Narodna biblioteka Gradiška

Javna ustanova Narodna biblioteka Gradiška je mjesto zabave, besplatnog interneta i pristupačna je svima. Dostupne su knjige na trinaest stranih jezika za odrasle i za djecu od čega najviše na engleskom (285 naslova), francuskom (260 naslova), ruskom (428 naslova), makedonskom (96 naslova). Sekcija publikacija za djecu sadrži preko 125 naslova od čega najviše na engleskom i njemačkom jeziku. Postoje kolekcije koje sadrže dokumentaciju o istoriji grada Gradiške, uključujući njeno bogato kulturno naslijeđe.

Narodna biblioteka Gradiška

Narodna biblioteka Gradiška
Logo Narodne biblioteke Gradišta
Članovi ispred ulaza u biblioteku
Osnivanje	1945.
Lokacija	Gradiška Bosna i Hercegovina
Vrsta	narodna
Veb-sajt	www.biblioteka-gradiska.com

Aparat za digitalizaciju knjiga u JU NBG

Istorija

JU Narodna biblioteka Gradiška je primila u posjetu Dobricu Erić koji se predstavio učenicima Osnovnih škola sa područja Opštine Gradiška.

Gradiška je krajem devetnaestog, a naročito početkom dvadesetog vijeka, do početka rata 1941. godine, imala bogat prosvjetni i kulturni život. Po kazivanju akademika dr Vase Čubrilovića bilo je 40 studenata (vjerovatno su ubrojani i đaci) na školovanju u drugim sredinama. U navedenom vremenu Gradiška je imala više inteligencije od bilo koje druge varoši njezine veličine u Bosanskoj krajini. Zbog toga je Gradiška prije Prvog svjetskog rata nazivana često "Mali Beograd".

Prvi začeci bibliotekarstva u to vrijeme bile su čitaonice, pa se može pretpostaviti da je i Gradiška tada imala čitaonicu. Međutim, stalna knjižnica u Gradišci je počela s radom u okviru Srpskog prosvjetnog i kulturnog društva "Prosvjeta". Poslije završetka rata i stvaranja nove države, godine 1921. osniva se knjižnica u Lamincima, a 1924. i u Drageljima. Može se pretpostaviti da su uz knjižnice radile i čitaonice. Iz materijala kojima raspolažemo pisanim za potrebe Vrbaske banovine iz 1931. godine u Gradišci je tada postojala Narodna knjižnica sa 600 knjiga koja je znatno ranije osnovana, te Narodna čitaonica sa knjigama Srpske zemljoradničke zadruge (vjerovatno je čitaonica bila smještena u prostorije navedene zadruge). Postojala je i Knjižnica Skautskog (izviđačkog) društva "Planinac" sa 52 knjige, a novine i časopisi su se, kako stoji u navedenim materijalima, naručivali od uličnih kolportera.

Podaci koji se odnose na materijal upućen Vrbaskoj banovini odnose se samo na opštinu Gradiška (grad i užu okolinu) u okviru gradiškog sreza. Zna se zasigurno da je u to vrijeme postojala i čitaonica u opštini Turjak, a vjerovatno i u opštini Gornji Podgradci, opštini Topola, te u nekim drugim opštinama sreza, a radile su i čitaonice u Lamincima i Drageljima. Sigurno se i broj knjiga u Narodnoj knjižnici povećavao.

Rad Narodne knjižnice sa ostatkom prikupljenih knjiga počinje ubrzo poslije završetka rata pod nazivom Narodna biblioteka Gradiška. Nakon izvjesnog vremena Biblioteka je dobila i prvog stalnog zaposlenog bibliotekara, bio je to učitelj Drago Veinović.

