Naraganset
Naraganseti su starosedeoci istočne obale Severne Amerike, a pripadaju algonkvinskoj porodici naroda. Njihova tradicionalna teritorija koju su naseljavali u 17. veku približno odgovara teritoriji današnje američke države Rod Ajlend.
Od 1983. su federalno priznati pod imenom Naraganset indijansko pleme Rod Ajlenda. Prema rezultatima popisa stanovništva 2010. u SAD bilo ih je 2.093 (kada se uključe osobe mešanog porekla 5.193).[1]
Rezervat uredi
Naraganset indijanski rezervat se prostire na površini od 7,3 km² u gradu Čarlstonu u državi Rod Ajlend.[2] Prema podacima dobijenih popisom stanovništva 2000. u SAD samo manji deo Naraganseta živi na rezervatu ili u njegovoj blizini. Naraganset indijansko pleme Rod Ajlenda poseduje i nekoliko stotina jutara zemlje u gradu Vesterliju.[2]
Vlast Naragansetskog indijanskog plemena Rod Ajlenda čine izabrano plemensko veće, vrhovni sahem, vrač i predstavnik hrišćana.[2]
Jezik uredi
Naragansetski jezik pripada istočnoj grupi algonkvinskih jezika. Danas pripadnici naroda Naraganset govore engleskim jezikom.
U 17. veku, Rodžer Vilijams, jedan od osnivača Rod Ajlenda je naučio naragansetski jezik i dokumentovao ga u svom delu iz 1643.
Istorija uredi
Rana Istorija uredi
Naraganseti su bili jedan od vodećih naroda Nove Engleske. Kontrolisali su prostor zapadno od zaliva Naraganset na teritoriji današnje američke države Rod Ajlend od reke Providens na severoistoku do reke Pokatak na jugozapadu. Naraganseti su na tom prostoru živeli vekovima.[3] Imali su razvijenu trgovinu sa susedima. Prvi kontakt sa Evropljanima desio se 1524. godine, kada je moreplovac Đovani da Veracano uplovio u zaliv Naraganset.
17. vek uredi
Između 1616. i 1619. pandemija, koju su izazvale zarazne bolesti koje su doneli evropski ribari, dovela je do smrti velikog broja Algonkvina u priobalnim područjima Nove Engleske. U vreme kada su Englezi započeli kolonizaciju Nove Engleske 1620, Naraganseti su postali najmoćniji narod južnog dela ove oblasti, jer nisu bili pogođeni pandemijom. Sahem Vampanoaga Masasojit ušao je u savez sa Englezima iz Plimuta da bi zaštitio Vampanoage od napada Naraganseta.
U jesen 1621. godine Naraganseti su poslali „poklon” u vidu zmijske kože novoosnovanoj engleskoj Plimutskoj koloniji. „Poklon” je bio vrsta pretnje. Guverner Plimuta Vilijam Bredford, je zmijsku kožu vratio Naragansetima ispunjenu barutom i mecima. Naraganseti su shvatili poruku i nije došlo do napada na koloniju.
Naragansete nije pogodila ni epidemija iz 1617. koja je pogodila domorodačke narode južno od njih.[4] Naseljavanje Engleza na njihovoj teritoriji nije počelo sve do 1635. Rodžer Vilijams je 1636. dobio od naragansetskih sahema pravo na korišćenje zemljišta.
Naragansetski sahemi Kanonikus i Mintanomi su 1636. godine prodali Rodžeru Vilijamsu vođi engleskih kolonista, zemlju na kojoj je kasnije sagrađen grad Providens.
Tokom Pekvotskog rata 1637, Naraganseti su bili u savezu sa kolonistima iz Nove Engleske. Međutim, okrutnost koju su pokazali Englezi u masakru na reci Mistik šokirao je Naragansete.[5] Nakon poraza Pekvota, Englezi su dali deo pekvotskih zarobljenika i svojim saveznicima Naragansetima i Mohigancima. Naraganseti su se zatim sukobili sa Mohigancima oko kontrole nad osvojenom zemljom Pekvota.
Mintanomi je 1643. predvodio Naragansete u napadu na Mohigance, na teritoriji današnjeg istočnog Konektikata. Mintanomi je imao oko 900 do 1.000 ratnika pod svojom komandom.[6] Mintanomi je bio zarobljen i pogubio ga je brat mohiganskog vrhovnog sahema Unkasa (Ankasa), nakon čega su se Naragansetski ratnici razbežali. Naredne godine novi Naragansetski ratni poglavica Pesikus je nastavio rat sa Mohigancima.
