Oblasno narodno pozorište
Oblasno narodno pozorište osnovano je 7. oktobra 1945. godine u Prizrenu kao prvi profesionalni pozorišni ansambl na Kosovu i Metohiji.
Njime je neposredno rukovodio Odsek za narodno prosvećivanje Oblasnog Narodnooslobodilačkog odbora Autonomne Kosovsko-Metohijske Oblasti, čiji je poverenik bio Mita Miljković, potonji direktor Jedinstva u Prištini, Politike u Beogradu i ambasador FNRJ u Sofiji i Parizu do Brionskog plenuma. Uz njega, osnivačku grupu, činili su i: Pavle Vugrinac, reditelj, i Milan i Slavka Petrović, profesionali glumci iz predratnih putujućih pozorišta, kao i glumci amateri (diletanti) iz Prizrena: Krist Beriša, Alil Hudi, Uroš Janković i Krasimir Đorđević. Njima se ubrzo, po direktivi iz Beograda, priključuje grupa glumaca (Ružica Kovačević, Mila Radosavljević, Gradimir Radosavljević, Jelena i Žika Stanisavljević i Milenko Stojadinović).
Prva izvedena predstava je jednočinka „Prsten u luku“ Hansa Timajera (20. avgusta 1945), potom i Glava šećera Milovana Glišića (7. oktobra 1945). Reditelj predstava je bio Milan Petrović, koji će režirati i „Sumnjivo lice“ B. Nušića, a onda Vugrinac postavlja Sterijinog Kir Janju. Prva predstava na albanskom jeziku bila je dramatizovani odlomak romana „Mati“ (Nëna) Maksima Gorkog i aktovka „Zastava“ (Flamuri) Tajara Hatipija, u režiji Pavla Vugrinca (24. novembra 1945). Potom sledi još desetak premijera Oblasnog pozorišta, 1945. i sledeće godine, ukupno sedamnaest. U njima se pojavljuju i Aleksandar Čemerikić, Vera Petković, Simon Krasnići, Drita Dobroši (potonja političarka), Hido Leskovcali, Ljubica Kovačević i drugi glumci. Predstave režira Vugrinac, Milan Petrović, Milan K. Petrović i Ilija Petković.
Poslednja izvedena predstava je „Kralj Betajnove“ Ivana Cankara (4. avgusta 1946), nakon čega je u Odseku za narodno prosvećivanje Oblasnog NOO AKMO odlučeno da se, zbog slabog kvaliteta predstava, ono raspusti, a, umesto njega, formra amatersko pozorište. Na situaciju oko rada i postojanja profesionalnog ansambla Oblasnog pozorišta uticala je i činjenica da se oblasna vlast iz Prizrena selila u Prištinu, a u Prištini je već postojalo Gradsko amatersko pozorište iz koga se nazirala kontura budućeg profesionalnog ansambla.
Pojedini hroničari pozorišnog života Kosova i Metohije početak rada Pokrajinskog narodnog pozorišta u Prištini vezuju za Oblasno pozorište u Prizrenu, s obzirom na činjenicu da je Prizren posle rata bio sedište Autonomne Kosovsko-Metohijske Oblasti (AKMO), a ne Priština. Međutim, pozorište u Prizrenu je raspušteno 1946. godine, a Pokrajinsko u Prištini formirano tek 1948. s tim što je svoju prvu premijeru imalo početkom maja 1949. godine. Nije bilo čak ni kontinuiteta u glumačkom ansamblu. Drugo, Pokrajinsko narodno pozorište u Prištini svoje značajne datume i godišnjice uvek je uzimalo u odnosu na godinu osnivanja 1948. i nikad se nije vezivalo za Oblasno pozorište u Prizrenu. I iz istorijskih izvora se teško može uočiti neka bitnija veza između Oblasnog pozorišta u Prizrenu i Pokrajinskog narodnog u Prištini, osim činjenice da ih je formirala ista vlast.