Biblioteka je počela s radom u kući gradiške trgovačke porodice Kalafatić (u krugu današnje stare Robne kuće), a zatim je ubrzo premještena u zgradu Radničkog doma (zgrada kod katoličke crkve). Nakon nekoliko godina rada u navedenom domu, Biblioteka preseljava u prostorije u kojima je prije rata bila prodavnica "Bata" kasnije "Borovo", a zgrada se nalazila preko ulice "Inine" benzinske pumpe. Nakon izvjesnog vremena Biblioteka ponovo seli u zgradu bez spratova, gdje se danas nalazi malo parkiralište automobila kod Savskog mosta, a uz nju je radila i čitaonica. Iz tog prostora Biblioteka se izmješta 1963. godine u stari vatrogasni dom, a odatle nakon dvije godine u Fiskulturni dom - u dvije prostorije do rijeke Save. Godine 1968. Biblioteka preseljava u prostorije Đačkog doma "Lepa Radić" u kojoj je bio te godine smješten i Narodni univerzitet Gradiška kome je Biblioteka integracijom pripojena 1. jula 1964. godine.

Biblioteka je od početka rada poslije rata bila samostalna ustanova do 14.12.1959.godine, a onda je rješenjem Skupštine opštine Bosanska Gradiška, pripojena Narodnom univerzizetu u čijem je sastavu bila oko godinu dana, pa se opet izdvojila i bila samostalna do navedenog datuma njezinog ponovnog pripajanja Univerzitetu.

Godine 1965. dok je Biblioteka bila smještena u Fiskulturnom domu, imala je u knjižnom fondu 7.924 knjige i učlanjenih 475 čitalaca. Uz nju je bila i čitaonica u koju je stizalo više novina i časopisa.

Za 1966. godinu nisu se mogli pronaći podaci o broju knjiga u knjižnom fondu, a ni broj upisanih čitalaca. Može se ipak pretpostaviti da se broj knjiga i čitalaca nije bitno promijenio, što pokazuju podaci za naredne godine.

Godine 1967. u Biblioteku su bila učlanjena 334 čitaoca, a izdate su na čitanje 3.174 knjige. Te godine postojala su dva isturena odjeljenja Biblioteke i to u Novoj Topoli i u Rovinama.Godine1968. učlanjeno je bilo 312 čitalaca, a podignute 3.852 knjiga. Naredne 1969. godine bilo je učlanjeno 640 čitalaca, izdato na čitanje 7.704 knjige, dok je knjižni fond Biblioteke iznosio 10.000 primjeraka.

U narednih desetak godina bibliotekarstvo se razvijalo brže nego u prethodnom periodu. Godine 1970. Biblioteka je i dalje radila u prostoru bivšeg đačkog doma u jednoj prostoriji površine 40 kvadratnih metara bez čitaonice. Broj knjiga se, po otpisu rashodovanih , kretao kao i prethodne godine, neznatno više od 10.000 primjeraka. Iako bez čitaonice primala je više listova, časopisa i drugih publikacija. Imala je 537 učlanjenih čitalaca, a izdala je na čitanje 5.347 knjiga. Ove godine pokrenut je i rad pokretnih biblioteka, a radilo se tako što su knjige , uglavnom, podizali učitelji i davali na čitanje seoskom stanovništvu. U ovom su se naročito isticali učitelji u selima Bistrica, Jelići, Miljevići... U 1971. godini u ovu Biblioteku je bilo učlanjeno 415 čitalaca , podignuto je 3.130 knjiga, a knjižni fond je iznosio 11.500 knjiga. Godine 1972. bilo je učlanjeno 313 čitalaca, a pročitano je 3.600 knjiga, od toga 340 stručnih knjiga, a ostalo je bila beletristika. Knjižni fond je iznosio 13.146 knjiga,a primano je 18 različitih novina, časopisa i stručnih publikacija. Godine 1973. biblioteka je imala u svom fondu oko 14.000 knjiga i 554 učlanjena čitaoca koji su podigli na čitanje 9.068 knjiga.

