Operacija Vilfred
Operacija Vilfred (engl. Operation Wilfred) bila je deo norveške kampanje tokom Drugog svetskog rata, pokušaj britanske RM da minira neutralne norveške teritorijalne vode 5–8. aprila 1940, neposredno pred početak nemačke invazije na Norvešku.[1]
| Bitka za Narvik | |||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Deo Drugog svetskog rata | |||||||||
 Strategijski položaj Narvika 1940. | |||||||||
| |||||||||
| Sukobljene strane | |||||||||
 Britanska imperija |
 Treći rajh | ||||||||
| Jačina | |||||||||
|
1 bojni brod, 1 nosač aviona, 9 razarača[1] | 1 teška krstarica, 2 razarača[1] | ||||||||
| Žrtve i gubici | |||||||||
| 1 razarač potopljen[1] | 1 teška krstarica oštećena[1] | ||||||||
Pozadina uredi
Strategijski značaj Norveške uredi
Geografski položaj Norveške učinio ju je već na početku Drugog svetskog rata strategijski značajnom, kako za Nemačku, tako i za Saveznike, posebno Veliku Britaniju. Posedovanje razuđene norveške obale omogućavalo je Nemačkoj sigurniji izlaz površinskim brodovima i podmornicama na Atlantik, i probijanje savezničke pomorske blokade. Pored toga, osvajanje Norveške obezbeđivalo bi Nemačkoj neometan transport švedske gvozdene rude (njome su Nemci podmirivali blizu 50% svojih ratnih potreba) preko Narvika.[1]
Ali, Velika Britanija je od početka rata imala u planu da nemačku akciju preduhitri posedanjem baza u Norveškoj. Tako bi osigurala prevlast nad pomorskim komunikacijama Severnog i Norveškog mora, ovladala pogodnim vazduhoplovnim bazama za napade na Nemačku i ugrožavanje desnog boka i pozadine nemačkih snaga na Zapadnom frontu.[1]
Norveške snage uredi
Uoči Norveške kampanje norveške kopnene, pomorske i vazduhoplovne snage bie su veoma slabe. Norveška je imala samo 6 slabih pešadijskih divizija KoV (oko 20.000 ljudi, od čega 1.150 oficira i 750 podoficira), 4 laka bombardera, 7 lovačkih i 40 izviđačkih aviona u sklopu KoV, a u RM još 32 hidroaviona i 1 transportni avion. RM je imala 4 obalske oklopnjače zastarelog tipa (iz 1898. i 1901), 6 razarača (4 moderna), 24 torpiljarke, 9 podmornica (iz 1914. i 1929), 11 minopolagača, 6 minolovaca oko 70 patrolnih i pomoćnih brodova. Trgovačka flota Norveške, sa 4.800.000 BRT, bila je, posle britanske, najveća u Evropi.[1]
Britanski planovi uredi
Operacija Vilfred uredi
Velika Britanija je krajem marta 1940. donela odluku da minira prolaze u norveškim teritorijalnim vodama (Operacija Vilferd). Predviđeno je polaganje minskih polja na prilazima Vestfjordenu severno od Bodea (Bodö), radi zatvaranja južnog izlaza iz Narvika, zatim severno od Bergena i eventualno, još jednog u blizini Molea (Molde). Za blisku zaštitu ove operacije određene su 1 krstarica i 2 razarača iz Domovinske flote (Home Fleet), a za podršku, u slučaju nemačke intervencije, biće spremne 2 krstarice i 3 razarača iz Rosajta i 3 krstarice iz Skapa Floua.[1]
Plan R-4 uredi
Ukoliko bi Nemci ovaj saveznički korak iskoristili kao povod za upad u Norvešku, operaciji Vilfred priključen je plan R-4 kojim je predviđeno angažovanje kopnenih snaga: jedne pešadijske brigade za desant u području Narvika, a 5 bataljona za desant u Bergenu i Tronhejmu i reid kod Stavangera. U prvoj fazi operacije ukupne snage podržavane britanskom RM i RV iznosile bi oko 18.000 vojnika. Za dejstva iz vazduha na području Norveške, Britanci nisu mogli da odvoje i pripreme potrebne vazduhoplovne snage. Sa aerodroma RAF i iz baza mornaričkog vazduhoplovstva na Britanskimn ostrvima, udaljenih od Norveške 600 do 1.200 km, mogli su da dejstvuju samo izviđački avioni i hidroavioni, pretežno iz sastava Obalske komande (Coastal Command), zatim neki tipovi teških i lakih bombardera i noćnih lovaca Bombarderske komande (Bomber Command). Od aviona mornaričkog vazduhoplovstva mogli su se upotrebiti avioni za obrušavanje Blackburn Skua i torpedni avioni Fairey Swordfish. Predviđeno je da operacija Vilfred otpočne 5 aprila.[1]
Reference uredi
Literatura uredi
- Nikola Gažević, Vojna enciklopedija (knjiga 6), Vojnoizdavački zavod, Beograd (1973), str.143.