gornjem spratu, preko puta Mitropolije. Pri ustanovljenju bogoslovije imao je pomoć od profesora Gavrila Popovića rodom iz Bačke. Mitropolit je vodio brigu o radu te ustanove, zapažao dobre bogoslove, koje je pomagao, okupljao u svom dvoru i slao i u Rusiju, na usavršavanje. Jedan od tih spremnih mladića bio je budući mitropolit srpski Mihajlo iz Sokobanje. U vreme kada je mitropolit Petar napustio Srbiju (1858), još samo jedna petina srpskih sveštenika nije bila školovana na toj bogosloviji. Iste, 1836. godine donet je i crkveni ustav.
Kada je knez Miloš krajem 1858. godine po drugi put došao na vlast mitropolit Petar je bio prinuđen da podnese ostavku (1859. godine). Knez mu je zamerao što nije nakon promene dinastije 1839, "šurovao sa opozicijom" (njegovim pristalicama). Mitropolit je ostao veran novom vladaru, ne uvučen u razmirice, posvećen crkvenim poslovima, smerno služeći Bogu. Kada je čuo da Obrenovićevci spremaju čistku svih koji im nisu po volji, sam je podneo ostavku i napustio Kneževinu Srbiju. Primio se zatim u Sremskim Karlovcima 1859. godine da bude episkop gornjokarlovački. Bilo je to po želji austrijskog cara, a Petar je prihvatio ponudu pod uslovom da će biti najstariji vladika po redu.[5]
Sima Lukin Lazić je o vladici Petru Jovanoviću zapisao da je bio preterano strog. Pred njim su svećenici morali metanisati (crkveno klanjanje - tako da se padne na kolena, a glavom se dodirne pod), a nikako nisu smeli da puše, a da ih on vidi.[6] [7]
Dok je bio crkveni poglavar u Srbiji, postao je 11. juna 1842. godine počasni član Društva srpske slovesnosti.
Umro je 1864. godine i sahranjen u manastiru Krušedolu.
Reference uredi
- ^ Radovan Sremac: Sremski preci i porodica mitropolita srpskog Petra Jovanovića (16. april 2020)
- ^ "Bogoslovlje", Beograd 1/1957.
- ^ Gordana Garić Petrović: „Maksimović Vukosavljević, Nikifor”, strane 793-794, Srpski biografski rečnik, tom 5, Novi Sad, 2011. godine
- ^ a b "Bogoslovlje", navedeni naslov
- ^ "Glas naroda", Novi Sad 15. jul 1873.
- ^ Lazić, Sima Lukin (1895). Srbin od Srbina. Zagreb. str. 48.
- ^ Lazić, Sima Lukin (2019). Srbin od Srbina. Beograd: Ganeša klub. str. 48.
Literatura uredi
- Vuković, Sava (1996). Srpski jerarsi od devetog do dvadesetog veka. Beograd: Evro.
- Kokotović, Budimir (2018). Grobna mesta arhijereja Karlovačkog vladičanstva. Beograd-Karlovac: Martiria.
- Orlović, Snježana (2017). Pravoslavna eparhija gornjokarlovačka: Šematizam. Beograd-Karlovac: Martiria.
- Radosavljević, Nedeljko V. (2014). „Autonomija Pravoslavne crkve u Kneževini Srbiji i arondacija episkopija 1831-1836”. Istraživanja. Filozofski fakultet u Novom Sadu. 25: 233—248.
Spoljašnje veze uredi