Naročito značajna za Biblioteku bila je 1974. godina. Te godine je imala značajan uspon u širenju , nabavci knjiga , povećanju broja čitalaca i broja korištenih knjiga. Početkom oktobra otvoreno je odjeljenje u Orahovoj i nabavljeno novih 3.500 knjiga, pa je ukupni knjižni fond iznosio 17.886 knjiga, od toga 2.000 u Orahovoj. Broj upisanih čitalaca iznosio je 870, od toga 200 u Orahovoj, a podignuto je na čitanje oko 13.000 knjiga. Te godine je prestao rad pokretnih biblioteka, jer su se značajnije snabdjele knjigama školske biblioteke u područnim osnovnim školama.

Godine 1975. knjižni fond je iznosio oko 18.900 primjeraka, a nabavljeno je novih 1.100 primjeraka. Te godine 1. novembra otvoreno je odjeljenje u Gornjim Podgradcima, a počelo je da radi sa fondom od 170 knjiga. Takođe je od 1. decembra počeo raditi i bibliotečki punkt u selu Jurkovica. Bilo je ukupno u gradu i područnim odjeljenjina Biblioteke učlanjeno 892 čitaoca, a podignuto na čitanje zbirno 16.150 knjiga.

Naredne 1976. godine ukupan knjižni fond je iznosio 19.400 knjiga, a nabavljeno je novih 500 primjeraka. U strukturi fonda bilo je: dječije književnosti 4.900 knjiga, za odrasle 13.432 knjiga beletristike i 1.068 knjiga stručne literature. U toku godine u Biblioteku je bilo učlanjeno zbirno posmatrano 1.224 čitaoca, a podignuto na čitanje 17.338 knjiga. Od toga u Gradišci je 820 čitalaca podiglo na čitanje 14.890 knjiga, u Orahovi 126 čitalaca je koristilo 1.256 knjiga,a u G. Podgradcima 158 čitalaca pozajmilo je na čitanje 482 knjige. Ove godine otvoreno je i odjeljenje u Novoj Topoli gdje je upisano 118 čitalaca i podignuto na čitanje 708 knjiga. U područnim odjeljenjima te godine primani su dnevni listovi "Politika" i "Oslobođenje" i nedjeljni list "Svijet Sarajevo", a u Gradišci 16 različitih listova, časopisa i publikacija. Godine 1977. otvoreno je i odjeljenje u Dubravama. U ovoj godini Biblioteka je imala ukupno 21.200 knjiga i 1.818 čitalaca.

Godine 1978. u bibliotečkom fondu koji je korišten u gradskoj biblioteci i odjeljenjima na terenu bilo je ukupno 22.500 knjiga i 1850 učlanjenih čitalaca. Ostali podaci se kreću u nivou prethodnih godina.

Broj nabavljenih knjiga posljednjih godina, kako se vidi, značajno se povećavao. Tome je doprinijela i preporuka Ujedinjenih nacija da "bi na svakog stanovnika trebalo da dođe po jedna knjiga" u svakoj sredini gdje postoji javna biblioteka, a to znači da je prije više od dvadeset godina, da bi se izvršila ova preporuka, na području opštine Gradiška bibliotečki fond javne biblioteke trebalo bi da ima više od 60.000 knjiga, a on je i danas daleko od toga.

Prvog januara 1979. godine Biblioteka se odvaja od Narodnog univerziteta Gradiška i prelazi u sastav i nadležnost novoosnoivane radne organizacije - Doma kulture Gradiška. Kako je već rečeno, prvi poslijeratni bibliotekar u gradiškoj biblioteci je bio učitelj Drago Veinović, a radio je s punim radnim vremenom početkom pedesetih godina do kraja 1958.godine. S njim je nešto manje od godinu dana 1958. godine radio i svršeni gimnazijalac Sead Medanhodžić, kasnije magistar farmacije. Početkom septembra 1958. godine u Biblioteku se zapošljava svršeni gimnazijalac Veljko Subotić, kasnije profesor geografije i radi do 1971. godine. Od početka 1959.godine radi sam, a od 1963. do 1965. s njim radi Velinka Begović . Oko godinu dana sa Subotićem (1962) radi i Olga Hinzberg, učiteljica, a početkom sedamdesetih (oko 7 mjeseci) i učiteljica Regina-Gina Marušić Lisica. Od 1972. godine u biblioteci radi nastavnica Radosava Burić i od 1974. godine Jevrosima - Saša Potkonjak, svršeni gimnazijalac. Burić i Potkonjak nastavljaju rad i poslije izdvajanja Biblioteke iz Univerziteta.

