Napad na Brač juna 1944.
Na Brač je od 2. do 4. juna 1944. izvršila desantni prepad glavnina 26. dalmatinske divizije NOVJ zajedno sa ojačanim 43. odredom britanskih komandosa[1], uz podršku savezničke mornarice i vazduhoplovstva. Ovaj napad izveden je, pored opšteg cilja uzmeniravanja neprijatelja i narušavanja sistema obalske odbrane, sa još jednim aktuelnim ciljem: u tom periodu na kopnu je bila u toku operacija Reselšprung, a napad na Brač uz koncentraciju znatnih mornaričkih, vazdušnih i kopnenih snaga trebalo je da kod nemačke komande izazove utisak savezničkog iskrcavanje, te tako privuče nemačke trupe i olakša pritisak na delove NOVJ u zapadnoj Bosni.
| Napad na Brač juna 1944. | |||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Deo Drugog svetskog rata | |||||||
| |||||||
| Sukobljene strane | |||||||
 NOVJ Ujedinjeno Kraljevstvo |
 Nacistička Nemačka | ||||||
Brač su branila dva bataljona 738. puka ojačana delovima 668. artiljerijskog puka 118. lovačke divizije i drugim jedinicama. Iskrcavanje na Brač izvedeno je neopaženo tokom noći 31. maja/1. juna i 1/2. juna. Savezničke jedinice su podeljene na tri napadne grupe, radi napada na tri utvrđene zone nemačke odbrane. Dvanaesta dalmatinska sa savezničkim komandosima kao zapadna grupa napadala je uporište Nerežišće[2]., severna grupa (bataljon Prve dalmatinske i bataljon Treće prekomorske brigade) napadala je Supetar, a istočna (3 bataljona Prve i dva 11. dalmatinske) Selca i Sumartin.
U dvodnevnim oštrim borbama savezničke snage uspele su da osvoje neke nemačke otporne tačke i odbrani nanesu gubitke, ali nisu uspeli da je razbiju i poraze. Tokom noći 4/5. juna savezničke jedinice brodovima su se organizovano prebacile nazad na Vis. U transportu su učestvovala i 44 broda mornarice NOVJ kapaciteta od 60 do 450 vojnika.[3]
Gubici neprijatelja iznosili su: 75 mrtvih, 72 zarobljena i veći broj ranjenih. Gubici Prve dalmatinske brigade u svim ovim borbama iznosili su: 14 mrtvih, 81 ranjenih boraca i 12 nestalih[3]. Dvanaesta dalmatinska imala je 33 poginula i 118 ranjenih[2]. Ostale jedinice su takođe imale gubitaka. Tokom borbi Nemci su zarobili poptukovnika Džeka Čerčila, komandanta savezničkih komandosa.
Na Braču su nastavljene partizanske akcije manjeg obima. Tokom jula i avgusta 1944. samo Dvanaesta dalmatinska brigada izvela je svojim manjim delovima četiri akcije na Braču. Brač je oslobođen uništenjem nemačke posade od strane delova 26. divizije u borbama od od 8. do 17. septembra 1944 (Napad NOVJ na Brač septembra 1944.).
Reference uredi
- ^ Parker 2000, str. 150–152.
- ^ a b Nikola Anić: DVANAESTA DALMATINSKA UDARNA BRIGADA (PRVA OTOČKA) Arhivirano na sajtu Wayback Machine (12. septembar 2011), Pristupljeno 9. 4. 2013.
- ^ a b Mirko Novović i Stevan Petković, Prva dalmatinska proleterska NOU brigada Arhivirano na sajtu Wayback Machine (7. decembar 2013), Pristupljeno 9. 4. 2013.
Literatura uredi
- Zbornik dokumenata i podataka o Narodnooslobodilačkom ratu, tom V, knjiga 28, Vojnoistorijski institut, Beograd
- Zbornik dokumenata i podataka o Narodnooslobodilačkom ratu, tom XII, knjiga 4 Arhivirano na sajtu Wayback Machine (7. mart 2011), Vojnoistorijski institut, Beograd
- Mirko Novović, Prva dalmatinska proleterska NOU brigada Arhivirano na sajtu Wayback Machine (7. decembar 2013), Vojnoistorijski institut, Beograd 1986.
- Naša Prva dalmatinska, sjećanja boraca Arhivirano na sajtu Wayback Machine (7. decembar 2013), Slobodna Dalmacija, Split 1982.
- Anić, Nikola (1984). DVANAESTA DALMATINSKA UDARNA BRIGADA (PRVA OTOČKA). Supetar: Domicil 12. dalmatinske NOU brigade. Arhivirano iz originala 12. 09. 2011. g. Pristupljeno 20. 08. 2012.
- Parker, John (2000). Commandos: The inside story of Britain's most elite fighting force. London: Bounty Books. ISBN 978-0-7537-1292-4.
- Rendulic, Lothar (1952). Gekaempft, gesiegt, geschlagen (PDF). Heidelberg: Verlag „Weisermühl", Wels. Arhivirano iz originala (PDF) 23. 10. 2013. g. Pristupljeno 22. 10. 2013.