Nikola II Gorjanski
Nikola II Gorjanski, takođe poznat i kao Nikola II Gara[1] ili Nikola Gorjanski Mlađi (mađ. Garai Miklós II, hrv. Nikola II Gorjanski; 1367–1433) je bio ugarski velikaš iz plemićke porodice Gorjanski (mađarskog porekla). Bio je ugarski palatin (1402–1433), a pre toga je obavljao dužnosti bana Mačve (od 1387. godine), bana Usore i Soli, bana Dalmacije i Hrvatske (od 1394. godine) i bana Slavonije (od 1397. godine).
| Nikola II Gorjanski | |
|---|---|
 Grb Nikole Gorjanskog | |
| Lični podaci | |
| Puno ime | Nikola II Gorjanski |
| Datum rođenja | 1367. |
| Datum smrti | 1433. |
| Porodica | |
| Supružnik | Teodora Lazarević, Ana Celjska |
| Potomstvo | četvoro dece (vidi dole) |
| Roditelji | Nikola I Gorjanski nepoznato |
| Dinastija | Gorjanski |
| ban Dalmacije i Hrvatske | |
| Period | 1394–1402. |
| ban Slavonije | |
| Period | 1397–1402. |
| Ugarski palatin | |
| Period | 1402–1433. |
| Prethodnik | Detrik Bubek |
| Naslednik | Mate III |
 | |
Biografija uredi
Nikola II je bio sin mačvanskog bana i palatina Nikole I Gorjanskog (oko 1325–1386). Nikola Gorjanski ugovorio brak između svog maloletnog sina Nikole II i Lazareve ćerke Teodore. Nije u potpunosti razjašnjeno kada se Teodora udala za Nikolu Gorjanskog Mlađeg. Ilarion Ruvarac je pretpostavljao da je venčanje obavljeno 1378/9. godine. Miodrag Purković je prihvatio mišljenje Ruvarca dok je Rade Mihaljčić smatrao da je do braka došlo godinu ili dve nakon što se Teodorina sestra Dragana udala za Aleksandra, sina bugarskog cara Jovana Šišmana (1386). Ukoliko je Ruvarčeva pretpostavka tačna, Lazareve rodbinske veze mogle su biti motiv za uplitanje Lazara u građanski rat u Ugarskoj koji je izbio nakon Lajoševe smrti[2]. Ipak, Nikola Gorjanski Stariji je bio i glavni savetnik kraljice Marije koju su 1386. godine pogubile upravo pristalice napuljske stranke.
Gorjanski je 1386. godine učestvovao u bici kod Gorjana. Jedva je uspeo izbeći pogibiju. Vodio je niz bitaka protiv braće Horvat. Žigmund ga je 1394. godine postavio za dalmatinsko-hrvatskog bana, a 1397. godine i za slavonskog bana. Učestvovao je u bici kod Dobora (1394) u kojoj je Ivaniš Horvat izgubio život. Uzeo je učešća i u ratu protiv Osmanlija. Učestvovao je u katastrofalnoj bici kod Nikopolja nakon koje se uspeo spasti brodom. Nikolu Gorjanskog je kralj Žigmund Luksemburški 1402. godine postavio za ugarskog palatina. Gorjanski je upravljao Braničevom, Sremom, Bačkom, Banatom i Baranjom kao Žigmundov vazal. Zajedno sa Striborom Striborićem, Gorjanski je postao jedan od najbogatijih i najmoćnijih ugarskih barona. Gorjanski je 1412. godine učestvovao u neuspešnom ratu protiv Mletačke republike. Godine 1416. primljen je u viteški red Zmaja.
Teodora Lazarević je umrla pre 1405. godine. Nikola Gorjanski Mlađi se oženio Anom Celjskom, ćerkom Hermana II. Njegova unuka Ana bila je udata za ugarskog kralja Matiju Korvina. Sa Anom je Nikola Gorjanski imao više dece:
- Ladislav Gorjanski (oko 1410. — februar-april 1459), ugarski palatin (1447–1458) i mačvanski ban (1431–1441, 1445–1447)
- Katarina Gorjanska
- Nikola III
- Ivan VIII
Porodično stablo uredi
| Stjepan Gorjanski | ||||||||||||||||
| Andrija Gorjanski | ||||||||||||||||
| Nikola I Gorjanski | ||||||||||||||||
| Nikola Gorjanski Mlađi | ||||||||||||||||
Reference uredi
- ^ Istorijska enciklopedija
- ^ Purković 1957, str. 105.
Literatura uredi
- Dinić, Mihailo (1932). O Nikoli Altomanoviću. Beograd: Srpska kraljevska akademija.
- Kalić, Jovanka (2005). „Despot Stefan i Nikola II Gorjanski”. Istraživanja. Filozofski fakultet u Novom Sadu. 16: 95—102.
- Mihaljčić, Rade (1975). Kraj Srpskog carstva. Beograd: Srpska književna zadruga.
- M. A. Purković, Kćeri kneza Lazara, Melburn 1957.
Spoljašnje veze uredi
- Teodora Lazarević Arhivirano na sajtu Wayback Machine (28. jun 2011), istorijska biblioteka