Zvanično prvi direktor Biblioteke bio je godinu dana u prvoj integraciji s Univerzitetom direktor Narodnog univerziteta Gradiška , profesor Milutin Vujić. Do tada radnik Biblioteke je rukovodio Bibliotekom. Novom integracijom s Univerzitetom direktor je do kraja 1965. godine bio Boško Begović, nastavnik, a zatim vršilac dužnosti direktora Univerziteta nekoliko mjeseci Mirko Rokvić. Od 1.decembra 1966. godine do 1.januara 1979. godine direktor Univerziteta, a time i Biblioteke kao radne jedinice Univerziteta je Cvjetko Bulović, koji je 1962. godine bio njen honorarni upravnik.

---

"Narodna biblioteka Gradiška izdvaja se iz Narodnog univerziteta 1. januara 1980. godine. Tada ulazi u sastav Doma kulture. Prvi direktor Doma kulture, pa prema tome i odjeljenja biblioteke bio je Nebojša Ivaštanin. U biblioteci na osnovnim poslovima bibliotekarske djelatnosti tada rade Radosava Burić, Saša Potkonjak i Vučković Radoje, dok su administrativno-računovodstveni poslovi, te čišćenje i održavanje vršeni u sastavu zajedničkih službi Doma kulture. Po odlasku Radosave Burić u penziju na rad u biblioteku dolazi Mirjana Raca i radi kraće vrijeme. U međuvremenu mijenjaju se čelni ljudi Doma kulture, tj. biblioteke.

Vođena je politika masovnosti , pa su se nabavljale veće količine knjiga koje su spadale u obaveznu školsku lektiru. Školske biblioteke bile su nerazvijene, pa je rastao broj članova iz reda učenika. Nekoliko godina, radi se o osamdesetim godinama, upisivalo se gotovo 3.000 čitalaca. Ta masovnost bila je dio zvanične politike, ali je imala svoju ozbiljnu posljedicu; nije bilo dovoljno onih knjiga koje su bile u elitnom razredu izdavaštva.

Dramatične su bile posljedice ratnih zbivanja. Veliki broj knjiga nije vraćen, a nije bilo nikakvih mogućnosti da se utiče na njihov povrat. Pogoršali su se i radni uslovi. Dovoljno je reći da godinama nije bilo grijanja, pa se znalo desiti da temperatura u prostorijama bude ispod nule. Na kraju posljednjeg rata 1994. godine biblioteka se izdvojila iz sastava Doma kulture i organizovala kao samostalna javna ustanova. Prvi vršilac dužnosti direktora biblioteke je bio Boro Jovanović, a zatim Rado Dimitrijević koji je tu funkciju vršio do polovine 2001. godine.

U prethodnom sumarnom pregledu istorije naše biblioteke nismo međutim govorili o tome koliko ona zadovoljava opšte uslove bibliotekarstva. Naime, biblioteke opšteg tipa posjeduju određenu anatomsku strukturu: pozajmno odjeljenje, stručno odjeljenje sa čitaonicom, dječije odjeljenje i zavičajnu zbirku. Sav dosadašnji rad gradiške biblioteke (radi se o desetljećima rada) odvijao se u samo jednoj, najviše dvije prostorije. Sve knjige koje bi po specifikaciji trebalo da spadaju u ova prethodno nabrojana odjeljenja, bile su u samo jednoj prostoriji. To znači da je umni napor ljudi koji su tada radili u biblioteci bio izuzetno veliki, jer se moralo pamtiti gdje se sve nalaze te hiljade knjiga. Više je mentalnog napora trebalo uložiti bibliotekaru da bi održao rad biblioteke tj. da bi biblioteka imala svoju funkciju, nego što je to bilo potrebno bilo kom studentu na bilo kojoj grupi društvenih nauka. Radilo se o hiljadama naslova i hiljadama autora. Posebna teškoća bile su knjige pripovjedaka, jer se moralo memorisati i naslove pripovjedaka. Zbirke poezije su dodatno otežavale rad bibliotekara zbog istih razloga.

