Osmansko-habzburški ratovi
Osmansko-habzburški ratovi obuhvataju niz sukoba između habzburške Austrije i Osmanskog carstva za prevlast u jugoistočnoj Evropi, koji su trajali od 1529. godine do kraja 18. veka.
| Osmansko-habzburški ratovi | |||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
.jpg) Bitka kod Sentgotharda | |||||||||||
| |||||||||||
| Sukobljene strane | |||||||||||
 Osmansko carstvo |
 Habzburška monarhija | ||||||||||
| Komandanti i vođe | |||||||||||
| Sulejman Veličanstveni i naslednici | Ferdinand I Habzburški i naslednici | ||||||||||
| Jačina | |||||||||||
| 80.000 (1529)[1] do 245.000 (1788)[1] | 100.000 (1529)[1] do 300.000 (1683)[2] | ||||||||||
Uvod uredi
Pobedom nad Kraljevinom Ugarskom na Mohačkom polju 1526. Turci Osmanlije su stvorili uslove za dalje nadiranje u srednju Evropu, ugrozili neposredno Mađarsku i Hrvatsku i sasvim se približili susednim unutrašnjim austrijskim zemljama. Da zaštiti ove svoje nasledne posede, austrijski nadvojvoda Ferdinand Habsburg pružao je već od 1522. manju pomoć za odbranu Hrvatske. Od 1527. posle izbora za ugarsko-hrvatskog kralja, pomagao je odbranu osakaćene Ugarske i Hrvatske, dajući sredstva za organizaciju Vojne krajine u Hrvatskoj i Slavoniji i za obrazovanje kraljevskih najamničkih posada u utvrđenim gradovima i kapetanijama Ugarske. Tako je habzburška Austrija, čije su nasledne zemlje sačinjavale i deo Nemačkog carstva, stupila u borbu sa Osmanskim carstvom za hegemoniju u jugoistočnoj Evropi. Uz povremene prekide, ova borba trajala je do kraja 18. veka.[3]
Sukobi uredi
Po karakteru i rezultatima osmansko-habzburški ratovi mogu se podeliti u tri razdoblja:
- doba turske nadmoći (1529—1566), kada je preduzimljivi sultan Sulejman Veličanstveni izvršio 4 snažna ofanzivna pohoda protiv Austrije i osvojio veći deo Mađarske i Slavonije;[3]
- doba slabljenja turske vojne moći (1567—1683), kada je turska prevlast suzbijena u ratovima 1593—1606. i 1663—64;[3]
- tursko povlačenje (1683—1791) obuhvata ceo jedan vek — od presudnog poraza kod Beča 1683. koji predstavlja završetak turske ekspanzije u Evropu, a ofanzivna dejstva austrijskih snaga 1683—1699. prisiljavaju Turke na postepeno povlačenje iz Mađarske, Transilvanije, Hrvatske, Slavonije i Dalmacije. Proces opadanja turske moći nastavlja se u kasnijim ratovima 1716—18, 1737—39. i 1788—91, koje je Austrija vodila u savezu sa Mletačkom republikom (1716—18) i Rusijom.[3]
Reference uredi
- ^ a b v Gažević, Nikola (1974). Vojna enciklopedija (tom 1). Beograd: Vojnoizdavački zavod. str. 330.
- ^ Gažević, Nikola (1974). Vojna enciklopedija (tom 1). Beograd: Vojnoizdavački zavod. str. 332.
- ^ a b v g Gažević, Nikola (1974). Vojna enciklopedija (tom 1). Beograd: Vojnoizdavački zavod. str. 329—330.