Mohiganci su se našli na ivici poraza, međutim Englezi su ušli u rat na njihovoj strani i spasili ih. Englezi su poslali svoje trupe da zaštite mohigansko utvrđenje u Šantoku. Kada su Englezi zapretili da će napasti naragansetsku teritoriji, Kanonikus i njegov sin Miksano su potpisali mirovni sporazum. Mir je trajao narednih 30 godina.
Indijanac hrišćanin Džon Sasamon je 1675. pronađen mrtav u zaleđenom jezeru. Okolnosti vezane za smrt Sasamona nikad nisu u potpunosti rasvetljene. Istoričari se slažu da je najverovatnije sahem Vampanoaga Metakomet (kralj Filip), naredio pogubljenje Sasamona zbog njegove saradnje sa kolonijalnim vlastima, uprkos rastućem nezadovoljstvu među Vampanoazima. Tri vampanoaška ratnika su uhapšena, osuđena i obešena zbog Sasamonove smrti.
Metakomet (kralj Filip) je ubrzo objavio rat kolonistima, čime je započeo Rat kralja Filipa. Nakon što je Metakomet izbegao zarobljavanje u Plimutskoj koloniji, pobuna se proširila širom Masačusetsa, jer su se i drugi domorodački narodi, kao što su Nipmaci, pridružili Vampanoazima. Domoroci su želeli da proteraju Engleze iz Nove Engleske. Napadali su engleska naselja u Masačusetsu i Konektikatu, dok je Rod Ajlend bio pošteđen na početku rata, jer su Naraganseti bili neutralni.
Vođe ujedinjenih kolonija (Masačusets, Plimut, Konektikat) su optužile Naragansete da pružaju utočište vampanoaškim izbeglicama. Oni su 19. decembra 1675. izvršili preventivni napad na naragansetsku tvrđavu u Rod Ajlendu. U bici koja je postala poznata pod imenom „Borba u Velikoj Močvari” ili „Masakr u Velikoj Močvari”, ubijene su na stotine naragansetskih staraca, žena i dece. Kolonisti su napali i spalili tvrđavu, ali skoro svi ratnici su uspeli da pobegnu. Januara 1676, engleski kolonista Džošua Teft je obešen, kastriran, rasporen, obezglavljen i isečen na 4 dela u Smitovom zamku[7] u Vikfordu. On se borio na strani Naraganseta tokom Masakra u Velikoj Močvari i smatran je za izdajnika.
Naraganseti su nakon masakra započeli veliku prolećnu ofanzivu koja je počela februara 1676, u kojoj su uništili sva engleska naselja na zapadnoj obali zaliva Naraganset. Oni su spalili Providens 27. marta 1676, pri čemu su uništili i kuću Rodžera Vilijamsa. Indijanci su širom Nove Engleske, uništili mnoga naselja, a napali su i predgrađa Bostona. Uprkos početnim uspesima, do kraja marta, zbog bolesti, gladi, gubitaka u ljudstvu i zbog nedostatka baruta ofanziva je propala.
Iz Konektikata su u Rod Ajlend počele da nadiru udružene snage kolonista i njihovih indijanskih saveznika, kao što su Pekvoti i Mohiganci, pri čemu su ubile veliki broj sada oslabljenih Naraganseta. Mešovite snage Mohiganaca i milicije Konektikata su zarobile Kanončeta, vrhovnog sahema Naraganseta, nekoliko dana nakon uništenja Providensa i predale su ga vlastima Konektikata.
On je zatražio da ga pogubi Unkas (Ankas), vrhovni sahem Mohiganaca. Unkas i dva pekvotska sahema najbliža po rangu Kanončetu među njegovim zarobljivačima pogubila su ga na indijanski način. Englezi su Kanončeta tretirali kao izdajnika, pa su njegovo telo obesili, kastrirali, rasporili, obezglavili i isekli na 4 dela. Mešovite snage plimutske milicije i Vampanoaga su zarobile Metakometa (kralja Filipa). Njega je ubio Oldermen, koji je ranije sarađivao sa njim. Metakometovim ubistvom rat je završen u južnom delu Nove Engleske, dok je u Mejnu trajao još godinu dana.
Nakon rata, Englezi su prodali u ropstvo neke od zarobljenih Naraganseta i poslali su ih na Karibe, dok su drugi postali sluge u Rod Ajlendu. Preživeli Naraganseti su se udružili sa susednim narodima naročito sa Istočnim Nianticima.