Ovo pišemo u julu 2002. godine i tek u ove dane imamo izdvojena odjeljenja, ali se i danas dječije odjeljenje i zavičajna zbirka nalaze u jednoj prostoriji. Moram istaći poseban radni napor sadašnjih radnika biblioteke, koji su zgomilane knjige u jednoj prostoriji izdvojili i klasifikovali po svim bibliotečkim pravilima. Taj posao je onaj fundamentalni rad koji će omogućiti da se u narednom periodu u biblioteci radi stručno i efikasno.

Biblioteka poslije požara

Poslije požara koji se desio u Domu kulture Gradiška u kome je bilo sjedište Narodne biblioteke Gradiška i u kojem je izgorjela sva oprema i najveći dio fondova bibliotečke građe, ova ustanova dobila je na privremeno korišćenje prostor u ulici Mitropolita Georgija Nikolajeviča 22 (zgrada Crvenog krsta). Taj prostor je uređen i nabavljena je nova oprema i bibliotečka građa za uspostavljanje osnovnih funkcija javne biblioteke. To je postignuto uz pravovremenu pomoć organa osnivača, Ministarstva prosvjete i kulture i Ministarstva nauke i tehnologije u Vladi Republike Srpske, posebno Narodne i univerzitetske biblioteke Republike Srpske.

Angažovanjem direktora, Upravnog odbora i radnika biblioteke provedena je obimna aktivnost na prikupljanju donacija bibliotečke građe tako da je do 31. avgusta 2006. godine putem poklona stvoren novi biliotečki fond od 40.433 knjiga. Uz sačuvani fond poslije požara od 5.250 knjiga ova biblioteka je u trenutku otvaranja na privremenoj lokaciji imala 45.683 inventarnih jedinica bibliotečke građe.Do kraja avgusta 2006. godine u grupni inventar bibliotečke građe evidentirano je 159 darodavaca, od čega 150 iz gotovo svih opština Republike Srpske, 3 iz Srbije, 3 iz Federacije BiH i po 1 iz Hrvatske, Slovenije i Njemačke. Navedeni podaci karakterišu ovu biblioteku kao spomenik darodavstvu i biblioteku solidarnosti što će ostati njen trajni atribut iz čega proizilazi i posebna obaveza za kvalitetnu stručnu obradu i čuvanje tako sakupljene bibliotečke građe. U periodu do otvaranja biblioteke na privremenoj lokaciji stručnom obradom prikupljene bibliotečke građe izvršeno je njeno grupno inventarisanje, klasifikacija i smještaj na police. Time su stvoreni početni uslovi da se otpočne sa izdavanjem bibliotečke građe na korišćenje čitaocima i obavljanje drugih bibliotečkih usluga. U narednom periodu težište aktivnosti, pored obavljanja bibliotečkih usluga, bilo je usmjereno na katalogizaciju bibliotečke građe i automatizaciji bibliotečkog poslovanja za što su stvoreni svi uslovi jer je biblioteka opremljena potrebnom kompjuterskom i drugom informatičkom opremom.Biblioteka je kroz godine povećavala svoj fond putem poklona,kupovinom,obaveznim primjerkom i razmjenom.Na kraju 2006. godine knjižni fond je brojio 43 324 inventarne jedinice, na kraju 2007. godine 55 633, na kraju 2008. godine 57 360, na kraju 2009. godine 59 619, na kraju 2010. godine 61 918, na kraju 2011. godine 62 983 i na kraju 2012. godine 64 546 inventarne jedinice.Taj broj se u 2013. godini znatno uvećao te biblioteka ima preko 65 000 inventarnih jedinica Najviše ih je iz oblasti književnosti, društvenih nauka i istorije.

