Operacija Bosanska Krajina
Operacija Bosanska Krajina je bila kodni naziv Vojske Republike Srpske u zauzimanju cjelih opština Prijedor, Sanski Most i Ključ. To je takođe bio i odgovor VRS za ARBiH napad na grad Prijedor.[1] Operacija se završila sa pobjedom VRS i početkom opsade Bihaća.[2]
| Operacija Bosanska Krajina | |||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Deo rata u Bosni i Hercegovini | |||||||||
| |||||||||
| Sukobljene strane | |||||||||
 Vojska Republike Srpske |
 Armija Republike Bosne i Hercegovine | ||||||||
| Komandanti i vođe | |||||||||
|
Pero Čolić |
Arif Hukanović Izet Nanić | ||||||||
| Jačina | |||||||||
| 12.000 – 15.000 | 7.000 – 10.000 | ||||||||
Tok operacije
urediKrajem maja - početkom juna, Srbi su morali da izvedu tešku operaciju u Sanskom Mostu i muslimanskim selima oko Ključa.[3][4] Cilj je bio da se preventivnim vojnim mjerama neutrališe moguća partizanska aktivnost muslimana u Bosanskoj Krajini i da se obezbjedi najveći grad Republike Srpske - Banja Luku. Dana 25. maja, jedinice 6. Sanske (nekadašnje 6. partizanske) brigade, počele su minobacačima granatirati predgrađa Sanskog Mosta.[5] Sljedećeg dana Srbi su započeli potragu za oružjem, istovremeno razdvajajući sve vojnike. Žene, starci i djeca poslani su na teritoriju pod kontrolom muslimanskih snaga a većina muškaraca odvedena je u kampove na području Prijedora. U isto vrijeme, dva bataljona 6. Sanske, bataljon 13. partizanske i bataljon 2. inženjerijskog puka počeli su da čiste sela sjeverno i severozapadno od grada Ključa. Njihovo stanovništvo je takođe protjerano sa granica Srpske Republike, ili smješteno u akumulacijske kampove, radi daljeg slanja na muslimansku teritoriju. Napad ARBiH je počeo u 4.00 časa 30. maja. Muslimanske snage napale su hotel koji su Srbi koristili kao kasarnu, jedinicu javne bezbjednosti, radio stanicu i zgradu administracije u Prijedoru. Nakon odbrane Prijedora VRS brzo reaguje i otpočinje kontranapad zauzimajući naselja oko Prijedora. U pojedinim naseljima bilo je i kratkog otpora od strane pripadnika ARBiH koji su napali Prijedor prije nekoliko dana, ali ih VRS razbija. VRS nastavlja ofanzivu južno od Prijedora. Dana 1. juna 1992. godine tragični događaji dogodili su se u selu Prhovo, 7 km sjeveroistočno od Ključa. Srpski odred (navodno dobrovoljci koji su bili u sastavu Šeste pješadijske brigade) izveo je uobičajenu operaciju otkrivanja tajnih spremnika oružja. Vojnici su se u početku bezobrazno ponašali prema stanovnicima. Zatim je započela pucnjava u kojima su ubijena 53 civila,[6] uključujući žene i djecu. Treba napomenuti da su takve zločine u početku rata počinile sve strane u sukobu, jer su se mnoge oružane grupe sastojale od slabo kontrolisanih, nedisciplinovanih vojnika, sa malo razumjevanja savremenih pravila ratovanja. U ljeto i jesen 1992. srpsko vojno-političko rukovodstvo preduzelo je niz mjera za poboljšanje discipline. Nekoliko stotina muslimana i Hrvata, sklonilo se u šume Majdanskog brda, između Prijedora i Sanskog Mosta. Većinom su to bili civili, ali među njima je bilo i ostataka jedinica Patriotske lige, uključujući i one koji su učestvovali u napadu na Prijedor. Oni su pokrenuli partizanske akcije protiv srpskih patrola i malih garnizona. Time je srpska vojska prešla na odlučnu operaciju čišćenja Bosanske Krajine. Prema planu čišćenja, 5. partizanska brigada pod komandom majora Pere Čolića, pojačana bataljonom 43. Prijedorske motorizovane brigade,[7] trebalo je da krene iz Prijedora na jug, u pravcu Stare Rijeke. Ovdje su vojnici pod komandom Čolića trebali da se povežu sa jedinicama 6. Sanske brigade, koja napreduje sa juga i vodi bitku u Sanskom Mostu protiv ARBiH pobunjenika i snajperista. Operacija je počela 20. jula. U toku nje su srpske trupe savladale nekoliko malih gerilskih grupa. Zatvoreni civili upućeni su u izbegličke kampove radi daljeg premještanja na teritoriju pod kontrolom muslimansko-hrvatskih snaga. Operacija čišćenja Majdanske planine bila je posljednja takva akcija, u kojoj je učestvovala i vojska. Na razbijanju malih grupa militanata Patriotske lige po šumama bila je poslje zadužena policija. VRS odbacuje snage ARBiH sve do Bihaća. Tu se i operacija završila i otpočela opsada Bihaća.
Reference
uredi- ^ Srpska, RTRS, Radio Televizija Republike Srpske, Radio Television of Republic of. „Prijedor - obilježena 17. godišnjica odbrane grada”. REPUBLIKA SRPSKA - RTRS. Pristupljeno 11. 6. 2024.
- ^ Srpska, Unknown From (30. 8. 2020). „ODBRAMBENO-OTADžBINSKI RAT 1991-1995: Preuzimanje kontrole u Bosanskoj Krajini 1992.”. ODBRAMBENO-OTADžBINSKI RAT 1991-1995. Pristupljeno 11. 6. 2024.
- ^ Balkan Battlegrounds: A Military History of the Yugoslav Conflict (na jeziku: engleski). Central Intelligence Agency, Office of Russian and European Analysis. 2002. str. 144. ISBN 978-0-16-066472-4.
- ^ Balkan Battlegrounds: A Military History of the Yugoslav Conflict (na jeziku: engleski). Central Intelligence Agency, Office of Russian and European Analysis. 2002. str. 145. ISBN 978-0-16-066472-4.
- ^ Balkan Battlegrounds: A Military History of the Yugoslav Conflict, 1990-1995 (na jeziku: engleski). Central Intelligence Agency, Office of Russian and European Analysis. 2002. str. 305. ISBN 978-0-16-066472-4.
- ^ Balkan Battlegrounds: A Military History of the Yugoslav Conflict, 1990-1995 (na jeziku: engleski). Central Intelligence Agency, Office of Russian and European Analysis. 2002. str. 306. ISBN 978-0-16-066472-4.
- ^ debeljača1 (7. 12. 2022), SJEĆANjA HEROJA 43.PRIJEDORSKE MOTORIZOVANE BRIGADE, Pristupljeno 11. 6. 2024