18. vek uredi
Tokom 1740—ih kolonisti su osnovali „Naragansetsku indijansku crkvu”, sa namerom da prevedu Naragansete na hrišćanstvo. Crkva i okolno zemljište, površine 12.000m², su bile jedine nepokretnosti koje nikada nisu prestale da bude u vlasništvu Naraganseta. Ovo neprekidno vlasništvo je bio ključni dokaz plemenskog kontinuiteta koji je bio neophodan da bi bilo dobijeno federalno priznanje 1983.[9]
19. vek uredi
Krajem 19. veka, Naraganseti su pružali otpor pokušajima državnih vlasti da proglase prestanak postojanja Naraganseta kao posebnog naroda, jer su pripadnici naroda u to doba većinom bili mešanog, multi-rasnog porekla. Što je bio rezultat mešovitih brakova sa belcima i crncima. Prema Naragansetima, oni su asimilovali pripadnike drugih etničkih grupa i nastavili su da postoje kao Naraganseti.
Naragansetske vođe su pružale otpor narastajućem pritisku zakonodavnih vlasti SAD, naročito nakon kraja Američkog građanskog rata da prihvate državljanstvo SAD, zbog čega bi morali da se odreknu statusa indijanske nacije. Jedan od predstavnika Naraganseta koji je svedočio o tom pitanju u državnom parlamentu Rod Ajlenda, je izjavio da njegov narod vidi nepravdu kojoj su izloženi neki građani SAD, on je naveo zakone Džima Kroua, kojima su ograničavana prava crnaca, uprkos tome što su bili građani SAD. Takođe su se protivili idejama da Naraganseti koji su mešanog porekla, izgube pravo da budu pripadnici naroda. Naraganseti su imali tradiciju prihvatanja putem braka pripadnika drugih naroda, a deca iz mešovitih brakova su odgajani kao Naraganseti.[10]
Naraganseti su sebe doživljavali kao naciju, a ne kao rasu. Insistirali su na svom pravu na status indijanske nacije i privilegije koje su imali po sporazumima koje su sklopili.[10]
U periodu 1880-1884, država je nastavljala sa pokušajima „detribalizacije”. Iako su Naraganseti prihvatili pregovore o prodaji zemlje, nakon prodaje su zažalili zbog te odluke i radili su na tome da povrate zemlju. Država Rod Ajlend je tokom pregovora 1880. priznala 324 Naraganseta kao osobe koje polažu pravo na zemlju. Iako je država održala javnu prodaju zemlje krajem 19. veka, Naraganseti se nisu raselili, a pripadnici naroda su nastavili da neguju svoju kulturu.
20. vek uredi
Iako su izgubili veliki deo svoje zemlje tokom procesa detribalizacije krajem 19. veka, Naraganseti su zadržali nacionalni identitet. Naraganseti su se reorganizovali 1900. Izgradili su dugu kuću 1940. koja je služila kao mesto okupljanja i održavanja ceremonija.
Krajem 20. veka, 1978. otkupili su 7,3 km² svoje tradicionalne teritorije, a 1983. su federalno priznati kao pleme. Prema spisku pripadnika „Naragansetskog indijanskog plemena Rod Ajlenda”, broj pripadnika plemena je oko 2.400. Većina njih je mešanog porekla, potomci su Naraganseta, drugih domorodaca iz oblasti Nove Engleske, belaca i crnaca.
Reference uredi
- ^ „2010 Census CPH-T-6. American Indian and Alaska Native Tribes in the United States and Puerto Rico: 2010” (PDF). census.gov. Pristupljeno 30. 10. 2016.
- ^ a b v Pritzker, str. 443
- ^ "Historical Perspective of the Narragensett Indian Tribe", Narragansett Indian Tribe website, accessed 8 Mar 2009 Archived January 22, 2009, at the
- ^ Pritzker, str. 442
- ^ William Bradford, Of Plimoth Plantation, 1620-1647, ed.
- ^ William Bradford, chapter 33, History of Plymouth Plantation
- ^ "The Celebrated Josua Tefft"
- ^ National Register of Historic Places
- ^ „Center Profile: Narragansett Indian Church”. Arhivirano iz originala 18. 05. 2008. g. Pristupljeno 01. 10. 2016.
- ^ a b Ariela Gross, "Of Portuguese Origin": Litigating Identity and Citizenship among the "Little Races" in Nineteenth-Century America Arhivirano na sajtu Wayback Machine (9. jul 2008), Law and History Review, Vol. 25, No.3, Fall 2007, accessed 22 Jun 2008.
Literatura uredi
- Pritzker, Barry M. A Native American Encyclopedia: History, Culture, and Peoples. Oxford. . Oxford University Press. 2000. ISBN 978-0-19-513877-1.