Pozajmno odjeljenje JU Narodne biblioteke Gradiška - Knjige složene po UDK

U biblioteci je zaposleno 9 radnika. U 2013. godini u Biblioteku se učlanio 1180 čitalac. JU Narodna biblioteka Gradiška se 8 godina nalazi na privremenoj lokaciji, a istorija biblioteke se nastavlja i ova ustanova nažalost svoj rad i dalje nastavlja u dvije prostorije, koje ne mogu da zadovolje bibliotečke standarde za smještaj knjiga. U JU Narodnoj biblioteci Gradiška možete pozajmljivati knjige koje se nalaze u Pozajmnom odjeljenju za odrasle i Dječijem odjeljenju. Čitaonički fond se koristi u Čitaonici. Pored ovih odjeljenja Biblioteka sakuplja pubilkacije autora iz opštine Gradiška koji su ovdje rođeni i borave u Gradišci, kao i djela onih koji žive van ovog grada.

Publikacije smještene u Zavičajnoj zbirci ne mogu se pozajmljivati već se koriste u čitaonici. Učestvovati možete u svim radionicama, igraonicama i manifestacijama koje se odvijaju u Biblioteci.

Fondovi

JU Narodna biblioteka Gradiška  se opredijelila da planski prikuplja i  priprema za korisničku zajednicu  sljedeće zbirke (fondove) bibliotečke građe:

• Fond beletristike, stručnih i naučnih publikacija za odrasle (pozo)
• Fond monografskih publikacija za djecu i omladinu (djeco)
• Fond stručne bibliotečke građe za čitaonicu (citao)
• Fond monografskih publikacija u zavičajnoj zbirci (zavicm)
• Fond 16. novembar - spomen zbirka preostala u požaru (pozar)
• Fond stare i rijetke knjige (starak)
• Fond monografskih publikacija legat Bulović Cvjetko(legatbc)
• Fond monografskih publikacija na stranim jezicima (stranm)
• Fond rukopisne građe (rukopg)
• Fond diplomskih radova (dir)
• Osnovni fond časopisa u biblioteci (casb)
• Osnovni fond novina u biblioteci (novb)
• Fond časopisa u zavičajnoj zbirci (casz)
• Fond novina u zavičajnoj zbirci (novz)
• Fond časopisa na stranim jezicima (casz)
• Fond novina na stranim jezicima (novz)
• Fond magistarskih radova i doktorskih disertacija (dismag)
• Fond kartografske građe (karte)
• Fond muzikalija (muzika)
• Fond vizuelnih projekcija (vizpro)
• Fond filmova i videosnimaka (filivs)
• Fond mikrooblika (mikro)
• Fond vizuelne građe (vizug)
• Fond zvučne građe (zvug)
• Fond značajnih članaka iz časopisa i novina (clanci)

(U zagradama su skraćeni nazivi baza podataka u elektronskim katalozima biblioteke)

Najveći dio  građe  iz navedennih zbirki smješta se u odjeljenja za korisnike (pozajmno, dječije, zavičajno i čitaoničko), a manji dio, koji se rjeđe koristi, u depozit.

Spoljašnje veze

• JU Narodna biblioteka Gradiške
• Legat Bulović Cvjetko
• slobodan pristup internetu
• personalni kompjuter za korištenje u lokalu. Tu se nalazi i katalog koji omogućava pretragu svih fondova a Biblioteke.
• Rad biblioteke je organizovan po odjeljenjima:
  • Pozajmno odjeljenje za odrasle
  • Dječije odjeljenje
  • Čitaoničko odjeljenje sa stručnom bibliotekom i čitaonicom štampe,
  • Zavičajno odjeljenje
  • Magacin (depozit)